Lombardia Beni Culturali

Curia vescovile - Archivio capitolare

39

Cartula comutationis

1068 agosto, Bergamo.

Marino prete e proposito della canonica di S. Alessandro di Bergamo, agendo per conto di detta chiesa, permuta con Sivuardo del fu Lazzaro, da Bergamo, due vigneti siti fuori cittā, presso la via di S. Vigilio, ricevendone in cambio cinque appezzamenti di terra in Levate, vocaboli Runca, P ratum,Pirolo, Caporeo.

Originale (A), 199 (A XV). A tergo, di mano del sec. XII: Commutatio de Lavate.
Cit: JARNUT, Bergamo, pp. 212 nota 315, 258 nota 111; MENANT, Campagnes lombardes, pp. 151 nota 446, 645 nota 304.

Pergamena di mm. 410 x 215.

(ST) In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Ieh(s)u (a) Christi millesimo sexagesimo octavo, mense | augusti, inditione sesta. Comutatio bone fidei noscitur esse contractus ut vice emptionis | obtineat firmitatem eodemque nexu obligant contrahentes. Placuit itaque, bona convenit voluntas inter domnum Marinum presbiterum et prepositum de ordine Sancti Alexandri Bergomensis Ecclesię nec non | et inter Sivuardum filium quondam Lazari, de civitate Bergamo, qui professi sunt ex natione sua lege vivere | Langobardorum, ut in Dei nomine debeant dare sicut a presenti dedit in primis ipse domnus Marinus presbiter et pre|positus eidem Sivuardi comutatori suo in causa comutationis nomine suo iure presenti die habendum, id | sunt petie due de terra vidata iuris ipsius ecclesię Sancti Alexandri, et sunt posite foris eadem civita|te prope via Sancti Vigilii. Prima petia: coeret ei a mane Benedicti, a meridie et sera ipsius Sivuardi comu|tatori, a montes via; et est area eius per mensuram iustam tabulas legiptimas duodecim. Secunda ibi prope: coeret ei a mane (b)| iamdicti Sivuardi, a meridie et sera predicti Sancti Alexandri, a montes via; et est area eius per mensuram iustam tabulas | legiptimas quattuordecim. Quidem ad vicem recepit ipse domnus Marinus presbiter et prepositus ad partem predictę ecclesię | ab eodem Sivuardo comutatore suo similiter in causa comutationis nomine presenti die suo iure habendum, | id sunt petie quinque de terra iuris ipsius Sivuardi comutatori suo, et sunt posite in loco et fundo Lava|te. Prima dicitur Runca: coeret ei a mane sibi reservavit, a meridie Sancti Vincentii, a sera et montes suprascripti Sancti Alexan|dri; et est per mensuram iustam perticas legiptimas duas. Secunda dicitur Pratum: coeret ei a mane de comitibus, a meridie Sancti Alexandri(c), a sera Sancti Vincentii, a montes sariola; et est per mensuram (d) iustam tabulas legiptimas septuaginta. Tertia dicitur Run | ca (e): coeret ei a mane iamdicti Sancti Alexandri, a meridie Ambrosii, a sera de comitibus, a montes iamdicti Sancti Vincentii; et est | per mensuram iustam tabulas triginta et octo. Quarta petia dicitur Pirolo: coeret ei a mane Sancti Ambrosii, a meridie Romal | di, a sera suprascripti Sancti Alexandri, a montes via; et est per mensuram iustam perticas legiptimas tres. Quinta dicitur Caporeo: coe | ret ei a mane et sera Sancti Alexandri, a meridie ipsius Sivuardi; et est per mensuram iustam perticas legiptimas duas. Qui | dem et ut (f) ordo legis deposcit ad hanc previdendam (g) comutationem accesserunt super ipsas petias terre | ad previdendum (h) et estimandum id (i) sunt Teudaldus diaconus et filius quondam Iohanni, de loco Salto, et mis | sus eiusdem Marini presbiteri et prepositi una cum tribus aliis hominibus Deum timentibus, quorum nomina sunt Atto | notarius et filius quondam Lazari et Liutefredus filius quondam Borningi seu Gislebertus Vuelfus habitato | res eadem civitate, quibus omnibus rectum comparuit et ipsi estimatores estimaverunt et di | xerunt eo quod melioratam et ampliatam causam reciperet ipse domnus Marinus presbiter et prepositus ad pa | rtem predictę ecclesię ab eodem Sivuardo comutatore suo quam ei daret et hec comutatio inter eos (j)| legibus ac firmiter fieri potest. Has autem (k) petias terre superius dictas vel comutatas cum superioribus et in | ferioribus seu cum finibus et accessionibus suarum in integrum ipsi comutatores sibi unus alteri in vicem comu | tationes (l) tradiderunt, fatiendum pars parti a die presenti quod ut supra in comutatione de | derunt cum heredibus vel successoribus suorum iure proprietario nomine quicquid voluerint sine omni unius alterius suorumque heredibus vel successoribus (m) contraditione. Et spoponderunt se ipsi comutatores sibi unus | alteri cum heredibus vel successoribus suorum suprascriptas petias terrę (n) omni tempore ab omni contradicente homine de | fensare. Unde penam inter se posuerunt ut si quis ex ipsis aut heredibus vel successoribus suorum se de hac | comutatione removere quesierint et non permanserint (o) in eis omnia qualiter superius legitur vel si ab | unoquoque homine iamnominatas petias terrę non defensaverint, tunc illa pars que hoc non conservaverit (p)| componat parti fėdem servanti penam nomine suprascriptas petias terrę in duplum sub estimatione, melioratas (q)| in eisdem vel in consimilis locis, quia sic inter eos convenit. Et si eidem Marino presbitero et preposito propter honorem | sacerdotii sui lex Romana aliquid impedit, nec liceat ei amodo ullo tempore nolle quod voluit, | set quod ab ipso ic semel factum est inviolabiliter conservare (r) promisit, cum stipulatione subnixa; unde | due comutationes (s) uno tenore scripte sunt. Actum suprascripta civitate Bergamo.
Signum # manus suprascripti Sivuardi qui hanc cartulam comutationis fieri rogavit.
+ Teudaldus levita missus subscripsi.
Signum ### manibus suprascriptorum Attoni et Gisleberti seu (t) Liutefredi qui super ipsas petias terre acces | serunt (u) et estimaverunt ut supra (v).
Signum ## manibus Gisleberti et Iohanni testes Romana lege viventes.
Signum ### manibus Ambrosii et Redaldi seu Alexandri testes.
(ST) Arnaldus notarius et iudex scripsi, post traditam complevi et dedi.




