Lombardia Beni Culturali

Curia vescovile - Archivio capitolare

171

Cartula comutationis

1091 febbraio, Bergamo.

Ambrogio prete, proposito della canonica di S. Alessandro della Chiesa di Bergamo, in nome della quale agisce, permuta con Leone del fu Tomado, da Scano al Brembo, una terra incolta in questa località, ricevendone in cambio altra campiva nello stesso luogo, vocabolo Cipata.

Originale (A), 227 (A XVI). A tergo, di mano pressoché coeva: Comutatio in Scano; di mano del sec. XIII: De Scano.

Cit.: LUPO, II, col. 769; SAVIO, p. 56; MENANT, Campagnes lombardes, p. 641 nota 302.

Pergamena con rosure marginali soprattutto sul lato sinistro e fori nel corpo della superficie a rr. 8-9, 18-19 e 28-29; mm. 352/345 x 211/198.
Malgrado la forma soggettiva la sottoscrizione di Arnaldus iudex è di mano del rogatario.

(ST) In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Iesu Christi millesimo nonagesimo primo, mense febroarius, inditione quartadecima (a). | Comutatio bone fidei nosscitur esse contracta ut vice emptionis obtineat firmitatem eodemque nexu obligat contra | entes. Placuit itaque bona convenit voluntas inter Ambrosium presbiterum et prepositum de ordine Sancti Alexandri Pergamensis Ecclesie , | nec non et inter Leonem filium quondam Tomadi, de loco Scano, qui professi sunt lege vivere Romana, ut in Dei nomine debeant | dare, sicut a presenti dedit in primis ipse Ambrosius presbiter et prepositus eidem Leoni comutatori suo in causa comutatio | nis nomine suo iure presenti die habendum id est petia una de terra arva iuris predicte ecclesie Sancti Alexandri, et est | posita in supradicto loco et fundo Scano; coeret ei: a mane et meridie via, a sera ipsius Leonis c[omutato]ris sui, a montes |[predi]cti Sancti Al[exandri]; [et e]st per iustam mensuram tabulas vigincti et octo et pedes quat[tuor.][Quidem ad] vicem rece |[pit] ipse Ambro[sius presbiter] et prepositus ad partem predicte ecclesie ab eodem Leone comutatore suo similiter in cau | sa comutationis nomine presenti die iuris predicte ecclesie habendum id est petia una de terra campiva iuris ipsius | Leonis comutatoris sui, et est posita in supradicto Scano, in loco qui dicitur Cipata; coeret ei: a mane Sancti Damiani, |[a] meridie Petri, a sera Lotari, a montes prefati Sancti Alexandri; et est per iustam mensuram tabulas triginta et sex. Quidem et |[u]t ordo legis deposscit ad hanc previdendam comutationem accesserunt super ipsas petias terre ad previden | das et estimandas id est Ardericus subdiaconus de supradicta (b) ordine Sancti Alexandri et missus eiusdem | Ambrosi presbiteri et prepositi, una cum tribus aliis hominibus Deum timentibus estimatoribus, quorum nomina sunt Andrea de | suprascripto Scano et filius quondam Petri, et item Andrea filius quondam Lanfranci, atque Silvester de loco Muzo, quibus omni | bus rectum comparuit et ipsi estimatores estimaverunt et dixerunt eo quod melioratam et ampliatam rem accipe |[r]et ipse Ambro[sius presbiter] et prepositus ad partem predicte ecclesie ab eodem Leone comutatore suo quam ei daret (c) |[et] hec comutat[io inter] eos legibus ac firmiter fieri potest. Has autem petias terre superius dictas vel co | mutatas, cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suarum in integrum ipsi comutatores (d) | sibi unus alteri in vice comutationis tradiderunt fatiendum pars parti a die presenti quod ut | supra in comutatione dederunt cum heredibus et successoribus suorum iure proprietario nomine quicquid voluerint (e) | sine omni unius alterius suorumque heredibus vel successoribus contraditione. Et spoponderunt se ipsi comutatores (f) | sibi unus alteri cum heredibus et successoribus suorum suprascriptas petias (g) terre superius comutatas omni tempore (h) | ab omni contradicente homine defensare; unde penam inter se posuerunt ut si quis ex ipsis aut heredibus vel succes | soribus (i) suorum se de hac comutatione removere (j) quesierit et non permanserint in eis omnia qualiter supra | legitur, vel si ab unoquoque homine iam nominatas petias terre sicut supra legitur non defensaverint, tunc illa pars que hoc non | conservaverit [compona]t parti fidem servanti penam nomine suprascriptas petias terre in duplum in eisdem vel in con | similis locis, quia [sic in]ter eos convenit. Et nec liceat eis amodo ullo tempore nolle quod voluerunt, sed quod | ab ipsis ic semel factum est inviolabiliter conservare promisserunt, cum stipulatione subnixa. Unde due (k) | cartule comutationis uno tenore scripte sunt. Actum suprascripta civitate Pergamo.
Signum # manus suprascripti Leoni qui hanc cartulam comutationis fieri rogavit.
+ Ardericus subdiaconus missus ut supra subscripsi.
Signum ### manibus suprascriptorum Andrei et item Andrei seu Silvestri qui super ipsas petias terre accesserunt et estimaverunt (l) ut supra (m).
Signum #### (n) manibus Petri et Iohanni et item Iohanni seu Lanfranci et alii Iohanni testes Langobardorum et Romanorum lege viventes (o).
+ Arnaldus iudex interfui et subscripsi.
(ST) Lanfrancus notarius scripsi, post traditam complevi et dedi.




(a) -a sovrapposta a -m- per mancanza di spazio in fine rigo.
(b) Così A; si veda il documento n.163 r. 15.
(c) -t nell'interlineo per mancanza di spazio in fine rigo.
(d) -s nell'interlineo per mancanza di spazio in fine rigo.
(e) -t nell'interlineo per mancanza di spazio in fine rigo.
(f) -s nell'interlineo per mancanza di spazio in fine rigo.
(g) Le -a- sia in s(upra)s(crip)tas sia in petias sono corrette su rasura di e
(h) -e nell'interlineo per mancanza di spazio in fine rigo.
(i) La prima -s- nell'interlineo per mancanza di spazio in fine rigo.
(j) Segue r principiata.
(k) -e nell'interlineo per mancanza di spazio in fine rigo.
(l) La prima e sovrapposta a et
(m) -maver(unt) ut supra nell'interlineo sottostante presso il margine destro.
(n) I tratti verticali, legati tra loro da linee orizzontali continue, sono 12 invece che 15.
(o) lege viventes nel rigo sottostante presso il margine destro.

Edizione a cura di Giuliana Ancidei
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis

Informazioni sul sito | Contatti