Lombardia Beni Culturali
37

Carta commutationis

1187 agosto 9, Tirano.

Martino, converso di San Remigio, con il consenso di Giordano de Stazona, avvocato eletto per la permuta, dà a Lanfranco Arizo di Tirano due prati siti nel territorio di Tirano, in luogo ove dicesi in Arola, ricevendone in cambio sette appezzamenti siti nel medesimo territorio, ove dicesi a Viano, e un appezzamento di terreno sito in territorio di Brusio nella località ove similmente dicesi a Viano

Originale, ACTrn, SM, 38 [A]. Copia autentica, 'Quaternus memorie', c. 21r [B]; copia (e regesto) De Giambattista, camicia cartacea di A (con segnatura Rugginenti: 22). Altri regesti: ACTrn, Inventari, I/14, c. 144r, da A; ivi, Inventari, I/22, subfasc. 1, c. 6r (alla data 1187 giugno 9), da B. B è così autenticato: (SN) Ego Rugerius notarius filius ser Girardi de Becaria de Trixivio hoc exemplum viso et lecto eius hautentico | sumpsi, exemplavi, scripsi et subscripsi. Nel verso di A, di mano del rogatario: Car(ta) d(e) S(an)c(t)o (s- corr. su con, nota tironiana) Remedio (Remeremedio) d(e) conmutatio(n)e (nell'interlineo); facta h(abe)t Lafranco Arizo e ec(lesi)a; altre annotazioni di epoca moderna fra cui rimando al 'Libro delle pergamene' e segnatura Rugginenti (22).

Edizione: BUB, I, n. 445, pp. 344-345.
Regesti: PEDROTTI, Gli xenodochi, n. 46, p. 58; Archivio storico, n. 38, p. 23; La val Poschiavo, n. 18, pp. 8-9.

La pergamena di A presenta un certo annerimento lungo i margini laterali, oltre a sensibili lacerazioni, presenti pure in corrispondenza delle antiche piegature e talvolta accompagnate da piccoli fori e abrasione dell'inchiostro. Si riscontra inoltre la presenza diffusa di macchie di umidità. Tracce di rigatura a secco.
Edizione di A; sono omesse le varianti ortografiche di B.

(S) In nomine Domini. Anno dominice incar(nacionis) mill(esim)o cent(esimo) octuag(esimo) septimo, nono die intrante agust(i)(a), indic(ione) quinta. | Presentia infrascriptorum testium, conmutatio bone fidei noscitur esse contractus ut vicem emtionis obtineat firmitatem eodemque | nexu obligat contraentes (1). Placuit itaque et bona convenit voluntate ex una parte inter dominum Martinum, conversum Sancti Remigi de s(upra)Br[u]s[e](b), | consentiente Iordano de Stazona avocato suo in hac conmutationis ab eo electo, nec non ex altera parte Lafrancum Arizum de Tirani, | ita quod in primis dedit et tradidit d(omin)us Martinus, ex parte suprascripte ecclesie, predicto Lafranco presenti die suo iure habendum nominative pecias | duas iacentes in territorio de Tirano, ad locum ubi dicitur in Arola, que sunt prative (c); prima pecia choeret ei a mane et a meridie terra de Vivenzo de Sasina, | a sera nemus cumunus; seconda pecia coeret (d) ei a mane Iohannes Menegoni, a meridie suprascriptus (e) Lafrancus, a sera nemus cumunus et totum quod pertinet ad illam | terram, inintegrum. Unde ad invicem recepit ipse dominus (f) Martinus, ad partem et utilitatem suprascripte ecclesie, a predicto Lafranco conmutatore (g) suo, in causa conmuta|tionis nomine presenti die suo iure habendum, meliorem et utiliorem rem, sicut lex iubet (h) (2) et prout dixerunt et exstimaverunt Iohannes Menegoni et | Laurentius de Sasina, ambo de Tirano, estimatores predicte ecclesie, qui dixerunt et exstimaverunt predictam ecclesiam meliorem et utiliorem rem a[c]cip|ere quam [dar]e, nominative pecias septem iacentes in territorio de Tirano, ad locum ubi dicitur a Viano, et peciam unam iacentem in territorio de | Brusio, ad locum ubi dicitur similiter a Viano, cui coheret: a mane Laurentius de Sasina, a meridie Laurentius (i) Alb(er)gani de Bruse, a sera suprascripta ecclesia, et totum | quod suprascriptus Lafrancus abebat a Viano et totum quod pertinet ad illam terram et quod invenire potuerit, inintegrum. Ita ut de cetero suprascripti conmutatores ac | sui successores et heredes et cui dederint habeant et teneant predictas res omnes inter se datas et conmutatas (j), ut supra legitur, inintegrum, et faciant exin|de quicquid voluerint sine omni unius alteriusque partis et suorum successorum (k) et heredum (l) contradic(ione). Insuper suprascripti conmutatores vicisim unus alterius (m), | pro se et suis successoribus ac suis heredibus predictas res omnes, qualiter supra legitur, inintegrum, ab omni, omni tempore defendere et guarentare iure et ratione usque | in penam dupli. Unde due car(te) uno tenore scripte sunt et rogate sunt fieri, quia sic inter eos convenit. Actum Tirano. Interfuerunt Petratius Segotefre|di de Stazona et Iohannes Tedaldi et Vitalis frater eius et Carpanus de Belaxio testes.
(S) Ego Gulielmus iudex et misus domini Federici inperatoris hanc car(tam) tradidi et scripsi.

(a) A agust
(b) Integrazione sulla base di B.
(c) prative nell'interlineo.
(d) La prima -e- nel sopralineo.
(e) A s(upra)s(crip)ti(us)
(f) Su d- segno abbr. (tratto curvo intersecante l'asta) superfluo.
(g) A conutatore (con- nota tironiana).
(h) -b- corr. su lettera principiata.
(i) Laurenti(us) nell'interlineo.
(j) A conmutas (con- nota tironiana).
(k) successor(um) da suor(um), mediante corr. della prima -c- da o, annullamento di -rum e aggiunta in sopralineo di -cessor(um)
(l) A ehredum
(m) Così A.

(1) Cf. Cod. Iust. 4.64.2.
(2) Cf. Ahist. 16.

Edizione a cura di Rita Pezzola
Codifica a cura di Rita Pezzola

Informazioni sul sito | Contatti