Archivio del Comune di Bormio, Fondo pergamene n. 292 22 marzo 1519

Persone
Giuditta Zenoni moglie di Giambattista Marioli di Bormio

1519 marzo 22. Andrea Giovannoli Andreola è autorizzato dal consiglio del Comune a pignorare i beni di coloro che sono stati condannati per stregoneria dal frate domenicano Agostino di Pavia, in quel tempo inquisitore in Bormio e nel circondario unitamente al prete Simone Sermondi canonico della chiesa plebana di Bormio, che lo affianca sostituendo il vescovo di Como o un suo vicario. Andrea ottiene il benestare per eseguire le pignorazioni in un consiglio del 15 febbraio 1519. Lo si esorta quindi a procedere alla confisca dei beni di Giuditta moglie di Gianbattista Marioli e figlia di Nicolino Zenoni, in particolare di un magazzino e di certi locali della casa e della torre dove abitava Sigismondo Presta nella contrada di Buglio e sui quali Giuditta ha facoltà di riscatto per cento lire imperiali, in virtù di una sentenza e arbitrato del 12 febbraio 1512. Le spese a cui è condannata Giuditta ammontano a quarantacinque lire, quaranta delle quali ordinate dall'inquisitore e dal consiglio dopo che la stessa ha confessato, senza tortura, di essere strega.

Segnatura: Extimatio Communis Burmii facta per bona domine Judith de Zenonibus 1519, 22 marzo.

Stima di certi beni della signora Giuditta de Zenoni maritata Marioli, condannata dall'inquisitore, esistenti in Bormio come di dentro.

In nomine Domini. Amen. Anno a nativitate eiusdem millesimo quingentesimo decimonono indictione septima, die martis vigesimo secundo mensis martii. Ser Simon filius quondam Francisci de Albertis et ser Petrus filius quondam ser Zacarie de Sermondo de Burmio, extimatores Communis Burmii ex officio eis commisso per suprascriptum Commune et per eorum sacramenta ad instantiam et petitionem Andree filii quondam Johaninoli Andriola de Burmio, agentes tamquam exactoris ellecti et deputati per consilium Communis Burmii ad exigendum quascumque condemnationes factas et fiendas super personis strigiis et hereticis crematis et cremandis in Burmio et publicatis et publicandis per strigiis et hereticis et positis et ponendis in Burmio in manibus et fortiis reverendi patris domini fratris Augustini de Papia, ordinis Predicatorum, presentialiter inquisitoris in terra Burmii et eius pertinentiis, Comi episcopatus, per sacratissimo summo pontifice Papa Leone (1) una cum reverendo venerando presbitero Simone de Sermondo, canonico ecclesie mayoris plebane Burmii in hac parte, videlicet circa dictum officium inquisitionis quod modo exercetur in Burmio et eius pertinentiis, locumtenente reverendissimi domini episcopi Comi seu eius ordinarii. Et cui prenominato Andree per dictum consilium Communis Burmii concessum fuit plenum arbitrium et plenam auctoritatem et potestatem possendi exigere et consequi predictas omnes condemnationes factas et fiendas ut supra vigore et virtute unius ordinationis seu partiti consilii facti in caniparia Tognini Plizarii habitatoris Burmii in contrata de Buleo, caniparii mayoris Communis Burmii, die martis xv mensis februarii anni presentis 1519 et scripti per ser Johannem Franciscum filium ser Vitalis de Folianis tunc notarium et scribam predicti Communis Burmii et per dictos extimatores et per me notarium infrascriptum visi et lecti, dederunt et extimaverunt ac dant et extimant in manibus suprascripti Andree Johanninoli de Burmio ibi presentis stipulantis et recipientis tamquam exactoris ellecti et deputati ad exigendum ut prefertur omnes condemnationes factas et que fient super predictis personis strigiis.

Nominative omnes regressus seu melioramenta jura et actiones, quos que et quas domina Judith uxor ser Johannis Baptiste de Mariolis de Burmio filia quondam domini Nicolini de Zenonis (2) de Burmio habet super infrascriptis hediffitiis et bonis, videlicet in et super canipa una intermediata pariete una asserum cum balcono uno in ea canipa cum archara (3) una supra cum hostio ligni ipse canipe seratura catenazii et clave ferri supra, cum caminata una inastrigata super dictam canipam videlicet subtus et supra dispensa una ad ipsam caminatam non nimis bona, que dispensa est a nullora versus supra clusura que est contigua predicti hediffitiis, cum hostiis duobus videlicet unum per quod itur in dicta caminata et aliud per quod itur ab ea caminata in dictam dispensam, balcono uno in ea caminata cum archera supra. Item super stuffa una existente super primo lobio et seu super portam mastram hediffitiorum et turris ubi et in quibus habitabat quondam ser Sigismondus Preste (4) cum pigna una et fornello uno ipse stuffe cum armario uno in ea stuffa balcono uno in ea stuffa archera una supra et cum omnibus suis fixis et inclavatis in dicto hediffitio et cum omnibus suis andedis ingressibus et eggressibus et suis juribus jacentia in Terra Mastra Burmii in contrata de Buleo ubi habitabat suprascriptus quondam ser Sigismondus et que prenominata domina Judith habebat seu habet jus et actionem possendi exigere prenominata hediffitia et bona pro libris centum imperialibus vigore unius sententie et arbitramenti traditi et scripti per me Filippum notarium infrascriptum anno domini curso mcccccxii die jovis xii mensis februarii, de qua sententia et arbitramento predicti domini extimatores plene fuerunt informati. Item omnes jus et actiones quod et quas ipsa Judith habet in exigendo predicta hediffitia et bona pro dictis libris centum imperialibus vigore dicte sententie et arbitramenti et omne jus et actionem quod et quam ipsa domina Judith habet super dicta sententia et arbitramento et hoc in libris quadragintaquinque imperialibus inter veram sortem et expensas factas in veniendo ad hanc presentem extimationem, videlicet libras quadraginta imperiales pro vera sorte unius condemnationis facte per predictum reverendum dominum inquisitorem et per consilium Communis Burmii die martis xv februarii 1519 in caniparia suprascripti Tognini Plizarii, ut costat uno partito consilii notati et scripti per ser Johannem Franciscum filium ser Vitalis de Folianis notarium et scribam dicti Communis in dicta caniparia et per dictos dominos extimatores et me notarium, visi et lecti super dicta domina Judith, que sine tortura coram predicto domino inquisitore manifestavit et dixit se fore strigiam, et libras quinque et solidos tres in expensis factis in veniendo ad hanc extimationem, videlicet solidos xl Communi Burmii ad rationem solidi unius pro libra secundum Statutum Communis Burmii, solidos sex et denarios octo imperiales ipsis extimatoribus pro eorum feudo ad rationem denariorum duorum pro singula libra vigore Statuti suprascripti, solidos trigintasex imperiales ipsis extimatoribus pro eorum labore fatiendi presentem extimationem computato consilio habito superinde, solidum unum in precepto facto dictis extimatoribus ut deberent extimare, computato labore servitoris qui fecit suprascriptum preceptum, solidum unum infrascriptis pronotariis et solidos xviii et denarios quattuor mihi notario infrascripto pro meo labore faciendi presentem extimationem, reservatis ibi juribus cuiuslibet alterius persone et reservato termino exigendi secundum Statuta Communis Burmii. Et qui extimatores dederunt nomine predicti Communis omnia jura ut possint dare, reservatis ut supra, et quod Andreas tamquam exactor ut supra juravit corporaliter ad sancta Dey evangelia manu tactis scripturis suprascriptum debitum esse verum et justum et dictas expensas fecisse omne occaxione penitus remota et renuntiata.

Actum Burmii in domo habitationis Johannini Leonis, presentibus ibi pro testibus Johanolino filio quondam Vasini Caxolarii, ser Antonio de Piro et Johanne filio Jorii Johannini Vitalis Anzii et pronotario Francisco de Mutina et Andrea filio quondam Vasini olim monaci ecclesie Sancti Spiritus (5) de Burmio, omnes noti et jdonei ad hec specialiter vocatis et rogatis.

S. T. Ego Joseph de Sermondo filius quondam ser Gasperini olim ser Joseph de Burmio notarius publicus Burmii super imbreviaturiis et scripturis nunc quondam magistri Philippi de Piro olim notarii publici Burmii per consilium Communis et Terre Burmii legiptime et solemniter deputatus et constitutus hoc instrumentum extimationis ex ipsis imbreviaturiis rogatus extraxi, finivi et scripsii, meque hic in fidem premissorum fideliter subscripsii.

(1) Papa Leone X (11.3.1513 - 1.12.1521).

(2) Giuditta Zenoni era figlia di Nicolino e di Agnese Alberti. Il 2 maggio 1491 il magnifico consiglio di Bormio autorizza la madre a riscuotere «eius fruges, ficta et credentias dicti Nicolini, eius viri, non obstante verbo ipsius domini Nicolinii et hoc occaxione alimentorum et usufructum ipsius domine Agnetis et Judit, eorum jugalium filie, et hoc usque ad volumtatem consilii et sit propter absentiam dicti domini Nicolini non possendo tamen vendere nec alio modo alienare de proprio suo nec ipsius domini Nicolinii absque licentia consilii» (ACB, Quaterni consiliorum, sorte primaverile 1491, maggio 2).

(3) Appena sotto appare la variante archéra. Nella dizione dial. suonerebbe archéira "intelaiatura in legno" con funzioni diverse, voce ormai scomparsa (BSAV 1, 90). Final. archére m. "finestra piccola della stalla", liv. erchéir "pianerottolo in legno della scala esterna" (Gianasso 424), gros. archèra "soppalco ricavato dai locali rustici" (DEG 178), tir. archéra "volta ad arco", samol. arc(hi)éra "finestrella".

(4) Sigismondo di Giovanni detto Presta era zio di Giuditta.

(5) La chiesa di Santo Spirito, ubicata a sud-ovest del nucleo più antico di Bormio, è già attestata nel Liber stratarum del 1304 (par. 47, in BSSV 11 (1957), p. 17) e se ne parla negli Statuti: De via a Sancto Spiritu usque ad Sanctam Luciam temptanda (StCBorm, c. 273). Fu sconsacrata all'inizio del sec. XIX e adibita a magazzino e abitazione privata. Acquistata dal Comune di Bormio alla fine degli anni '80, è stata interamente restaurata. Conserva importani cicli di affreschi dei secoli XV e XVI.