Lombardia Beni Culturali
35

Carta venditionis

1158 febbraio 25, Assiano.

Ottone detto Botto, Anselmo e il minorenne Romedio, figli del fu Amizo de Ecclesia, di Assiano, ed Ermelina moglie del detto Ottone, vendono due sedimi con edifici in Assiano a Lanterio prete e preposito della chiesa e della canonica di S. Ambrogio, per tre lire e cinque soldi di buoni denari milanesi d'argento che in parte vanno a pagare un debito fatto per maritare e dotare Cesaria, sorella dei detti Ottone, Anselmo e Romedio, in parte servono al nominato Romedio per sfamarsi. Ottone ed Anselmo danno guadia al detto preposito che difenderanno i sedimi venduti, e pongono come fideiussori Breguncius de Arcu e Buzarinus de Abiate, di Milano, che si obbligano per cinque anni e che ricevono in consegna il ricavato della vendita fino a che il detto Ottone non avrà fatto un'altra cauzione per liberarli dalla fideiussione. Ottone infine investe e dà guadia alla moglie Ermelina di tutti i suoi beni per l'ammontare di dodici soldi, che costituiscono il faderfio della donna, e pone come fideiussore Anselmo, suo fratello.

Originale, ASA, Perg. sec. XII, n. 103 [A]. Copia semplice del sec. XVIII, G. C. Della Croce, Codex Diplomaticus Mediolanensis, I, 8, ff. 153r-154r. Sul verso, di mano contemporanea: Carta de sediminibus de Axiliano quam fecit Otto Botto cum fratribus suis et uxore sua. Seguono altre annotazioni tarde.

Cf. Jura Capituli, f. 1 r; Ambrosioni, Il testamento, p. 118; Ambrosioni, Testimonianze, p. 21 n. 6.

Pergamena di mm. 182/163 x 347/355; macchiata sul lato destro, presenta un foro dovuto a difetto di concia; sul lato sinistro è inoltre corrosa e lacerata in corrispondenza di un'antica piegatura orizzontale.
La sottoscrizione del notaio rogatario Dionisio è autografa e in inchiostro più chiaro di quello usato dal notaio scrittore Pietro. Le parole della prima riga della sottoscrizione di Dionisio sembrano rinforzate successivamente con inchiostro più scuro, forse dallo stesso notaio scrittore Pietro.

