Lombardia Beni Culturali

Curia vescovile - Archivio capitolare

88

<Cartula> commutationis

1029 giugno 15, Bergamo.

Ambrogio vescovo di Bergamo, accogliendo la richiesta di Giovanni fabbro del fu Lamberto fabbro, da Bergamo, servo della canonica di S. Alessandro, permuta con lui un appezzamento di terreno prativo e boschivo, spettante alla predetta canonica, situato a non molta distanza dalla città di Bergamo, in località Pisole, ottenendo in cambio quattro appezzamenti di terreno, il primo prativo e con alberi di castagno situato in località Ravariolo, nel vocabolo denominato Fontana Mauroni; il secondo boschivo e con alberi di castagno situato in Val Marina; il terzo con trentatré piante di castagno situato in località Vatie (Vasi?); il quarto con nove alberi di castagno situato in località Saliente e denominato Acqua Morta.

Originale (A), 1130 (D XVI). A tergo, di mano della fine del sec XII: In hac continetur quod episcopus Ambr(osius) qui erat eo tempore quo currebit MXL [[..]]a facebat concor(diam) et comutationes rerum Sancti | Alexandri cum subscriptione (sub nell'interlineo) clericorum Sancti Vinc(entii) et quod ecclesia Sancti Alexandri est de sub regimine et potestate episcopatus sancte Pergamensis | ecclesie.

Edizione: LUPO, II, col 559s (excerptum).

Pergamena in buono stato di conservazione, mm. 560 x 275.

