Lombardia Beni Culturali

Curia vescovile - Archivio capitolare

54

Cartula commutationis

1020 maggio 29, 'Brinianello'.

Teoderulfo del fu Arnoldo, da Tercio, arcidiacono della Chiesa di Bergamo, permuta con Burningo del fu Bonone, da Zanica, una terra campiva spettante alla canonica di San Vincenzo e situata in località Zanica, in vocabolo Turre, ricevendo in cambio cinque appezzamenti di terra arativa, situati anch'essi in Zanica, nei vocaboli Coriano, Palfiano e Turre.

Originale (A), 1443 (F II). A tergo, due annotazioni di due diverse mani del sec. XII: Car(ta) Burningi et Tetherufi archidiaconi e De Vetianica.

Edizione: LUPO, II, col. 499s (excerptum).

Pergamena in buono stato di conservazione: presenta due piccole cuciture coeve all'altezza delle righe 13-14; mm. 395 x 230.

(ST) In nomine domini nostri Iesu Christi. Enricus gracia Dei imperator agustus, anno imperii eius septimo, quarto kalendas iunius, indicione tercia . | Comutacio bone fidei nossitur esse contractum ut vice emcionis obtineat firmitate eodemque nessu obli|cant contradantes. Placuit itaque et bona convenit voluntatem inter domnus Teuderulfus harhidia|conus de ordine sancte Bergomensis Eclesie et filius quondam Arnoldi, de loco Tercio, nec non et inter (a) Burningus (b) filius | quondam Bononi de loco Vecianica, qui professus sum legem vivere Langobardorum (c), ut in Dei nomine debeant dare, sicut a presenti | dedit in primis ipse domnus (d) Teuderulfus (e) harchidiaconus da parte sua (f) canonica Sancti Vincencii (g) que est fundata infra suprascripta civitate Berga|mo in causa comutacionis suo iure presenti die abendum, id est pecia una de terra campiva iuris predicta (h) canonica, que est | constituta ipsa terra in eodem vico et fundo Vecianica, locus ubi dicitur Turre; coeret ei a mane et m(onte)s via, a meridie Leoni et Rodemarii, | a sera Sancti Vincencii; et est per iustam mensuram iugia legiptima una cum pertica iugiale similiter una et tabulas legiptimas trex. Quidem | ad vicem recepit ipse domnus Teuderulfus harhidiaconus ad partem eidem sua canonica ab eodem Burningo (i) comutatore suo similiter | causa comutacionis presenti die iuris predicte canonice abendum, id est pecies quinque de terra aratorie iuris ipsius (j) Burningi | comutatori (k) suo, que sunt (l) positis in suprascripto vico et fundo Vecianica. Prima pecia in loco Coriano: coeret ei a mane Leoni, a meridie Sancti | Alexandri, a sera similiter et in aliquid Sancti Vincencii, a m(onte)s deredes quondam (m) Alberici (n); et est perticas iugiales quinque. Secunda pecia | campiva ibi prope: a mane Iohanni, a meridie Sancti Alexandri, a sera Leoni, a m(onte)s deredes quondam Iohanni; et est perticas iugiales legiptimes sex. Tercia | pecia campiva in Palsiano: coeret ei a mane et meridie Sancti Alexandri, a sera Dagiverti, a m(onte)s similiter Sancti Alexandri; et est per iustam mensu|ram perticas iugiales legiptimes (o) undecim et tabules octo. Quarta pecia campiva ibi prope: coeret ei a mane deredes quondam Iohanni, | a meridie Dagiverti, a m(onte)s (p) Sancti Alexandri; et est per mensura iusta tabulas legiptimas treginta et due. Quinta pecia campiva (q) | in (r) suprascripto loco Turre: coeret ei a mane Iohanni, a trex parte Sancti Vincencii; et est per iustam mensuram perticas iugiales due et tabu|las trex. Quidem et ut ordo legis depossit ad hac previdendam comutacionem hacceserunt super ipses pecies terre ad previdendum et | estimandum, id sunt Ardemannus (s) diaconus de eadem ordine et missus de ipsa canonica, una cum tribus ominibus