(SN) Anno dominice incarnationis millesimo centesimo quinquagesimo octavo, quinto kalendas martii, indictione sesta. Constat nos Ottonem qui dicor Botto et Anselmum germanos filios quondam Amizonis de Ecclesia de loco Axiliano et Rome|dium minorem fratrem eorum, qui professi sumus lege vivere Longobardorum, atque Ermelinam (a) coniugem predicti Ottonis Botto, mihi qui supra Romedio minori consentientibus suprascriptis maioribus fratribus meis et tutoribus, atque per datam li|centiam Dionisii missi domini secundi Chunradi regis (1), et mihi que supra Ermeline consentiente ipso Ottone marito et mondoaldo meo, et ut legis habet auctoritas (2) una cum notitia suprascripti Dionisii missi domini regis a quo interro|gata sum si ab ipso viro meo vel ab alio homine aliquam paterer violentiam annon, in cuius et testium presentia manifesta sum a nullo pati violentiam nisi mea (b) et spontanea voluntate hanc cartam vendicionis facere | visa sum, accepisse sicuti et in presentia testium manifesti sumus quod accepimus insimul, a te presbitero Lanterio ac preposito ecclesie et canonice Sancti Ambrosii ad corpus scite (b) prope civitate Mediolani argenti denariorum bonorum mediolanensium | libras trex et solidos quinque qui partim vadunt in sanando debito quod fecimus pro maritanda Cesaria sorore nostra et dotanda, scilicet usque ad solidos quinquaginta et duo vel plus, et alia pars qui supra Romerii (c) pro evadenda necessitate | famis, eo quod non habeo (d) de mobilibus rebus tantum ad vendendum (e) unde ipsum debitum suprascripte dotis et ipsam necessitatem sanare et evadere possem qui supra Romedius, secundum quod ibi dixerunt et guarentaverunt (f) Romedius de ipso loco | et Anricus de Orcinaxi et suprascripti germani maiores, finito pretio sicut inter nos convenit pro duobus sediminibus cum edificiis casarum desuper iuris nostri quos habere visi sumus in suprascripto loco Axiliano, que sedimina insimul | se tenent; coheret eis ad supertotum a mane via, a meridie et a sero et a monte ipsius canonice Sancti Ambrosii; quantum suprascripta sedimina cum edificiis infra ipsas coherentias inveniri potuerint in integrum cum superioribus et inferi|oribus seu cum finibus et accesionibus suis in integrum, ab hac die tibi qui supra preposito, ad partem ipsius canonice, per hanc cartam et pro suprascripto pretio vendimus, tradimus, emancipamus (g), ut facias exinde a presenti die tu et successores tui ad partem | suprascripte canonice et cui vos dederitis iuris proprietarii nomine quicquid volueritis sine omni nostra qui supra venditorum et heredum nostrorum contradictione. Quidem spondemus atque promittimus nos qui supra germani et iugales una cum nostris heredibus tibi | qui supra preposito tuisque successoribus et parti ipsius canonice et cui vos dederitis suprascripta sedimina cum etdifitiis (h) desuper qualiter superius legitur in integrum ab omni contradicente homine defensare. Quod si defendere non potuerimus aut si contra |[han]c (i) car[tam] (j) vendicionis agere aut causari presumpserimus, tunc in duplum vobis suprascripta sedimina cum edificiis restituamus sicut pro tempore fuerint aut valuerint sub estimatione in consimili loco. Quia sic inter nos con|venit. Actum suprascripto loco Axiliano.
Signum + manus suprascriptorum Ottonis et Anselmi et Romerii (k) germanorum et Ermeline iugalium (k) qui hanc cartam vendicionis ut supra fieri rogaverunt; et ipsi Otto et Anselmus eidem Romerio fratri suo consenserunt ut supra.
Signum + manuum suprascriptorum Romerii et Anrici qui estimaverunt et dixerunt (l) ut supra et ad confirmandum manus posuerunt.
Signum + manum Iohannis de Ecclesia, Ottonis de Salmoirago, et Iohannis Caloso et Bregungii de Arcu atque Buzarini qui dicitur de Abiate, testium. Ibique statim presentibus suprascriptis iestibus dederunt guadiam suprascripti Otto et Anselmus | germani eidem preposito quod ipsi et eorum heredes defendere et guarentare habent suprascripta sedimina cum edifitiis eidem preposito et suis successoribus et cui dederint in iure et ratione si placitum apparuerit. Et posuit fideiusores | suprascriptos Breguncium de Arcu et Buzarinum de Abiate de suprascripta civitate qui obligaverunt se fideiusores esse usque ad annos quinque in pena suprascripti pretii librarum trex et soIidorum quinque, unusquisque separatim obligatus de medietate ipsius | pretii. Et insuper iuravit ipse Otto per parabolas suprascripte Ermeline uxori sue atque suprascripti Romerii (k) fratri (k) sui quod ipsa Ermelina et Romerius nec eorum submissa persona amodo in antea non habent agere nec causari | contra suprascriptum prepositum nec contra eius successores nec contra cui dederint de suprascripta sedimina se sientibus (k) sub potestate. Et ibi investivit et guadiam dedit eidem Ermerine (m) uxori sue de quantum habet mobile et inmo|bile et aquirere potuerit per solidos duodecim totum suum faderfium qui fuerunt de uno suo plumacio et panrio suo vendito. Et insuper posuit ei fideiusorem suprascriptum Anselmum fratri (k) suo (k) in penam dupli coram ipsis testibus.
(S) Ego Dionisius, notarius sacri palatii ac missus domini secundi Chunradi regis, suprascriptam feminam interrogavi et eidem Romedio minori licentiam dedi ut supra et hanc cartam tradidi rogatus, interfui et subscripsi; et fui ibi (n) ubi suprascriptum pretium | libre tres et solidi quinque fuerunt comendati suprascripto Bregoncio et Buzarino ad salvandos donec ipse Otto Botto fecisset aliam cautionem per fideiussorem de ipsis liberandis de suprascripta fideiussione vel dampno restaurando (o) si | eis everiiret et de suprascripta fideiussione vel ipsi preposito alium bonum fideiussorem darent de suprascripta fideiussione defensione suprascriptorum sediminum in eorum concordia secundum ius et rationem ita quod ipsi sint liberati de suprascripta fideiussione. | Actum hoc ibi coram suprascriptis testibus (p).
(SN) Ego Petrus, notarius sacri palatii, hanc cartam scripsi.


(a) atque Er- su rasura.
(b) Così A.
(c) qui supra Romerii nell'interlinea.
(d) h- aggiunta in un secondo tempo su rasura e con inchiostro diverso.
(e) A vedendu(m) per omissione del segno abbreviativo della prima n.
(f) La prima r corretta su altra lettera, forse e.
(g) -pa- nell'interlinea.
(h) Così A per esteso.
(i) La corrosione della pergamena al margine ha causato la perdita delle prime lettere.
(j) Un foro della pergamena nasconde il segno abbreviativo.
(k) Così A.
(l) -ix- su rasura.
(m) Così A con rotacizzazione della l.
(n) Ego Dionisius - ibi ripassato con l'inchiostro di Pietro.
(o) restaurando nell'interlinea.
(p) Actum - testibus nell'angolo destro della pergamena, evidentemente per mancanza di spazio. Ciò farebbe supporre già apposta la sottoscrizione del notaio Pietro, nel momento in cui Dionisio si trovò a dover inserire la sua nello spazio lasciato vuoto a tale scopo.

(1) Corrado III di Svevia (v. Doc. 1, n. 1).
(2) v. Doc. 3, n. 1.

Edizione a cura di Annamaria Ambrosioni
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi

Informazioni sul sito | Contatti