(ST) In Christi nomine. Conradus gratia Dei imperator augustus, anno imperii eius tertio, quintodecimo die mense iunii, inditione duodecima . | Dum veniset Iohannes ferario filius quondam Lamperti item ferario de civitate Bergamo famulo pertinente Sancti Alexandri, ubi | eius sanctum requiesit corpus, quod est situm foris muro prope civitate Bergamo, qui pertinere videtur de sub regimine et potestate | episcopatum sancte Bergomensis Eclesie, et postulaset domnus Ambroxius, eiusdem sancte (a) Bergomensis episcopus, ut comutaret petia u|na de terra prativa et buscuosa que est iuris predicti Sancti Alexandriet est sita non multum longe da ipsa civitate Bergamo, | in loco ubi dicitur Pisole, et ad invicem ipse domnus Ambroxius episcopus susiperet ab eode Iohanne famulo et perti|nente suo de rebus terretoriis iuris sui qui supra Iohanni, id sunt peties quattuor de terra, una prativa cum decem arboribus | castaneis super abente et alia que est silva stalarea et casteneta et duas similiter castenetas, quas de predicti | quondam Lamperti pater eidem Iohanni pretium sunt comperatas. Prima petia de terra prativa iacet in loco ubi dicitur Ravariolo, | secunda silva stalarea et casteneta iacet in loco qui dicitur Valle Marina, tertia que est casteneta iacet in loco ubi dicitur | Vatie, quarta iacet in loco ubi dicitur Saliente. De qua res sugieserat domnus Ambroxius presul patrono suo ut su|e clementie comutationis nomine ut dictum est licentiam illi largire dignatus comutandi; qui et ipse domnus Ambroxius | pontifes eius postulationem abaudire dignatus est missus diresit de sua presentia, videlicet Giselbertus | diaconus de ordine predicte sancte Bergomensis Eclesie; et ipse Giselbertus diaconus et missus una cum tribus ominibus Deum timentes | estimatoribus, corum nomina subter leguntur, super easdem peties terre acceserunt et previderunt et mensuraverunt et estimaverunt | et eorum ominibus rectum paruit esse ut melioratam et ampliatam causam reciperet ipse domnus Ambroxius episcopus ad parte | sui episcopati ab eodem Iohanne famulo et comutatore suo quam ei daret. Est enim suprascripta petia de terra prativa iu|ris predicti episcopatum Sancti Alexandri que regiacet in suprascripto loco Pisole; coeret ei (b) a mane via que fuit antica da illa parte | ipsa via que detinet Andrea filius quondam (c) Benedicti, qui dicitur de Castello et in aliquit aqua que dicitur Rio, a meridie via, a sera Iohanni, a montes | que detinet Vinzo et Mauro et Lanfranco germanis, et est petia ipsa de terra infra ipses coerenties per iustam mensura iugies | legiptimes dues. Et suprascriptes vero quattuor peties terre que ipse Iohannes famulo dare videtur domni Ambroxii episcopi ad partem sui | episcopati: prima petia de terra est prativa et casteneta in predicto loco Ravariolo, locus ubi dicitur Fontana Mauroni, et coeret | ei (d) a mane de eredes quondam Arvioni et predicti Sancti Alexandri, a meridie ipsa fontana, a sera que detinet Petrus qui dicitur Gentile, a mon|tes Dagiverti qui dicitur Pauloni presbiter, et est petia ipsa de terra per iustam mensuram tabules legiptimes centum septuaginta. Secunda | petia que est silva stalarea et casteneta est (e) in Valle que dicitur Marina, coeret ei a mane via, a meridie Sancti Martini, a sera et mon|tes aqua que dicitur Valle Marina, et est petia ipsa de terra portione ipsius Iohanni que se contingit per iusta mensuram iugia (f) legipti|ma (g) una (h). Tertia casteneta que est in predicto loco Vatie; coeret ei a mane Rotepaldi, a meridie que detinet Bergamo et Lanfranco | germanis, a sera que detinet Iohanne filius quondam Bergamoni, a montes alio (i) Iohanni, et est petia ipsa de terra infra ipses coe|renties per iustam mensuram tabules legiptimes quinquaginta et quinque et abet super se arboris castaneos numero | treginta et trex. Quarta petia de terra est similiter casteneta cum arboris castaneis numero novem super se abente | in predicto loco Saliente et dicitur Aqua Morta; coeret ei a mane que detinet Urso qui dicitur de Castello, a meridie via, a montes | similiter via, a sera que detinet Urso qui dicitur de Pusterla, et est petia ipsa de terra infra ipses coerenties per iustam mensu|ram tabules legiptimes quinquaginta, cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accexionibus suarum | sicut superius legitur. Et estimatio ipsa facta est tunc ipse domnus Ambroxius episcopus suprascripta petia de terra | in eodem loco Pisole constituta da parte eidem sui episcopatus tradavit iam dicti Iohanni famulo eiusdem Sancti | Alexandri ad abendum et fatiendum ipse Iohannes et suos eredes quicquit voluerint; et si tamen venundare volu|erint, licentiam abeat ad suos pares venundare quoqumque tempore voluerint sine omni predicti domni Ambroxii | episcopi eique successores contraditione. Et recepit ipse domnus Ambroxius pontifex ab eodem Iohanne famulo suo | suprascriptes quattuor peties terre sicut superius legitur, simili modo in comutationis nomine ad partem prefati sui | episcopati abendum et fatiendum ipse domnus Ambroxius episcopus vel suis succesoribus vel cui ipsi dede|rint quicquit voluerint, sine omni predicti Iohanni suique eredes contraditione. Unde due comutationis (j) uno | tenore scripte sunt. Actum predicta civitate Bergamo.
Signum # manu(m) suprascripti Iohanni famulo pertinente qui ancartulam comutationis fieri rogavit.
+ Gislebertus diaconus missus ut supra subscripsi.
Signum # manibus Petri et item Petri seu Iohanni de suprascripta civitate Bergamo, qui super ipses peties terre acceserunt et estimato|res fuerunt.
Signum # manibus Teudadi de vico Sportiatica et Petri de vico Palterniano seu Remedii legem viventes Langobardorum testes (k).
Signum # manibus Georgii et Ariberti, pater et filio, de predicta civitate Bergamo, legem viventes Romana testes.
(ST) Richardus notarius et iudex sacrii palatii rogatus subscripsi.
(ST) Aribertus notarius sacri palatii scripsi, postraditam complevi et dedi.

(a) Così A: si sottintenda Eclesie
(b) coeret ei nell'interlineo.
(c) q(uon)da(m) nell'interlineo.
(d) ei nell'interlineo.
(e) est aggiunto in un secondo tempo nello spazio residuo tra le parole casteneta e in
(f) Segue -s erasa.
(g) Segue una lettera erasa, probabilmente s
(h) una su rasura.
(i) alio aggiunto in un secondo tempo nello spazio residuo tra le parole montes e Ioh(anni)
(j) Così A: si sottintenda cartule
(k) -dorum testes nel rigo sottostante, presso il margine destro.

Edizione a cura di Marco Vendittelli
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis

Informazioni sul sito | Contatti