Deum ti|mentibus estimatoribus, corum nomina sunt Adam filius quondam Bononi de vico Vecianica et Rodemarius filius quondam item Rode|marii atque Iohannes filius quondam item Iohanni, isti deodem vico Vecianica; quibus omnibus rectum comparuit et ipsi estimatores estima|verunt et dixerunt (t) eo quod meliorata et ampliata causa reciperet ipse domnus Teuderulfus arhidiaconus at partem suprascripte cano|nice (u) ab eodem Burningo comutatore suo quam ei daret et hac comutacio inter eos legibus hac firmiter fieri posset . |[H]as autem pecies terre superius dicte vel comutate cum superioribus et inferioribus seu cum ingressis et haccessionibus suorum | in integrum ipsi comutatores sibi unus alteri in vice comutacionis tradiderunt, faciendum pars parti a die presenti quod ut | supra in comutacione dederunt cum eredibus et successoribus suorum iure proprietario nomine quicquit voluerint, sine omni uni alte|rius suorumque (v) eredibus vel successoribus contradicione. Et sposponderunt se ipsi comutatore sibi uni alteri in vice comutacionis | cum eredibus et successoribus suorum suprascriptes pecies terre superius in (w) comutacione (x) dederunt omni tempore ab omni contradicentes omines | defensare; unde pena (y) inter se posuerunt, ut si quis ex ipsis aut eredes vel successores suorum se de ac comutacione removere quesierint |[et] non permanserint in ea omnia qualiter superius legitur ad invicem non defensaverint, tunc illa pars que oc quod superius legitur non conser|vaverint componat a parte fidem servantis pena nomine iam dictes pecies terre in duplum, sub estimacione sicut pro tempore meli|oratis fuerint aut valuerint in eisdem locis (z), quia sic inter eos convenit. Et propter onorem (aa) archidiaconati (bb) mei de | lege Romana aliquid impetit nec mihi liceat ulo tempore (cc) nolle quod (dd) volui, set (ee) quod a me ic semel factum (ff) vel conscriptum est inviola|biliter conservare promitto cum stipulacione subnisa (gg). Unde due cartule comutacionis uno tinore scri|pte sunt. Actum vico Brinianello.
Signum # manu(m) suprascripti Burningi qui anc car(tu)l(am) comutacionis fieri rogavit.
(L) Ardemannus dia(conus)missus ut supra subscripsi.
Signum # manibus Dominici et Iohanni legem viventes Romana testes.
Signum # manibus Giseverti et Gumperti atque Leoni testes.
(ST) Sigefredus notarius sacri palacii scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) Segue a erasa.
(b) B- su rasura.
(c) q(uon)da(m) Bononi - Langobardor(um) su rasura.
(d) Segue rasura di due lettere.
(e) Teuderul- su rasura.
(f) sua nell'interlineo.
(g) A Vincii
(h) -a corretta da e
(i) -go nell'interlineo.
(j) Segue a erasa.
(k) -i corretta su e
(l) s- su rasura di t
(m) Segue Ioh(ann)i eraso.
(n) Al- su rasura delle ultime due lettere di Ioh(ann)i
(o) le- corretto da u
(p) a m(onte)s su rasura di sera
(q) ca(m)piva ripetuto all'inizio del rigo seguente e depennato.
(r) -n nell'interlineo.
(s) -us su rasura del segno abbreviativo per us e delle lettere archi-
(t) -x- su rasura.
(u) at - cano|ni su rasura.
(v) La -u- dell'enclitica corretta su altra lettera.
(w) in nell'interlineo.
(x) -ci- corretto su altre lettere.
(y) Segue s erasa.
(z) in eisde(m) locis su rasura di sub estimacione
(aa) A one senza segno abbreviativo.
(bb) La prima -c- nell'interlineo.
(cc) nec - te(m)pore nell'interlineo.
(dd) Segue semel eraso.
(ee) -t su rasura.
(ff) factu(m) su rasura di volui
(gg) -n- corretta su d

Edizione a cura di Cristina Carbonetti
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis

Informazioni sul sito | Contatti