Lombardia Beni Culturali

Curia vescovile - Archivio capitolare

66

Cartula comutationis

1073 marzo, Bergamo.

Giovanni prete e preposito della chiesa di S. Alessandro, in nome della quale agisce, permuta con Arimondo del fu Pietro, da Bergamo, suddiacono della pieve di S. Lorenzo in Ghisalba, un prato fuori la stessa Bergamo, vocabolo in Curticola, ricevendone in cambio un terreno arativo in localitā Spalenga.

Originale (A), 809 (C XIV). A tergo, di mano del sec. XII: In Sporciatica; di altra mano dello stesso secolo: Carta de terra de Sportianica; di altra mano ancora dello stesso secolo: Commutatio terre in Spurtiatica; di una quarta mano dello stesso secolo: De Spalianica.

Edizione: LUPO, II, coll. 689-90 (excerptum).
Regesto: RONCHETTI, p. 184.


Pergamena dal taglio irregolare particolarmente lungo il margine sinistro con minuscole rosicature sullo stesso margine e inchiostro scolorito in pių punti; mm. 445 x 284/255.

(ST) In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Iesu Christi milesimo septuagesimo tertio, mense | martius, inditione undecima. Commutatio bone fidei noscitur esse contractus ut vice emtionis optineat fir | mitatem eodemque nexu oblicant contradantes (a). Placuit (b) itaque et bona convenit voluntatem inter domnum |Iohannem presbiter et prepositum eclesie Sancti Alexandri, ubi eius sanctum requiescet corpus, foris et prope civitate Bergamo, nec non | et inter Arimundum subdiaconum de ordine plebe Sancti Laurentii de loco Eclesia Alba et filius quondam Petri, | de eadem civitate Bergamo, qui professi sunt legem vivere Romana, ut in Dei nomine debeant dare, sicut a presenti dedit (c) in pri | mis ipse domnus Iohannes presbiter et prepositus eidem Arimundi subdiaconus comutatori suo, in causa comutationis nomine suo | iure presenti die abendum, id est petia una de terra prativa iuris eclesie Sancti Alexandri, et est posita ipsa petia de | terra foris et prope eadem civitate Bergamo, locus ubi dicitur in Curticula: coeret ei a mane Iohanni, a meridie eidem (d)Arimundi | subdiaconus, a sera vel montes Iohanni; et est per iustam mensuram tabulas legitimas duodecim. Quidem ad vicem rece | pit ipse domnus Iohannes presbiter et prepositus ad partem eiusdem eclesie Sancti Alexandri ab eodem Arimundo comutato | ri suo, similiter in causa comutationis nomine presenti die abendum iuris predicte eclesie Sancti Alexandri, id est pe | tia una de terra aratoria iuris ipsius Arimundi subdiaconus comutatori suo, id est petia una de terra arato | ria (e) in loco (f) et fundo Spalianica, prope eodem vico: coeret ei a mane Sancte Marie (g), a meridie eidem Arimundi que si | bi reservat, a sera Sancti Alexandri, a montes similiter (h); et est per iustam mensuram tabulas legitimas | septuaginta. Quidem et ut ordo legis deposcit ad hanc previdendam comutationem accesserunt super ip | ses peties (i) terre ad previdendum et estimandum, id sunt Teudaldus diaconus de eadem ordine Sancti | Alexandri et missus eiusdem domni Iohanni presbiteri et prepositus una cum tribus hominibus Deum timentes estima | toribus, quorum nomina subter leguntur, quibus omnibus rectum comparuit et ipsi estimatores estimaverunt et di | xerunt eo quod meliorata et ampliata causa reciperet ipse domnus Iohannes presbiter et prepositus ad partem eiusdem | eclesie Sancti Alexandri ab eodem Arimundo subdiacono comutatore suo quam ei daret et ac comutatio inter | eos legibus hac firmiter fieri posset. Has autem peties terre superius (j) dicte vel comutate cum superioribus et in | ferioribus seu cum fėnibus et accessionibus suarum in integrum ipsi comutatores sibi unus alteri in vice comutatio | nis tradiderunt, fatiendum pars parti a die presenti quod ut supra in comutatione dederunt (k) cum heredibus et successo | ribus suorum iure proprietario nomine quiquit voluerint sine omni uni alterius suorum heredibus vel succesoribus contra | ditione. Et spoponderunt se ipsi comutatores (l) sibi unus alteri cum heredibus et successoribus suorum suprascriptes peties terre superius co | mutate omm tempore ab omni contradicentes homines defensare. Unde pena inter se posuerunt ut si quis ex ipsis | aut heredes vel successores suorum se de hac comutatione removere quesierit et non permanserit in ea omnia | qualiter superius legitur vel si ab unoquoque homine iam nominates peties terre sicut superius legitur non defensaverint (m)| ad invicem, tunc illa pars que hoc non conservaverit componat ad partem fidem servantis pena nomine suprascriptes peties | terre in duplum sub estimatione in eisdem vel in consimilis locis, quia sic inter eos convenit. Et nec eis liceat amodo | ullo tempore nolle quod voluerunt, sed quod ab eis (n) hic (o) semel factum vel conscriptum est inviolabiliter conservare | promiserunt, cum stipulatione subnixa. Unde due (p) cartule uno tenore scripte sunt. Actum suprascripta civitate Bergamo.
+ Teudaldus levita misus supra subscripsi (q).
Arimundus subdiaconus a me facta subscripsi.
Signum # manibus Adam et Alberti seu Petri qui super ipses peties terre accesserunt et estimaverunt ut supra.
Signum # manibus Oddoni et Petri seu Alberti atque item Alberti seu Ambrosii testes.
(ST) Lanfrancus notarius scripsi, post traditam complevi et dedi.




(a) A c(on)tradadantes
(b) -e- corretta su altra lettera.
(c) L'occhiello di -e- allungato verso l'alto.
(d) e- corretta da altra lettera e preceduta da rasura di una lettera.
(e) id est - arato- su rasura.
(f) -n loc- corretti su altra parola principiata, forse ub-, mentre i di in č stata inserita tra la fine della parola precedente e la n cosė corretta, e la o di loco č stata aggiunta nell'interlineo.
(g) S(an)c(t)e Marie aggiunto forse in un secondo momento in uno spazio risultato troppo ampio.
(h) similiter aggiunto in un secondo momento in uno spazio risultato troppo ampio.
(i) A ripete peties
(j) s- corretta da p
(k) A deder per omissione del segno abbreviativo.
(l) L'occhiello di -e- prolungato verso l'alto.
(m) Il primo tratto di -v- corretto da r principiata.
(n) ab eis su rasura.
(o) -c corretta su altra lettera.
(p) unde due su rasura.
(q) Segue Ar con r solo principiata, inizio della sottoscrizione ripetuta subito sotto.

Edizione a cura di Rita Cosma
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis

Informazioni sul sito | Contatti