Lombardia Beni Culturali
196

Breve recordationis de securitate, refutatione et investitura per feudum honorifice

1169 aprile 30, Brescia.

Gerardo e Tebaldo Fabri, entrambi di Cremona, assicurano a Richelda, badessa del monastero di S. Giulia, che faranno ratificare da Netto, fratello di Tebaldo, e da Pagano, consanguineo di Gerardo, la refuta che perfezioneranno in favore della badessa, ponendo come fideiussori Mazio de Pontecaralo e Alberto Strussus, relativa al feudo Quatuor Machoni. Gerardo e Tebaldo, pertanto, rinunziano alla loro parte di tutti gli appezzamenti di terra e delle tenute nella curtis di Alfiano e nel suo territorio, e a quanto tenevano nella curtis di Cividale <Mantovano> e nel suo territorio. Dal canto suo la badessa investe per feudum honorifice gli anzidetti Gerardo e Tebaldo di tutto ciò - con eccezione del fictum, il districtus e tutte le condiciones di sua spettanza - che sostenevano di avere già tenuto o che era tenuto dai loro predecessori nella curtis di Alfiano, a patto che ciò sia confermato per giuramento da quattro sacramentali concordemente eletti dalle parti; li investe inoltre di quella parte di uno iugero di terra nella curtis di Cividale <Mantovano> che sarà designata dagli arbitri Alberto Strusus, Corrado de Gatholdis, Gerardo de Bornado e Mazo de Pontecaralo. Stabilite fra le parti le regole di successione sui beni dati in feudo, Gerardo e Tebaldo prestano giuramento di fedeltà nei confronti della badessa e assicurano che entro un mese, a partire dal prossimo giovedì <1 maggio> , faranno prestare a Netto e Pagano uguale giuramento, ponendo come fideiussori Alberto Strussus e Mazio de Pontecaralo.

Originale, ASCr, Ospedale S. Maria della Pietà, perg. 42 [A]. Regesto Astezati, pp. 180, 519. Nel verso, di mano del sec. XII: Concordiam factam inter Fabros et dominam Richeldam de terra Al|fiani et Zivethate; altre annotazioni di epoca moderna, fra cui segnatura Astezati: Q fil. 5 n. 14 (con 7 sovrapposto da altra mano); segnatura novecentesca a matita: 42.

Edizione: FALCONI, Le carte cremonesi, III, n. 440, pp. 63-6.
Cf. MENANT, Campagnes, p. 677 (nota 9).

La pergamena, complessivamente in buono stato di conservazione, presenta qualche modesta abrasione e una leggera consunzione lungo il margine sinistro, nonché una trascurabile rosicatura in corrispondenza della tredicesima riga. Rigatura a secco. Foro di filza al centro

