Lombardia Beni Culturali

Curia vescovile - Archivio capitolare

119

Cartula commutationis

1034 (?) aprile, Bergamo, presso la chiesa di S. Alessandro.

Ingo prete, preposito ed ufficiale della chiesa e canonica di S. Alessandro, permuta con Giovanni del fu ---, da Sforzatica, un appezzamento di terra arativa in Oleno, ottenendo in cambio tre appezzamenti di terra arativa situati nella medesima località, nei vocaboli Sariola, Redundo e Publica.

Originale imperfetto (A), 548 (B XVII). A tergo, di mano del sec. XII: Com(u)t(atio) in Auline.

Cit. LUPO, II, col. 579s.

Pergamena di mm. 300 x 290.
La 'completio' notarile è stranamente priva del nome del notaio la cui identità si ricava comunque dal confronto paleografico con i docc. 116 e 123, rispettivamente del luglio 1033 e del 7 febbario 1035 redatti da Vuilielmus notarius et iudex sacri palacii (v. anche doc. 117).
All'indizione seconda corrisponde, di aprile, l'ottavo anno di impero di Corrado II (incoronato il 26 marzo 1027) e non il settimo. Si potrebbe ragionevolmente supporre che il notaio errò nel riportare l'anno di impero che era cambiato da pochi giomi: per questo si è preferito privilegiare l'indizione, pur conservando accanto all'indicazione dell'anno un segno di dubbio.