(a) Cosė A.
(b) a m(an)e nell'interlieno.
(c) Alexa- su rasura.
(d) m(en)sura(m) nell'interlineo.
(e) -n- nell'interlineo per mancanza di spazio infine di rigo.
(f) ut nell'interlineo.
(s) -n- nell'interlineo sul nesso et in luogo di e
(h) Il primo tratto di -u- corretto su a.
(i) -d su rasura.
(j) -s nell'interlineo per mancanza di spazio infine di rigo.
(k) aut(em) nell'interlineo.
(l) Cosė A.
(m) iure - successorib(us) nell'interlineo, preceduto da un signum crucis come richiamo e con v(e)l successorib(us) al di sopra dell'aggiunta interlineare suor(um)q(ue) hered(um) per mancanza di spazio in fine di rigo.
(n) Segue s erasa.
(o) Il segno abbreviativo sull'asta di p- ripassato.
(p) conservaverit su rasura di defensaverint
(q) -s nell'interlineo per mancanza di spazio infine di rigo.
(r) A c(on)serva
(s) A comutaones
(t) Segue l erasa.
(u) La prima -s- nell'interlineo per mancanza di spazio infine di rigo.
(v) Segue rasura per 2 lettere.

Edizione a cura di Rita Cosma
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis

Informazioni sul sito | Contatti