Lombardia Beni Culturali

Curia vescovile - Archivio capitolare

145

Cartula commutationis

1038 gennaio 9, Bergamo.

Daiberto arcidiacono della Chiesa di Bergamo permuta con Giselberto prete del fu Pietro, da Zanica, un campo situato in questa località, nel vocabolo Brinianisco, ottenendo in cambio tre campi, parimenti situati in Zanica, nei vocaboli Campo Longo e Bragida Anzeni.

Originale incompleto (?) (A), 1466 (F III). A tergo, di mano del sec. XII: Com(utatio) Daiberti archidiaconi in Vicianica.

Pergamena di mm. 282 x 296.
La scrittura è parallela al lato lungo.
II documento parrebbe 'infectum', sia per l'assenza della sottoscrizione di uno dei due permutanti (nel caso specifico il prete Giselberto, essendo questo presumibilmente l'esemplare destinato all'arcidiacono Daiberto e quindi al capitolo), sia per l'incompletezza della formula nella sottoscrizione notarile.

(ST) In nomine Domini. Conradus gracia Dei imperator augustus, anno imperii eius undecimo, nono die mense genuarius, indicione sesta. Commutacio bone fidei no|situr esse contractum ut vicem emcionis obtineat firmitatem eodemque nexu oblicant contradantes. Placuit itaque et bona convenit voluntatem in|ter domnus Dagibertus arhidiaconus de ordine sancte Bergomensis Eclesie nec non et inter Giselbertus presbiter filius quondam Petri, de loco Vecianica, qui profesus est ex nacione | sua legem vivere Langobardorum, ut in Dei nomine debeant dare sicut a presenti dedit in primis ipse domnus arhidiaconus eidem Giselberti presbitero in causa commuta|cionis, suo iure presenti die abendum, id est pecia una de terra campiva, iuris sue canonice Sancti Vincencii; que est constituta terra (a) ipsa in eodem loco et fundo | Vecianica, locus ubi dicitur Brinianisco: coeret ei a mane Sancti Vincencii, a meridie de eredes quondam Iohanni presbitero, a sera Dominici, a montes similiter de alio Dominico; et est per iustam | mensuram perticas iugiales legitimas quattuor et dimidia. Quidem ad vicem recepit ipse domnus Dagibertus arhidiaconus ad partem eidem sue canonice ab eodem | Giselberto presbitero commutatori suo in causa commutacionis, presenti die iuris predicte sue canonice abendum, id sunt pecies tres de terra campive, iuris ipsius Gisel|berti presbitero commutatori suo, que sunt posite in eodem loco et fundo Vecianica. Prima pecia (b) campiva locus ubi dicitur Campo Longo: coeret ei a mane Sancti Vincencii, a meridie et sera Sancti |[A]lexandri, a montes (c) Iohanni; et est per iustam mensuram tabulas legitimas quinquaginta et sex. Secunda pecia campiva etstat locus ubi dicitur Bragida Anzeni: coeret ei a mane de eredes quondam Vuarnoni, | a meridie Bononi, a sera Lanfranci diacono, a montes Sancti Alexandri; et est per iustam mensuram perticas iugiales legitimas sex cum tabulas legitimas sedecim. Tercia pecia de terra campiva ibi prope: coeret | ei a mane Petri, a meridie Sancti Alexandri, a sera Teuzoni, a montes Ambrosioni, et est per iustam mensuram tabulas legitimas vigincti et due. Quidem et ut ordo (d) legis depossit ad anc previ|dendam commutacionem accesserunt super ipses terre ad previdendum, id sunt Giselbertus presbiter et primicerius de eadem ordine sancte Bergomensis Eclesie et misus domni Ambrosii episcopi episco|[pa]tum sancte Bergomensis Eclesie, de sub cuius regimine et potestatem esse invenitur, una cum tribus ominibus Deum timentibus estimatoribus, quorum nomina sunt Iohannes et Adrevertus seu | Petrus de eodem loco et fundo Vecianica; quibus homnibus rectum comparuit et ipsi estimatores estimaverunt et dixerunt eo quod meliorata et ampliata causa reciperet ipse domnus ar|hiadiaconus ad partem predicte sue canonice ab eodem Giselberto presbitero commutatore suo quam ei daret et ac commutacio inter eos legibus (e) hac firmiter fieri posset. Has autem pecies terre superius | dicte vel commutate, cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et haccessionibus suorum in integrum ipsi commutatores sibi unus alteri in vice commutacionis tradiderunt, faciendum pars parti | a die presenti quod ut supra in commutacione dederunt cum heredibus et successoribus suorum iure proprietario nomine quicquit voluerint, sine omni uni alterius suorumque eredibus vel successoribus contradicione . | Et spoponderunt (f) se ipsi commutatores (g) sibi unus alteri cum heredibus et successoribus suorum suprascriptes pecias terre campive superius commutate omni tempore ab omni contradicentes homines | defensare; unde penas inter se posuerunt, ut si quis ex ipsis aut eredes vel successores suorum se de ac commutacione removere quesierint et non permanserint in ea omnia qualiter | superius legitur vel si ab unoquoque omine iam nominates pecies terre sicut superius legitur non defensaverint, tunc illa pars que hoc (h) non conservaverint componat ad partem fidem servan|tis pena nomine suprascriptes pecies (i) terre in duplum, sub estimacione in eisdem vel in consimilis locis sicut pro tempore meliorates fuerint aut valuerint, quia sic inter eos | convenit. Unde due commutacionis (j) uno tenore scripte sunt. Et si eidem domni Dagiberti propter onorem arhidiaconati sui et Giselberti propter onorem sacerdocii sui de | lege Romana aliquit (k) impedit et nec liceat eis amodo ullo tempore nolle quod semel voluisemus, set quod ab eis ic semel factum vel conscriptum est inviolabiliter | conservare promiserunt cum stipulacione sunnixa. Actum suprascripta civitate Bergamo.
Signum # manibus Giselberti et Martini legem viventes Romana testes.
Signum # manibus Ariberti et Uperti seu Petri testes.
Signum # manibus suprascriptorum Iohanni et Adreverti seu Petri qui super ipses pecies terre haccesserunt et estimaverunt ut supra.
(ST) Garibaldus notarius et iudex scripsi, post traditam complevi.

(a) A tra per omissione del segno abbreviativo.
(b) -a corretta da e
(c) et sera - montes su rasura.
(d) et ut or- su rasura.
(e) A lebus
(f) s- su rasura.
(g) -res su rasura.
(h) h- corretta su altra lettera principiata.
(i) Segue pecies ripetuto.
(j) Si sottintenda cartule
(k) A aliqt per omissione del segno abbreviativo.

Edizione a cura di Marco Vendittelli
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis

Informazioni sul sito | Contatti