(SN) In Christi nomine. Die mercurii ultimo exeunte mense aprilis. Presencia hominum quorum nomina in|ferius continentur, per lignum quod suis manibus tenebant Gerardus et Tebaldus Fabri, de civitate (a) Cremone, | fecere securitatem in manu domine Richelde, monasterii Sancte Iulie abbatisse, quod facient abere Nettum (b) | fratrem predicti Tebaldi et Paganum consanguineum ia(m)dicti Gerardi firmam finem (c) et refutacionem illam quam | ipsi facient in ia(m)dictam dominam abbatissam, et sub pena .C. sol(idorum) fuit facta hec satisdatio, et Mazius de Ponte|caralo et Albertus Strussus extitere fideiusores et debitores; ad hec ia(m)dicti Gerardus et Tebaldus (d) | fecere finem in manibus (e) ia(m)dicte domine abbatisse et refutacionem nominative de feudo Quatuor Machoni, | tali tenore quod neque per se neque per succesores (f) suos amplius (g) inquietab(un)t iamdictam dominam neque eius succesatricem (h) | de ia(m)dicto feodo, s(et) incontinenti promis(er)e per stipulacionem ia(m)dicte domine quod adiuvab(un)t eam defendere hoc feo|dum ab omni homine bona fide et sine fraude, ita t(ame)n ut non faciant in(de) aliquod dispendium de suo; et hec finis et re|futacio facta fuit sub pena .X. lib(rarum), et promisere per stipulacionem se soluturos huiusmodi penam, si ita non aten|derint. Item predicti Gerardus et Tebaldus fecere finem et refutacionem in manibus prefate domine abbatisse |[nomin]atim de suis portionibus de omnibus [pecii]s et tenutis que sunt in curte Alfiani et in eius teritorio, inintegrum, sicu|[ti] continet(ur) in illo plubico (i) instrumento (1) quod fuit factum inter prefatam dominam abbatissam et alios Fabros, | parzonavolos prefati Gerardi et Tebaldi, et nominati(m) de toto hoc quod abebant in curte de Civethathe (j) | et in eius territorio, vel contendebant se debere; et hec finis et refutacio facta fuit sub pena quinqua|ginta lib(rarum) denariorum veteri monete vel inperiali. Ibi vero incontinenti prefata domina abbatissa investivit | predictum Gerardum et Tebaldum nominative per feodum onorifice nominatim de suis porcionibus de predictis | peciis et tenutis que sunt in curte Alfiani et in eius territorio, sicuti modo tenebant, salvo ficto et districto | et omnibus condicionibus predicte domine abbatisse, sicuti continet(ur) in predicto plubico instrumento factum inter domnam | abbatissam et prefatos Fabros. Et investivit etiam eos de illis .X. den(ariis) quos ipsi dicebant se debere abere in curte | Alfiani supra illos .XX. et duo quos ipsi abent et tenent et de e(m)ptione illa quam ipsi dicebant fore factam de | .XXX. et duobus sol(idis) et de illis tribus perticis terre et de costa illa de cortivo quam ipsi dicebant se debere | abere et fore detentam per suos antecesores, tali tenore quod si illi quatuor sacramentales, qui concorditer | sunt electi a predicta domina abbatissa et a predictis Gerardo et Tebaldo, per debitum sacramenti afirmaverint quod ia(m)dicti | Gerardus et Tebaldus vel eius antecesores sint soliti hoc abere et tenere totum vel partem: si de toto dixerint, | totum debet esse in investitura; si vero de parte dixerint, illa pars debet esse in investitura; sin vero dixerint | eos non debere hoc abere nec quod soliti sint hoc abere et tenere neque totum neque partem, tunc hoc debet rema|nere ap(ut) ia(m)dictam dominam abbatissam vel aput eius succesatricem, ita ut non a(m)plius inquietetur inde a predi|cti Gerardo et Tebaldo (k) neque ab eius heredibus, quia ita inter se convenerunt. Et investivit eos nominatim de sua por|cione tot iuierum terre in curte de Civethathe quot Albertus Strusus (l) et Conradus de Gatholdis et Ge|rardus de Bornado et Mazius de Pontecaralo designati arbitri in concordiam preceperint, et in eo loco ac|cipere debent in quo predicti arbitri designaverint, et in unam peciam debent designare, quia ita inter se | pacti sunt, et cum vasalis ad eos pertinentibus in ia(m)dicta curia, videlicet Albertus de Donella (m) et illi de Aqua|longa et Umbertus de (n). Eo vero pacto fecit hanc investituram ut si predictus Gerardus sine masculis heredibus | decederet, eius consanguineus (o) Paganus vel eius fratres ad similitudinem (p) paterni feodi succedant et e converso | Gerardus eis, et si Tebaldus mortuus fuerit sine masculis heredibus, tunc Nettus eius frater simil[iter]| ei succedat ad similitudinem paterni feodi et e converso Tebaldus similiter ei, quia sic inter se convene|runt; et ibi incontinenti, do(m)na abbatissa interogante, ia(m)dicti Gerardus et Tebaldus promisere ei quod de | hinc in antea non debent facere aliquod aquistum in predicto loco Alfiani sine parabola predicte domine abbatisse | vel eius succesatricum, et si hoc fecerint debent amittere rem ipsam et pr(est)are ipsius rei duplum predicte domine abbatisse | vel eius succesatricibus; in presenti vero predicti Gerardus (q) et Tebaldus iuravere fidelitatem predicte | domine abbatisse, salvis fidelitabus illorum dominorum qui preceserant (r). Et fecere securitatem predicte domine abbatisse | quod a proximo die iovis usque in capite unius mensis facient venire Nettum, fratrem prefati Tebaldi, et Paga|num, consanguineum ia(m)dicti Gerardi, ad faciendam eandem fidelitatem domine abbatisse quam ipsimet fece|re; et hec satisdatio facta fuit sub pena .C. sol(idorum), et Albertus Strusus et Mazius de Pontecaralo extitere | fideiusores et debitores eiusdem securitatis. Isti illi quatuor sacramentales qui sunt electi: Bernardus de | Andreis, Raimundus de Clerica, Albertus de Albis, Suzus de Albis.
Actum est hoc infra claustram iamdicti monasterii, a sera parte, in presencia (s) Gerardi de Borna|do, Ugonis de Grumethello, Cabalarii de Fantis et Ardicioni eius fratris, et Bosonis filii Gaitani, pa|res eiusdem curtis. Anno ab incarnacione domini .MCLX. nono, inditione secunda. Ibi fuere Albertus | Strussus, Quonradus de Gatholdis, Mazius de Pontecaralo, presbiter Iohanes de Calvatono, Gerar|dus de Abbatissa, Suzus de (t) la Riva, Baiamundus de Cadethino, Ugo clericus de Alfia|no.
Ego Brixianus notarius et causidicus rogatus interfui et duo breve recordacionis uno tenore scripsi.


(a) A civitati.
(b) Segue et espunto.
(c) fine(m) nell'interlineo con segno di inserzione.
(d) Segue extit(er)e espunto.
(e) Segue in ma erroneamente ripetuto ed espunto.
(f) A succcesores.
(g) A apli(us) senza segno abbr. per la nasale.
(h) L'ultima e corr. su c, come pare.
(i) Così A, qui e in seguito.
(j) -a- corr. da t principiata.
(k) -ld- corr. su o.
(l) Così A.
(m) A Donelloa, con la seconda o espunta.
(n) Così A, senza indicazione del toponimo.
(o) A c(on)saguineus, con -g- corr. da altra lettera.
(p) -d- corr. da altra lettera, forse i.
(q) A Geraradus.
(r) La prima r nell'interlineo.
(s) A p(re)sesencia, con il primo se espunto.
(t) Segue Malgar depennato.

(1) Non si è reperito il doc. relativo.

Edizione a cura di Gianmarco Cossandi
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi

Informazioni sul sito | Contatti