Lombardia Beni Culturali
181

Manifestatio feudi

<1173 - 1189 luglio 4>.

I de Salarano dichiarano di avere in feudo da Alberico, vescovo di Lodi, la pieve di Senna, la decima di Senna, di Castelnuovo di Roncaglia, Monte Oldrado, Sant'Andrea alla Coda e Pizzolano, oltre ad alcuni beni, diritti e decime nei territori di Liviraga, Massalengo, San Martino, Villa Pompeiana, nei borghi Piacentino e di S. Lorenzo, a Zibido, Paternello, Arcagna, Casolta, Antegnatica, Quartiano, Villavesco, Isola Balba, Castiraga e Caxina de Bolenzanis; prestato giuramento di fedeltà al vescovo, effettuano la manifestacio di ciò che detengono in feudo dall'episcopato, cioè decime e terre a Senna, Monte Oldrato, Castelnuovo di Roncaglia, Sant'Andrea alla Coda, Livraga, Orio, Pizzolano, attorno a Lodi, Bargano e Gudi, Caselle, Massalengo, San Gervaso e San Giovanni Gisilfredi, Paternello, Fanzago, Bolenzano, Basiasco, Mairago, San Martino, Vairano e Ronco.

Copia autentica del sec. XIII (seconda metà) di estratto del XIII (terzo quarto) 'ex quaternis memorialium manifestacionum feudorum capitaneorum et vasarorum episcopatus Laude', AMVLo, Pergamene, tab. 2 [C]. Regesti: Gavazzi, Regestum, f. 71r, n. 445.
C è così autenticata: Ego Nicolaus Frandallonus notarius et missus regis hoc exenplum ex quaternis memorialium manifestacionum feudorum capitaneorum et vasarorum episcopatus Laude inventis in scriptis predictorum manifestationum ut in hoc legitur exenplo preter literas vel sillabas plus minusve exenplavi et me subscripsi, de (segue dilavata d) voluntate domini B(oniohannis), Dei gratia Laudensis episcopi. (SN) EGO B(re)gondius Roffinus notarius et missus regis ab exenplo huius exenpli exenplavi ut in eo continetur et me subscripsi.
Sul verso, di mano diversa coeva a quella del redattore di C, Quo(modo) illi de Salarano | tenent certas (segue depennato des) decimas | ab episcopo (manca il segno abbreviativo su epo) Laudensi. Segnatura Gavazzi: 445, regesto della stessa mano; segnatura e data Bonomi: 179*. MCLXXX....

Edizione: VIGNATI, Codice diplomatico, II, n. 142 (con data 1189).

Mediocre stato di conservazione, rosicature e lacerazioni ai bordi e in corrispondenza della piegatura, macchie soprattutto nella parte destra. La pergamena era originariamente piegata in quattro nel senso della scrittura e in quattro nell'altro. Si vedono la rigatura e la marginatura.
Il presente documento non reca elementi di datazione: si consideri quindi l'episcopato di Alberico del Corno (1173-1189), che viene menzionato per la prima volta nei documenti il primo aprile 1174 e muore il 4 luglio 1189 (GAMS, p. 793; UGHELLI, IV, col. 674, cita erroneamente il 1179), mentre l'ultima menzione del suo predecessore Alberto risale al novembre 1172 (nn. 113 e 114); infine, la prima citazione del successore di Alberico, Arderico del Corno, risale al 4 ottobre 1189. Data la natura di C, una 'manifestatio feudi', è possibile che essa vada ricondotta ai primi tempi dell'episcopato di Alberico, poco dopo il suo insediamento.
Per la datazione di C si consideri l'attività del notaio Bregondio Roffinus (1241-1295); per la datazione del perduto antigrafo da cui C deriva si considerino l'attività del notaio Nicolao Frandalonus (1257-1271) e l'episcopato di Bongiovanni Fissiraga (1252-1289, cfr. EUBEL, p. 295).

§ In nomine Domini. Illi de Salarano dixerunt quod ipsi tenent per feudum a domino Alberico, Dei gr(ati)a Laudensi episcopo, | plebem de Senna et decimam de Senna et de Castello Novo et de Monte et de Sancto Andrea et de | Vipizollano, quam possident vel aliis dederunt per feudum; et Braydam de Rothariis, quam illi de Vignate | tenent in loco de Liviraga ab ipsis per feudum; et tres partes honoris tocius loci Masalenghi et avochationem | ecclesie supradicti loci; et terram quam possidet ab ipsis Casola et Guido Brina per feudum; et hoc etiam quod Ubertus | de Caseto tenet ab ipsis per feudum in loco Sancti Martini; et totam decimam quam supradictus Ubertus in | Villa Ponpeiana tenet ab ipsis per feudum; et decimam quam specialiter possidet Asclerius de Salarano similiter | burgi Placentini et Sancti Laurentii et in loco Zemothi et in loco Pathernelli et in loco Archanie et in loco Cas[olte]| et in loco Anthignange et in loco Quartignani et ad Villam Vescovi et ad Insulam de Balbis; et hoc | totum quod Albericus et Doniettus Calegarii possident in decimam ab ipsis per feudum in loco Castirage et sic ubi | possident decimam ipsi Doniettus et Albericus in aliquo supradictorum locorum; et totam decimam quam possidet vel | unquam possedit vel ab ipsis per feudum Ricardus (a) et Ricus Ricardorum in partibus | Caxine de Bolenzanis vel sic ubi ab ipsis possident vel possiderunt Presbiter et Bronengus, Guifredus et Loterius, | Robaldus et omnes consortes suprascriptorum, qui omnes dicuntur de Salarano. Facta fidelitate, talem fecerunt manifestacionem | de feudo quo tenent ab episcopatu: 'in primis manifestamus avocatiam plebis de Senna cum decima eiusdem | plebis, que a nobis tenentur; et decimam quam tenemus in Monte Oldrati; et decimam quam tenemus | in Castro Novo de Roncaliis; et decimam quam tenemus ad Sanctum Andream de la Coha; et terram quam tenent | illi de Vignate a nobis in Liviraga; et terram de Orio quam tenent Algisius de Sancto Vitho a nob[is]; et | decimam quam tenemus in Pezolo; et decimam quam tenemus circha Laude; et decimam quam tenemus in loco Bargani | et in loco Dagudi; et decimam quam tenemus in loco de le Caselle et avocatiam de Masalengo cum omni honore | et Sancti Gervaxii et Sancti Iohannis Gisilfredi; et decimam quam tenemus in loco Paternelli; et quam tenemus | in loco Fanzago; et quam tenemus in loco Bolenzano; et quam tenemus in loco Basiascho et terram de Basiascho, | unum videlicet masum, que tenebat Otto Marzo, que iacet ad Mayragum; et terram quam tenet | Garardus Baiocco; et quam tenet Cagamosto ad Sanctum Martinum - et dicimus quod de omnibus suprascriptis terris, | videlicet de Basiascho et de Mayrago et de Cagamosto et de Baiocco et de Algisio Sancti Viti, non potuymus | unquam consequi iusticiam ab Ottone Marzo -; et terram (b) que iacet a Vayrano, tres iugera, et terram quam | tenet Presbiter de Salarano ad Ronchum'.


(a) Aggiunto dalla stessa mano in un ampio spazio precedentemente lasciato bianco.
(b) terra in C.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti