Lombardia Beni Culturali
26

Carta venditionis

1155 agosto 25, Assiano.

Romedio, figlio del fu Lanfranco detto de Padoa, Contessa, sua moglie, Olda, sua zia e vedova di Arderico Ermenfredi, e Chiara, figlia minorenne della detta Olda, tutti di Assiano e professanti la legge longobarda, vendono tutto il prato di loro proprietà situato nel territorio di Assiano ad Alberto, prete e preposito della chiesa e della canonica di S. Ambrogio, rappresentato da Satrapa chierico e canonico della stessa chiesa, per tre lire e sedici soldi di buoni denari milanesi d'argento che servono a pagare un debito comune. Romedio, Olda e Chiara danno inoltre guadia al detto preposito e alla canonica, sempre rappresentati da Satrapa, che difenderanno il prato venduto e che non appena Arderico, Rolandino e Celseta, figli del detto Romedio, avranno raggiunto la maggiore età, faranno loro sottoscrivere un documento di rinuncia o di vendita in favore del detto preposito o dei suoi successori, e pongono come fideiussori Nazario, figlio del fu Pietro Nazarii di Moirano, Giovanni Ciconia di Assiano, Pietro detto Clericus di Cesano Boscone, Ariottus figlio del fu Pietro Vescovo, pure di Cesano Boscone, Pietro Metega, fratello del nominato Romedio, di Cisliano. Il minorenne Arderico giura che sottoscriverà il detto documento entro un mese dalla richiesta dell'altra parte, e Romedio investe di due campi, a titolo di pegno, i figli Arderico, Rolandino e Celseta, in cambio del loro diritto sul prato venduto.

Originale, ASA, Perg. sec. XII, n. 99 [A]. Copia semplice del sec. XVIII, G. C. Della Croce, Codex Diplomaticus Mediolanensis, I, 8, ff. 110r-112v. Sul verso, di mano contemporanea: Carta de prato de Axiliano ad Roncum de Renza quam fecit Romedius de ipso loco Axiliano. Seguono altre annotazioni tarde.

Edizione parziale: Porro, coll. 899-900.
Cf. Jura Capituli, f. 1v.; Ambrosioni, Testimonianze, p. 21 n. 5.

Pergamena di mm. 229/222 x 365/310; ha il margine inferiore irregolare per un difetto naturale nell'angolo destro.

