Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Conradus gratia Dei imperator augustus, anno imperii eius secundo, secundo die kalendas aprelis, inditione undecima. | Comutatio bone fidei nositur esse contractum ut vice emtionis obtinead firmitatem eodemque [nexu o]blicant | contradantes. Placuit itaque et bona convenit voluntate inter domnus Dagibertus archidiaconus de ordine sancte Bergo[mensis]| Eclesie nec non et inter Dagibertus diaconus de eadem ordine sancte Bergomensis Eclesie et filius quondam Andrei de loco Murnico, | qui profexi eret ex natione eorum legem vivere Langobardorum, ut in Dei nomine debeant dare sicut et a presenti in | primis dedit ipse domnus Dagibertus archidiaconus eidem Dagiberti diaconus in causa comutationis nomine | suo iure presenti die abendum, id sunt peties due de terra, una curtiba et alia campiva, que est iuris Sancti Vincen[ti]. | Prima petia, que est curtiba, est infra civitate Bergamo, locus ubi dicitur Casa Meraldi Diaconus, et abet super se muro uno da parte | meridie: coeret ei a mane et m[ontes] Gi[selber]ti diaconus, a sera Vuarnerii, a meridie via; et est petia ipsa de terra per iustam mensuram tabules | legiptimes due et pedes similiter legiptimos octo. Secunda campiva est a locus ubi dicitur Pretorio, non multum longe ab eadem | civitate Bergamo: coeret ei a mane et montes suprascripti Giselberti diaconus, a sera suprascripti Dagiberti diaconus, a meridie suprascripti Sancti Vincenti; et est | petia ipsa de terra cam[pi]va infra ipses coerenties per iustam mensuram tabules legiptimes treginta. Quidem ad vicem rece|pit ipse domnus Dagibertus archidiaconus ad partem eiusdem suprascripti Sancti Vincenti presenti die abendum, id sunt peties quatuor de | terra campive iuris ipsius Dagiberti diaconus, quibus sunt poxites in loco et fundo Calcinate. Prima petia de terra | locus ubi dicitur Casenaco: a mane Garivaldi, a meridie et sera Alginde, a montes Sancti Laurentii; et est petia ipsa | de terra per iustam mensuram pertices iugiales due et tabules duodecim. Secunda ibi prope: coeret ei a mane et meridie Sancti Dalma|tii, a sera Alginde, a montes Sancti Laurentii; et est petia ipsa de terra per iustam mensuram pertices legiptimes iugia|les quinque. Tertia petia similiter ibi prope, non multum longe, et dicitur Plaubiano: coeret ei a mane et montes suprascripti Garivaldi, | a meridie Alginde, a sera Sancte Iulie; et est petia ipsa de terra per iustam mensuram pertices iugiales legiptimes trex et tabules | duodecim. Quarta petia de terra locus ubi dicitur Vaurasole: coeret ei a mane et montes Sancti Alexandri, a meridie et sera | Sancti Vincenti; et est petia ipsa de terra per iustam mensuram pertices iugiales legiptimes due et tabules legip|times sex. Quidem et ut ordo legis deposit ad anc previdendam comutationem acceserunt super ipses peties | terre ad previdendum et estimandum, id sunt Giselbertus diaconus de ordine eiusdem sancte Bergomensis Ecclesie (a) et filius quondam | Vidaliani de loco Curnasco et missus domni Ambroxioni episcopi, una cum tribus ominibus Deum timentes estimatoribus, | corum nomina sunt Iohannes qui dicitur Dagiverti, abitator in civitate Bergamo et filius quondam Ingizoni de loco Leminne, et allio Iohannes | filius quondam Petri et Petrus filius quondam item Petri qui dicitur Barganiola; quibus omnibus rectum comparuit et ipsi estimatores | estimaverunt et dixerunt eo quod apta et meliorata causa reciperet ipse domnus Dagibertus archidiaconus a parte eiusdem Sancti | Vincenti ab eodem Dagiberto diaconus comutatore (b) suo qua ei lui daret et ac comutatio inter eo legibus ac firmiter | fieri poset. As autem peties terre superius dicte vel comutate, cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accexio|nibus suarum in integrum ipsi comutatores sibi invicem in comutationem tradiderunt, fatiendum pars parti a die presenti quod | ut supra in comutatione dederunt suprascripto Dagiberto diaconus cum suos eredes et ipse Dagibertus archidiaconus cum suis succesoribus | iure proprietario nomine quicquit voluerint, sine omni uni alterius suorumque eredibus vel succesoribus contraditione. Et spoponde|runt se ipse domnus Dagibertus archidiaconus cum suis succesoribus et ipse Dagibertus (c) diaconus cum suis eredibus supradictes peties | terre cum omnia super abente sicut superius legitur in vice comutationis sibi unus alteri invicem omni tempore ab omni contradicentes omi|nes defensare; unde pena inter se posuerunt, ut quis ex ipsis aut eredes suprascripti Dagiberti diaconus vel succesoribus eidem domni | Dagiberti archidiaconus se de ac comutatione removere quexierint et non permanserint in ea omnia qualiter superius legitur | vel si ab unocoque omine iam dictes peties terre sicut superius legitur cum omnia super abente quod ad invicem dederunt non defensaverint, tunc | illa pars que oc non conservaverint componat a parte fidem servantis pena nomine suprascriptes peties terre in duplum, sicut pro tempore meliora|tes fuerint aut valuerint sub estimatione in eisdem vel in consimilis locis, quia sic inter nobis convenit. Et si eidem domni Dagiberti | propter onorem archidiaconati suo et eidem Dagiberti propter onorem diaconati suo de lege Romana sibi unus alteri aliquit impe|dit, nec eis licead a modo ullo tempore nolle quod volui, set quod ab eis ic semel factum vel conscriptum est inviolabiliter conservare | promisit cum stipulatione subnixa. Actum in civitate Bergamo, in casa qui dicitur canonica Sancti Vincenti.
(S) Daibertus archidiaconus a me facta subscripsi.
+ Adelbertus presbiter et primicerius consensi et subscripsi. + Lampertus presbiter subscripsi.
+ Arnelfredus arhipresbiter subscripsi. + Ardemannus presbiter subscripsi.
+ Lambertus presbiter subscripsi.
(L) Daibertus presbiter et cimiliarcha subscripsi.
+ Ato presbiter subscripsi.
+ Gislebertus diaconus, missus ut supra, subscripsi.
Signum # manibus Lazaroni et Giselberti germanis de suprascripta civitate Bergamo, lege viventes Romana, testes.
Signum # manibus Iohanni et alio Iohanni seu Ambroxioni de suprascripta civitate Bergamo, legem viventes Langobardorum, testes.
(ST) Aribertus notarius sacri palatii scripsi, postraditam complevi et dedi.

(a) A Ecll(e)s(i)e
(b) A comutare senza segno abbreviativo.
(c) -b- su rasura.

Edizione a cura di Cristina Carbonetti
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis