Lombardia Beni Culturali

Curia vescovile - Archivio capitolare

85

Cartula comutacionis

[post 1058 settembre 20 - ante 1077 luglio 13, Almenno].

Attone vescovo della Chiesa di Bergamo permuta alcuni terreni con Boniprando.

Originale (A), 232 (A XVII). A tergo, di mano del sec. XII: In Lemene.

Pergamena gravemente mutila nella parte superiore e deturpata da fori e macchie diffuse; mm. 337 x 250.
La datazione del documento, essendosi perduti gli elementi cronologici, č fatta sulla base degli estremi del vescovato di Attone, compresi tra la morte del suo predecessore Ambrogio III (mentre la prima menzione di Attone č del 3 aprile 1059) e la morte del medesimo Attone, registrata al 13 luglio, quasi sicuramente del 1077, anche se l'ultima menzione certa di lui č del 14 aprile 1075 (cfr. SCHWARTZ, p. 101).
L'estensione delle lacune nelle prime tre righe conservate č calcolata con larga approssimazione.

[...](a) legipti |[...u]bi (b) dicitur a Prada: coer[et ei ...]e (c), in aliquit Ar[lemb ...]a (d) sibeque alie sunt (e) coerentes. As denique iam ditis (f) rebus sicut superius legitur |[...]natis vel comu[tatis un]a cum accesionibus et ingresoras earum rerum seu cum superioribus et inferioribus | suis qualiter superius legitur in integrum vicisim sibi unus alteri pars parti per anc paginam comutacionis nomine tra | diderunt, faciendum exinde unusquisque de quo receperunt tam ipsi quamque et subcaesoraes (g) vel heredes eorum legaliter proprietario nomine | quiquit voluerint au (h) previderint (i) sine homni unius alterius contradicione. Espoponderunt se ipsi comutatoraes tam ipsi | quamque et subcesores vel heredes eorum predictis rebus quod ab invicaem comutacionis nomine tradiderunt in integrum omni taempore | ab omni homine defensare. Quidem et ut ordo legis deposit et ad anc previdendam comutacionem (j) acceserunt suprascriptis rebus ad | previdendum id est (k) Andreas presbiter et prepositus de ordine et canonica eclesia Sancti Salvatoris sita castro suprascripto Leminne et misus eidem | domni Attoni aepiscopus ab eo directo una cum trex boni homines estimatores corum nomina id sunt Petrus Agimon | di et Petrus Zenoni seu Prandus magister, abitatores de suprascripto loco Leminne, qui super ipsis rebus ambulaverunt | et estimaverunt comparuit eorum (l) quod meliorata, ampliata causa reciperit ipsae domnus Atto aepiscopus a partae sui episcopio (m) ab eodem |Boniprandus quam dare (n) et legibus comutacio ipsa ec fieri posit. De quibus et pena inter se posuerunt ut quis ex ipsis aut | eorum subcaesores vel heredes eidem Boniprandi set (o) de anc comutacionis raemovere quexierunt et non permanserunt | in ea homnia qualiter superius legitur vel si ab unumquemquem hominem non defensaverunt, conponat pars parti fidem serva | ndi pena duplis ipsis rebus sicut pro taemporae fuerint melioratis aut valuerunt sub estimacione in consimiles | locas. Et propter honorae aepiscopio meo mihi inpetit de lege Romana et (p) nec mihi licead ullo taemporae (q) [n]olle quod vo | lui, set quod ad me semel factum vel conscriptum est inviolabiliter conservarae promito, cum stipulacione subnixa. | Unde due cartule comutacionis uno tinorae scriptae (r) sunt. Actum in camara de castro ipsius Leminne.
Signum # (s) mane (t) suprascripto Boniprandi qui ancartulam comutacionis fieri rogavi ut supra.
Signum # manibus suprascriptorum Petri et itaem Petri seu Prandoni qui super ipsis rebus ambulaverunt et estimaverunt ut supra (u).
Signum # manibus Vuarimberti et Petri legem viventes Romana testes.
Signum # manibus Vuillielmi et Lanfranci seu (v) Unfredi testes.
(ST) Ego Albericus notarius et iudex sacri palacii scripsi, postradita complevi et dedi.




(a) Lacuna per circa 72 lettere.
(b) Lacuna per circa 40 lettere.
(c) Lacuna per circa altre 9 lettere.
(d) Lacuna per circa 38 lettere.
(e) A sut, per omissione del segno abbreviativo.
(f) Cosė A, con -t- corretta da e: ma al di sopra della lettera si vede traccia di un'asta alta.
(g) Il dittongo ae, al quale il rogatario ricorre molto spesso e impropriamente, č sempre espresso con il nesso delle due vocali, tracciato in modo molto simile all'altro nesso et da cui si distingue per l'assenza del trattino orizzontale che conclude quest'ultimo.
(h) Cosė A.
(i) A pviderint per omissione del segno abbreviativo.
(j) A comutacionoe con segno abbreviativo su -oe (per comutacio nomine?)
(k) p(re)videndum id est nell'interlineo.
(l) c(om)paruit eor(um) nell'interlineo: e si intenda et comparuit eis
(m) A epipio per omissione del segno abbreviativo.
(n) Cosė A: s'intenda quam ei daret
(o) Cosė A, per se
(p) e corretta da c, e t aggiunta nell'interlineo.
(q) A taeporae per omissione del segno abbreviativo.
(r) A scrptae
(s) I tratti verticali che compongono il graticcio sono 5 invece che 3, qui e appresso.
(t) Cosė A.
(u) supra sul rigo sottostante presso il margine destro.
(v) Segue rasura di una lettera.

Edizione a cura di Rita Cosma
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis

Informazioni sul sito | Contatti