(SN) Anno dominice incarnationis millesimo centesimo quinquagesimo quinto, octavo kalendas septembris, indictione tertia. Constat nos Romedium filium quondam Lanfranci qui dicebatur de Padoa et Contesam iugales et Oldam amitam suam relictam | quondam Arderici Ermenfredi et Cleram puellam filiam ipsius Olde, omnes de loco Axiliano qui professi sumus lege vivere Longobardorum, mihi que supra Contesse (a) consentiente ipso Romedio iugali et mondoaldo meo, et ut legis habet auctoritas (1) una cum noticia | Dionisii notarii ac missi domini secundi Chunradi (2) regis, a quo interrogata sum si ab ipso iugali meo vel ab alio homine aliquam paterer violentiam annon, in cuius et testium presentia professa et manifesta sum nullam ab aliquo vim pati nisi mea sponte, et quod nullum | faderfium duxi denariorum in casa suprascripti mariti mei, nec mobiliam meam venditam unde debeam habere consultum (b) (3), et nobis que supra Olde et Clere matri et filie consentientibus ipso Romedio atque misso rege (c), accepisse, sicuti et in presentia testium manifesti sumus quod accepi|mus insimul, a te presbitero Alberto ac preposito ecclesie ac canonice Sancti Ambrosii ad corpus site prope civitate Mediolani, per misso tuo Satrapo (d) clerico et canonico ipsius ecclesie, argenti denariorum bonorum mediolanensium libras tres et solidos sedecim, quos denarios omnes de|bemus dare in communi debito case nostre facto quondam pro necessitate et utilitate ipsius case, finito pretio sicut inter nos convenit pro toto prato uno iuris nostri, de quo partim ego qui supra Romedius olim emi, et partim fuit de veteri aquisto suprascripte case communis, | quod habere visi sumus in territorio de ipso loco Axiliano ad locum ubi dicitur ad Roncum de Renzam; coheret ei a mane et a monte ipsius canonice Sancti Ambrosii, a meridie Sancte Marie de Monasterio Oronis (4), a sero fluit Oronella (5), et est per mensuram perticas | legiptimas viginti et sex, vel si amplius infra ipsas coherentias inveniri potuerit in integrum, in presenti maneat vendicione. Quod autem pratum superius dictum cum superiore et inferiore seu cum fine et accessione sua in integrum ab (e) hac die tibi qui supra Sa|trapo clerico, ad partem et utilitatem ipsius prepositi et canonicorum eius et canonice, per hanc cartam et idem pretium vendimus, tradimus, emancipamus, ut fatiatis exinde a presenti die vos et cui vos dederitis vestrique successores iuris proprietarii nomine | quicquid volueritis sine omni nostra qui supra venditoris et venditricium et heredum nostrorum contraditione, atque sine ullo iure nostro in ipso prato reservato. Quidem spondemus atque promittimus iugales et Olda et Clera, mater et filia, una cum nostris heredibus, tibi qui supra | preposito pro suprascripto misso tuo tuisque successoribus et cui vos dederitis, ad partem ipsius canonice, suprascriptum pratum qualiter superius legitur in integrum ab omni contradicente homine defensare. Quod si defendere non potuerimus aut si contra hanc cartam vendicionis per quodvis ingenium | agere aut causari presumpserimus, tunc in duplum vobis suprascriptum pratum restituamus sicut pro tempore fuerit aut valuerit sub estimaicione (f) in conscimili loco. Quia sic inter nos convenit. Actum suprascripto loco Axiliano.
Signum + manuum suprascriptorum Romedii et Contese iugalium, et Olde amite sue atque Clere filie ipsius Olde, qui hanc cartam vendicionis ut supra fieri rogaverunt. Et ipse Romedius eisdem coniugi et Olde et Clarie (g) consensit ut supra.
(SN) Ego Dionisius, notarius sacri palatii ac missus domini secundi Chunradi regis, suprascriptam Contesam interrogavi, et predictis aliis feminis consensi ut supra et subscripsi.
Signum + manuum Vuilielmi de Badaglo (6), Ottonis de Samoirago, Iohannis Caloso et Petri Coxa, Martini de Gazano, Petri Panigada, Ottonis Botto, Guezari de Axiliano, Lanfranci qui dicitur Balasterio, testium.
Ibique statim presentibus suprascriptis testibus dederunt guadiam ipsi Romedius et Olda et Clera, mater et filia, eidem Satrapo clerico, ad partem ipsius prepositi et canonice, in pena de libris septem et solidis duodecim denariorum mediolanensium, si de suprascripto prato placitum aut inten|tio advenerit, defendere et guarentare habent in iure omni tempore (h) ab omnibus personis, et quod fatient facere Ardericum et Rolandinum et Celsetam germanos infantulos filios suprascripti Romedii, postquam habuerint etatem legiptimam (i) talem cartam finis aut vendici|onis de suprascripto prato eidem preposito vel suis successoribus pro suprascripto pretio et sine alio pretio qualem iudex laudaverit, et quod interim fatient stare ipsos infantulos tacitos et contentos de suprascripto prato donec fecerint suprascriptam cartam. Et posuerunt fideiussores communiter | Nazarium filium quondam Petri Nazarii de loco Moirano, et Iohannem Ciconiam de ipso Axiliano, et Petrum qui dicitur Clericus et Ariotum filium quondam Petri Vescovo, ambo de loco Gizano, et Petrum Metega fratrem ipsius Romedii de loco Cixiliano, qui obligaverunt se fideiussores | esse pro suprascriptis infantulis donec fecerint omnes suprascriptam cartam finis aut vendicionis de suprascripto prato ut supra, et de fatienda facere eis suprascripta carta et esse interim tacitos ut (j) supra. Et ab aliis discordiis que apparuerint ab aliis hominibus usque ad etatem legiptimam (k) ipsorum infantulorum et etiam de illis | discordiis que apparuerint ad quinque annos postquam ipsi infantuli compleverint etatem legiptimam (k) ab aliis hominibus ut supra, se obligaverunt suprascripti fideiussores omnes (l) in suprascripta pena de suprascriptis libris septem et solidis duodecim communiter. Et insuper ibi iuravit (m) suprascriptus Ardericus minor | quod fatiet suprascriptam cartam finis vel vendicionis eidem preposito de suprascripto prato postquam habuerit etatem legiptimam (k) infra mensem unum postquam requisitum fuerit, nisi remanserit per parabolam suprascripti prepositi vel de suis successoribus vel de suo misso (n). Et insuper iuraverunt suprascripte Con|tesa et Claria quod nec ipse nec earum submisse persone amodo in antea non habent agere nec causari se scientibus sacramentum contra suprascriptum prepositum nec contra eius successores nec contra cui dederint de ipso prato vendito. Et insuper investivit ipse Ro|medius suprascriptum Ardericum filium suum et ad partem de ipsis Rolandino et Celseta germanis infantulis filiis suis per pignus de campis duobus: primus dicitur in Novello, pertice undecim vel amplius, a mane Sancte Marie, ab aliis partibus suprascripti Sancti Ambrosii; secundus dicitur a Cornare, | pertice due, a mane Sancti Ambrosii, a meridie in se reservat, a monte et a sero via. Eo tenore ut suprascripti duo campi permaneant eisdem infantulis per consultamentum et cambium de illo iure (o) quod habebant in suprascripto prato vendito si aliquid exinde cum iure debeant habere. | Et postea guarentavit ipse prepositus cum presbitero Alberto ipsius canonice et Satrapo, quod de suprascripto pretio | dato in suprascripto prato advenit eis libras tres et mediam (p) ab Guidino Capello de busco uno da Zunicco | quem ei vendiderunt, et solidos sex ab preposito de Corniliano de terra de Albiano (q).
(SN) Ego Dionisius, notarius sacri palatii, interfui, tradidi rogatus, scripsi atque complevi.


