Lombardia Beni Culturali
38

Breve investiture

1184 gennaio 12, Brescia.

Prete Oldo, preposito della chiesa di S. Pietro in Oliveto, investe in perpetuo Gerardo Tege di una casa terranea con terreno, di proprietà della chiesa predetta, sita in Salsetholo, alla quale Morentino de Cruce Sancte Iulie aveva rinunciato in favore della medesima chiesa e che aveva venduto al predetto Gerardo per trenta soldi, al fitto annuo, da corrispondere nella festa di s. Martino o all'ottava, di ventisette denari di vecchia moneta; dal canto suo, il preposito si impegna a rifocillare convenientemente colui che recherà il fitto.

Copia autentica, ASVat, FV, I, 1986 (SPO, 25) [A]. B è così autenticato: (SN) E[go] Conradus Tega notarius, filius condam suprascripti Girardi Tege atque eius heres existens, autenticum | seu exemplar presentis exe(m)pli per omnia ut in eo continebatur in isto a me transscriptum, sine frau|de vidensque legi, profitens et manifestus sum illa vera fore, et presenti pagina ciro|grafo mee scripture cum mei subscript(ione) hoc perpetuavi et in publicum deduxi.| (SN) Ego Bonamicus de Witardis notarius autenticum huius exe(m)pli vidi et legi, et sicut in illo continebatur ita in hoc | scriptum reperi, nil additum vel diminutum quod sensum mutet vel sentenciam et me subscripsi.| (SN) Ego Bonfatus Scovioni, domini Ottonis imperatoris notarius, autenticum |[ex]empli huius vidi et legi, et sicut in illo continebatur ita et in isto scripto | inveni, nil additum vel diminutum quod sensum vel sentenciam mutet | preter litteram vel sillabam, et me subscripsi.
Nel verso, di mano coeva: In civitate | Brix(ie), cui segue, di mano del sec. XIII-XIV: In contrata Sancte Iulie; di mano del sec. XII-XIII: Coradus Techa .XXVII. d(enarios); segnatura del sec. XVI: 6, 1184 12 ian(uar)ii.

La confezione della copia autentica va collocata nella prima metà del sec. XIII, tenendo conto delle indicazioni che provengono sia dalla qualifica del notaio Bonfatus Scovioni (1210-1231) il quale riceve dall'imperatore Enrico IV - incoronato nel 1209 ottobre 4 - l'autorizzazione all'esercizio della professione notarile, sia dal Repertorio dei notai bresciani, dal quale apprendiamo che l'arco di tempo durante il quale esercitano la professione notarile contemporaneamente Bonfatus, Conradus Tega (1202-1220) e Bonamicus de Witardis (1215-1221) è appunto limitato al secondo decennio del sec. XIII.
La pergamena presenta rosicature diffuse, che interessano il dettato soprattutto nella metà di sinistra delle righe undici e tredici e sulla sottoscrizione del notaio, che è tuttavia identificabile con Bonaventura, per mezzo del signum iniziale e della grafia, opportunamente confrontati con i notai omonimi registrati nel Repertorio dei notai bresciani.

(SN) In Christi nomine. Die iovis .XII. intrant(e) ianuar(io). Horum hominum presentia, quorum inferius leg(untur) nomina, | pre' Oldus, ecclesie Sancti Petri in Oliveto prepositus, conscilio fratrum, scilicet pre' Zugni presbiteri et Teutaldi | diaconi et Martini diaconi, qui presentes erant, per lignum quod in suis tenebat manibus inve|stivit Girardum Tege de casa una terranea cum solo, iuris prefate ecclesie, que iacet in Salsetholo, quam Morentinus | de cruce Sancte Iulie refutaverat predicto preposito et ia(m)dicto Girardo Tege vendiderat precio .XXX. sol(idorum); coheret | ei: a mane via, a ser(a) Insegnadus et frater et meridie similiter, a monte venditor et e(m)ptor. Eo modo fecit hanc investituram de | suprascripta terra cum casa ut predictus Girardus suique heredes vel cui dederint aut habere statuerint im perpetuum habeant et te|neant et ex ea quicquid voluerint faciant, s(cilicet) vendere, donare et pro anima iudicare ad fictum annuatim reddendum | et solvendum .XXVII. den(arios) bon(os) vet(eros), in festo sancti Martini vel (a) in octava, et predictus prepositus (b) vel sui suc|cessores debent dare comedere convenienter uni homini ducenti fictum; et si evenerit quod suprascriptus Girardus vel sui heredes | voluerin[t vendere i]a(m)dictam terram cum casa, tunc primitus debent (c) appellare predictum prepositum vel suos successores, |[et eis per minus .XII. denarios d]are quam alteri persone, si emere voluerint, alioquin vendere [possin]t cuique voluerint, | preter servo, [ecclesie] vel potenti homini eam, ita tamen quod predicti domini habeant .XII. denarios pro investitura et rogare debent | consimilem instrumentum in persona emptoris vel accipientis eiusdem tenoris; dato et consignato suprascripto ficto predictis of|ficialibus omni anno, in prefato termino, per predictum Girardum vel per suos heredes, nulla alia superimposita inter eos | esse nec fieri debet; penam vero inter se statuerunt ut quisquis eorum vel suorum successorum omnia, ut supra leg(itur), non | attenderit et non observaverit, tunc co(m)ponat pars parti fidem servanti prefatum (d) fictum in duplum nomine pene, | et prestita pena rato manente pacto; preterea predictus pre' Oldus, per se et suos successores, promisit ia(m)dicto Gi|rardo et suis heredibus, stippull(atione), deffendere predictam terram cum casa sub pena dupli interesse ab omni persona. | Actum est hoc in circuitu predicte ecclesie, sub porticu, an(no) Domini .MC. oct(ua)g(esimo) .IIII°., inditione .II. Interfu(er)e | Iohannes Bracius, Umbertus Bonifronus et Vitalis conversi testes rogati. |
Ego [Bonaventura] notarius interfui et rogatus hoc br(eve) scripsi.



(a) -l corr. su lettera principiata.
(b) Segue d(e)bet (-et nota tironiana) depennato.
(c) d(e)bet (-et nota tironiana) senza segno abbr.
(d) B pfatu(m) senza segno abbr.

Edizione a cura di Mirella Baretta
Codifica a cura di Mirella Baretta

Informazioni sul sito | Contatti