Lombardia Beni Culturali

Curia vescovile - Archivio capitolare

194

Cartula commutationis

1044 marzo [29], Bergamo.

Ambrogio vescovo della Chiesa di Bergamo permuta con Celso prete della stessa Chiesa, del fu Celso, un prato con alcuni castagni presso la cappella di S. Lorenzo, in località Nauca da Centrio, ricevendone in cambio quattro appezzamenti di terra, uno a prato, due a castagni, uno a campo, siti non lontano da Bergamo, i primi due in Lantro, gli altri a Ravariolo e Braida.

Originale (A), 221 (A XVI).

Edizione: LUPO, II, coll. 613-616 (excerptum).
Regesto: SAVIO, I, 2, p. 51.

Pergamena parzialmente danneggiata dall'umidità che ha prodotto la caduta della membrana a rr. 4 e 5 e numerose macchie che non compromettono sostanzialmente la lettura; mm. 762 x 218.
Il missus che sottoscrive (Lanfrancus) non è lo stesso citato nel testo (Gislebertus).

(ST) In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Iehsu (a) Christi millesimo quadraiesimo quar[to, quarto] (b) | kalendas aprelis, inditione duodecima. Comutatio bone fidei nossitur esse contractum ut vicem [emtionis]| obtineat firmitatem eodemque nexu oblicant contradantes. Placuit itaque et bona conve[nit]| voluntate inter do[mnus] Amb[ro]siu[s umi]lem episcopum sancte Bergomensis Eclesie nec non inter Celsus presbiter [de]|adem ordine sancte Bergom[ensis Eclesie] et filius quondam item Celsoni, deadem civitate Bergamo, qui professo sum leg[em]| vivere Langobardorum, ut in Dei nomine debeant dare, sicut a presenti dedit in primis ipse domnu[s]| Ambrosius episcopus eidem Celsoni presbiter comutatori suo, in causa comutationis nomine, s[uo iure]| presenti die habendum, id sunt petia una de terra prativa et ex parte casteneta iuris ipsi[us]| episcopati sancte Bergomensis Eclesie qui pertinere videtur de capella que est edificata foris prope et mul[tum] non longe ab eadem civitate Bergamo ad onorem sancti Laurentii, et est petia ipsa de terra ibi prope | de suprascripta capella et dicitur Nauca da Centrio: coeret ei a mane Sancte Fumie (c), a meridie et sera via, | a montes Iohanni diaconus; et est petia ipsa de terra infra ipse coerenties per iustam mensuram tabu|las legiptimas quattuorcenti. Quidem ad vicem reicepit (d) ipse domnus Ambrosius | episcopus ad partem eiusdem sui episcopati ab eodem Celsoni presbiteri comutatori suo similiter in cau[sa]| comutationis nomine, presenti die iuris predicti sui episcopati ha partem predicte capelle [h]|abendum, id sunt peties quattuor de terra, una prativa et due castenete et quarta campi[va], | iuris ipsius Celsoni presbiter comutatore suo, que abere viso sum non multum longe ab eadem | civitate Bergamo. Prima petia prativa est ad locus ubi dicitur Lantro: coeret ei a mane Iohanni et curit | ipso Lantro, a meridie item Iohanni et currit ipso Lantro, a sera via, a montes Sancti Alexandri; et est | per iustam mensuram tabulas legiptimas septuaginta et due. Secunda petia que est caste|neta ibi prope: coeret ei a mane et montes Iohanni, a meridie de suprascripta capella, a sera item Iohanni; et est per iustam | mensuram tabulas legiptimas viginti, cum arboribus castaneis super abente undecim. Tertia petia | que est casteneta est ad locus ubi dicitur Ravariolo: coeret ei a mane comunalia, a meridie Adel|berti, a sera Sancti Alexandri, a montes Iohanni; et est petia ipsa de terra casteneta per iustam mensuram tabulas | legiptimas trescenti treginta et due. Quarta petia que est campiva est ad locus ubi dicitur |[Braida] da Tegie: coeret ei a mane et sera Iohanni, a meridie currit rio, a montes Sancti Alexandri; et | est per iustam mensuram tabulas legiptimas viginti et octo. Quidem et ut ordo legis depossit |[ad] hanc previdendam comutationem accesserunt super ipses peties terre ad previdendum et estiman|dum, id sunt Gislebertus presbiter et primicerius deadem ordine sancte Bergomensis Eclesie et filius (e) quondam | Vitaliani, de loco Curnasco, et missus domni Ambrosii episcopi, una cum tribus hominibus Deum | timentes estimatoribus, corum nomina sunt Urso filius quondam Iohanni, deadem civitate Bergamo, et Celsus filius | quondam Leoni et Iohanne filius quondam Adreverti: quibus omnibus rectum comparuit et ipsi estimatores esti|[m]averunt et dixerunt eo quod meliorata et ampliata causa acciperet ipse domnus Ambrosius | episcopus ad partem ipsius sui episcopati ab eodem Gelso presbiter comutatore suo quam ei daret, et | hac comutatio inter eos legibus hac firmiter fieri posset. Has autem peties (f) terre superius dicte | vel comutate cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suorum in integrum ipsi comutatores | sibi unus alteri in vice comutationis (g) tradiderunt, fatiendum pars parti a die presenti quod ut supra | in comutatione cum heredibus et successoribus suorum iure proprietario nomine quicquit voluerint, sine | omni (h) uni alterius suorumque heredibus vel successoribus contraditione. Et spoponderunt se ipsi com[u]|tatores sibi unus alteri cum heredibus et successoribus suorum suprascriptes peties terre superius comutate omni | tempore ab omni contradicentes homines defensare: unde penas inter se posuerunt ut si quis ex | ipsis aut heredes vel successores suorum se de hac comutatione removere quesierint et | non permanserint in ea omnia qualiter superius legitur, vel si ab unoquoque homine iam nominates | peties terre sicut superius legitur non defensaverint, tunc illa pars que hoc non conservaverint | componat a parte fidem servantis pena nomine suprascriptes peties terre in duplum sub estimatione | in eisdem vel in consimilis locis, sicut pro tempore meliorates fuerint aut valuerint sub | estimatione in eisdem vel in consimilis locis, quia sic inter nobis convenit. Unde due cartule | comutatione uno tinore scripte sunt. Et si mihi qui supra (i) Celsoni presbiter propter onorem sacer[do]|tii mei de lege Romana aliquit impedit, me amodo ullo tempore nolle quod volui, set quod | a me ic semel factum vel conscriptum est inviolabiter (j) conservare promisit, cum stipulatione | subnixa. Actum suprascripta civitate Bergamo.
+ Celsus presbiter a me facta subscripsi.
+ Lanfrancus diaconus missus ut supra subscripsi.
Signum # manibus suprascriptorum (k) Ursoni et Celsoni seu Iohanni estimatores qui super ipsis rebus accesserunt et estima|verunt (l) ut supra.
Signum # manibus Odoni et Gisilberti legem viventes Romana testes.
Signum # manibus Auberti et Petri seu Salvestri testes.
(ST) Gandulfus notarius scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) Così A.
(b) Così Lupo.
(c) Così A per Eufemie
(d) Così A.
(e) A lius
(f) La seconda -e- su rasura.
(g) -ni- nell'interlineo.
(h) A sine | om(n)i sine om(n)i
(i) A presentava inizialmente in compendio l'espressione q(ui) s(upra): successivamente si è voluto scrivere supra per esteso, ma si è aggiunto solo -pra e si è erasa la s per staccarla dall'unico compendio qs
(j) Così A.
(k) -r(um) corretto da altra lettera.
(l) -maverunt scritto sul rigo sottostante presso il margine destro, poi eraso molto superficialmente e ripetuto a capo.

Edizione a cura di Rita Cosma
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis

Informazioni sul sito | Contatti