(a) Così A con la prima s in posizione di esponente ad -e-.
(b) -e consultum su rasura.
(c) Così A.
(d) -r- nell'interlinea.
(e) ab su rasura.
(f) Particolarità grafica di Dionisio, il quale scrive estimaic con il segno abbreviativo consueto.
(g) Così A.
(h) omni tempore su rasura.
(i) A legip(tim)a(m) con un unico segno abbreviativo (lineetta orizzontale) sulla a.
(j) -t nell'interlinea sopra la u.
(k) A legipt(im)a(m) con un unico segno abbreviativo (lineetta orizzontale) sulla a.
(l) omnes su rasura.
(m) iuravit nell'interlinea.
(n) A missso con la prima s in posizione di esponente.
(o) iure su rasura.
(p) A (m)ediam con segno abbreviativo intersecante l'asta della d.
(q) Et postea - Albiano nella metà destra della pergamena.

(1) v. sopra Doc. 3, n. 1.
(2) Corrado III di Svevia (v. Doc. 1, n. 1).
(3) v. sopra Doc. 5, n. 8.
(4) Si tratta del monastero benedettino femminile di S. Maria d'Aurona, così detto dal nome della sorella del vescovo di Milano Teodoro, la quale l'avrebbe fondato nel 740. Nell'880 fu donato dall'imperatrice Angilperga al monastero di S. Ambrogio, ma già dal secolo XI risulta possedesse beni propri (Liber notitiae, 262 D; De Capitani, La chiesa romanica; Cattaneo, IX, p. 604).
(5) È una delle rogge indicate con il nome di fiume negli antichi statuti di Milano del 1346 (Statuti, p. 423); corrisponde forse, almeno in parte, all'attuale fontanile Orenella che ha origine vicino alla cascina M.o Campana (v. Introduzione, pp. XLVIII, L).
(6) Sui da Baggio, v. sopra Doc. 1, n. 6.

Edizione a cura di Annamaria Ambrosioni
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi

Informazioni sul sito | Contatti