(ST) In Christi nomine. Cunradus gracia Dei imperator augustus, anno imperii eius septimo, mense aprelis, indicione secunda (a). Comutacio bone fidei | noxitur ęssę contraactum ut vicem emcionis obtinead firmitatem eodemque necxu oblicant contrathantes. Placuit ita|que et bona convenit voluntate inter domnum Ingo presbiter (b) prepositus et officiale eclesia et canonica Sancti Allexandri ubi eius sanctum requiesxit (c) corpus, que eclesia (d) | et canonica ipsa (e) pertinere videtur de sub regimine et potetaste episcopo sancte Bergomensis (f) Eclesie (g), nec non et inter Iohannes filius quondam --- (h) de loco Sporciatica, ut in Dei nomine debeant da|re, sicut et a presenti dederunt ac tradiderunt vicissim sibi unus alteri pars parti per anc painam comutacionis (i) nomine tradiderunt. In primis dedit ip|se domnus Ingo presbiter et prepositus da parte suprascripte ecclesie et cannonice Sancti Allexandri eidem Iohanni in causa comutacionis nomine ad proprium abendum, | it est pecia una de terra aratoria iuris ipius cannonice, quibus ęssę videntur in loco et fundo Auline; et (j) est per mensura iusta tabulas octuainta (k); | coerit ei a mane ipsius Sancti Allexandri, a meridie et sera vel montes Petri. Quidem ad vicem recepit ipse domnus Ingo prepositus ad parte ipius ecclesie et canno|nice Sancti Allexandri ab eodem (l) Iohannes similiter in comutacionis nomine ad proprium abendum, it sunt pecies (m) trex de terra aratoria iuris ipsius Iohanni|s, quibus ęssę videntur in suprascripto loco et fundo Auline. Prima pecia dicitur Sariola; est per mensura iusta tabulas treinta et due: coerit ei a mane via, a meridie Sancti Alle|xandri, a sera sariola, a montes Bezoni. Secunda pecia dicitur Redundo; est per mensura iusta tabulas quadraginta et trex: coerit ei a mane et meridie ipsius Sancti Allexandri, | a sera Lanzoni, a montes Petri. Tercia pecia dicitur Publica; est per mensura iusta tabulas octo: coerit ei a mane Lanzoni, a meridie et montes ipsius Sancti Allexandri, a sera fuit Aupran|di, sibe que aliis coerentes. As denique iam dictis rebus sicut superius legitur et superius nominatis vel comutatis, una cum accessionibus et ingressoras earum seu cum su|perioribus et inferioribus suis qualiter superius legitur, in integrum vicissim sibi unus alteri pars parti per ans (n) painam comutacionis nomine tradiderunt, faciendum exin[de]| unusquisque de co receperunt tam ipsi quamque et subcessores vel heredes eorum legaliter proprietario nomine quicquit voluerint, sine omni uni alterius contradicione. Et spoponderunt (o) | se ipsi comutatores, tam ipsi quamque et subcessores vel heredes eorum, quisco (p) ab invicem comutacionis nomine tradiderunt, in integrum omni tempore ab omni omine | defensare. Quidem et ut ordo legis depossit et ad anc previdendam comutacionis (q) accesserunt super ipsis rebus ad previdendum, it sunt Taimpaldo diaconus de suprascripto | ordine et canonica Sancti Allexandri, missus domni Ambroxi episcopus ipsius sancte Bergomensis Ecclesie (r) et suprascripto domni Ingoni prepositus ab eorum directo, una simul cum trex boni omines | estimatores, corum nomina sunt Andreas filius (s) quondam Iohanni et item Andreas filius quondam item Iohanni et Bezo filius quondam Alberti. Quibus omnibus estimantibus et comparu (t) | eorum quod (u) estimaverunt quod melioratas et ampliatas rex reciperet ipse domnus Ingo prepositus ad parte ipsius ecclesie et canonice ab eodem Iohannes quam da|ret et legibus comutacio ipsa et fieri posset. De quibus et pena inter se posuerunt, ut quis ex ipsis aut subcessores vel heredes eorum se de anc comutacio remo|vere quexierint et non permanserint in ea omnia qualiter superius legitur vel si ab unumquemque omine quisco ab invicem comutacionis nomine tradiderunt non defensaverint, | conponant pars parti fidem servandi pena dublis ipsis rebus, sicut pro tempore fuerit melioratis aut valuerit, sub estimacione in consimiles locas. | Et pro onore sacerdocii mei et nec mihi licead ullo tempore nolle quod volui set quod ad me semel factum vel conscriptum est inviolabiliter conservare promito, | con stipulacione subnixa. Unde due cartule comutacionis uno tinore scripte sunt. Actum non multum longe da ecclesie suprascripto Sancti Allexandri. Feliciter (v).
Signum # manus suprascripto Iohanni qui anc cartulam commutacionis fieri rogavi ut supra.
Signum # manibus suprascriptorum Andrei et item Andrei seu Bezoni qui super ipsis rebus accesserunt et estimaverunt ut supra.
Signum # manibus Fulconi et Martini legem viventes Romana testes. Signum # manibus Augerii et Lanfranci (w) seu Arialdi testes.
(ST) Ego --- (x) notarius et iudex sacri palacii scripsi, postradita complevi et dedi.

(a) -c- corretta su ep
(b) p(res)b(ite)r nell'interlineo.
(c) re- nell'interlineo.
(d) ecl(esi)a aggiunto nello spazio residuo prima del margine.
(e) -sa nell'interlineo.
(f) et canonica - B(er)gom(ensi)s su rasura.
(g) ecl(esi)e nell'interlineo.
(h) Spazio bianco per circa 8 lettere.
(i) -a- corretta su altra lettera.
(j) et corretto su altra lettera.
(k) -ctu- su rasura.
(l) Segue ab eode(m) depennato.
(m) s(unt) p- su rasura.
(n) Così A.
(o) A spopon con -n nell'interlineo.
(p) Così A qui e più oltre.
(q) Così A.
(r) ip(sius) - Eccl(esi)e nell'interlineo.
(s) A ripete fil(ius)
(t) Così A.
(u) q(uo)d su rasura.
(v) Fel(iciter) nel rigo sottostante, presso il margine destro.
(w) La seconda -n- nell'interlineo.
(x) Spazio bianco per circa 9 lettere.

Edizione a cura di Marco Vendittelli
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis

Informazioni sul sito | Contatti