Lombardia Beni Culturali

Cartula iudicati

1059 aprile, Fontanella.

Ingezo, prete di Pieve Terzagni, di legge romana, dispone che i beni siti in Monterione, Cremona, Monticelli (Ripa d'Oglio), S. Apollinare, Corticelle, Mairano e Brescia, che egli aveva acquistato da Lanfranco, figlio del defunto Maginardo, e da Giovanni, figlio del defunto Vuigo, di Monterione, che a sua volta aveva comprato parte dei beni dal nominato Lanfranco e dal nipote di questo Tedoldo, passino, dopo la sua morte, a Lanfranco e che, dopo la morte di quest'ultimo, divengano proprietà dei discendenti, in linea maschile e femminile. Ingezo stabilisce che, nel caso di estinzione della famiglia di Lanfranco, i beni in Monterione siano assegnati ai figli maschi di Obizo di Gorlago; quelli siti in Cremona passino ad Atto, nipote di Lanfranco; i beni in Monticelli d'Oglio e S. Apollinare divengano proprietà dei figli e degli eredi di Alberto de Viariole; le proprietà in Corticelle divengano parte del patrimonio del monastero di S. Benedetto di Leno e infine i beni siti in Brescia siano di Osberto.

Originale, BSCr, LC, pergg., n. 55 [A]. Copia inizio sec. XIX, Dragoni, p. 294. Copia sec. XIX, Cereda, sc. 1, sec. XI, n. 98 (trascrizione di mano di Odoardo Ferragni); sc. 15, non numerata. Regesto sec. XIX, Ferragni, n. 210.
Sul verso annotazione di mano del sec. XIV: Testamentum Gezi presbiteri in Monterione et alibi; segnatura archivistica del sec. XVI: n° 7; annotazione di mano moderna probabilmente del sec. XVIII: 1059. Testamentum Gezi presbiteri de Monterione in quo relinquit sua bona quibusdam de Lanfrancis et quaedam etiam cuidam monesterio in nominatim letteris, vero rebus quę sunt positę in castro Curticelle et eius adiacentiis et pertinenciis deveniant in potestate monasterii Sancti Benedicti in dicto loco (in sopralinea, di mano diversa, Sancti Benedicti sito loco Lennus); annotazioni di mani diverse del sec. XIX: Testamentum di Ingezo arciprete di Pieve Trium Litterarum Iohannis = Pieve Terzagni; 1059 aprile; n° 2; annotazione di mano del primicerio Antonio Dragoni: 18. Relata in Codicem pag. 294. Dragoni. Non spectat ad Capitulum..

Edizione: Falconi, I, p. 503, n. 206
Regesto: Astegiano, I, p. 77, n. 127.

Il notaio è spesso scorretto.

(SN) Anni ab incarnatione domini nostri Iesu Christi milleximo quinquageximo nono, m(en)se ap(ri)lis, ind(ictione) duodecima. | Ego in Dei nomine Ingezo, p(res)b(ite)r de ordine et plebe Littera Ioh(ann)i, qui professo sum ex natione mea lege vivere Roma|na, p(re)sentibus p(re)sens dixi: Vita et mors in manu Dei est, melius est ominis metu(m) mortis vivere qua(m), spe(m)| vivendo, morte subitanea p(re)veniri. Manifesta causa est mihi q(ui) s(u)pra Ingezoni p(res)b(ite)ro q(uo)d Lanfranco, filius | q(uon)da(m) Maginardi, et Ioh(anne)s, filius q(uon)da(m) Vuigo, de loco Munterioni emisit in me p(er) cartulas venditionis (1) | cu(n)tis casis et omnib(us) (a) reb(us) territoris iuris suorum mobilib(us) et inmobilib(us), servis et ancillis, quas habere | visi erant in loco Munterioni et in eius aiacentiis et pertinenciis et infra civitate(m) Cremona et castro | Muntecello et S(an)c(t)o Apolonari et in eorum aiacenciis et pertinenciis et in castro Curtecelle et in eius aia|cenciis et pertinenciis et castro (b) Mariano et in eius aiacenciis et pertinenciis et infra civitate Brisia | et eide(m) (c) Ioh(ann)i advenit per duas cartulas vendicionis (2) , una ad predictu(m) Lanfranco et alia ab Tedoldo nepoto eiusdem Lanfranci, ita ut in mea fuiset potestate(m) habendu(m) et iure proprietario no|mine fatiendu(m) (d). Modo vero considerante me Dei om(n)ipotentis misericordi et retribitione (e) anime | mee ut predictis casis et om(n)ibus (f) reb(us) inordinatis non relinquam, p(ro)pterea (g) previdi ego predictis reb(us) ita or|dinare et disponere et sic firmis et stabilis p(er)manendu(m), qualit(er) ic subt(er) statuero et mea decrevit bo|na volu(n)tas pro anima eide(m) Lanfranci parentu(m)q(ue) suorum. Ideoque in primis volo et statuo seu iudico atq(ue)| p(er) hunc meu(m) testam(en)tu(m) confirmo, ut habeant predictus Lanfranco s(upra)s(crip)tis rebus (h) tantu(m) usufructu|ario nomine diebus vite seu predicta mobilia ad usuendu(m) atque servis et ancillis ad serviendum. | Post autem eide(m) Lanfranci dicessum volo et statuo seu iudico atque per hunc meum testamentum confirmo, ut | devenia(n)t predictis casis et om(n)ibus (f) reb(us) inure (i) et proprietario nomine Lanfranci (j), filius predicti eide(m) (k) Lanfranci, | et ad alios filios masculinos, quis de predicto Lanfranco procreati fuerint de leptimo coniugio. Et faci|ant predictis filiis de s(upra)s(crip)tis reb(us), post dicessu(m) eide(m) Lanfranci, iure proprietario nomine q(ui)tq(ui)t voluerit, ut dixi (l), pro ani|ma eide(m) Lanfranci suorumque parentum sine om(n)i mea et heredu(m) (m) meorum contrad(ictione). E si Dei volu(n)tas fuerit q(uo)d | aliq(ui)s (n) de predictis fratribus de oc seculo ab ac luce migraverit (o) sine (p) heredes (q) legiptima (r), deveniant s(upra)s(crip)tis reb(us)| inure (i) et proprietario nomine ad eorum fratrib(us) legiptimis qui sup(er)stite(m) fuerit qui de predictu(m) Lanfranco | procreati fuerint aut ad eorum heredib(us) (s) legiptima. Et insuper volo et statuo seu (t) iudico atque per hunc meum | testamintum confirmo, ut, si Dei fuit (u) voluntas q(uo)d omnes filios masculinos eiusdem Lanfranci de hoc seculo ab ac | luce migraverit sine filios aut filias legiptimas, post dicessum eide(m) Lanfra(n)ci deveniant (v) istis rebus | inre (w) et proprietario nomine Imilde et ad alias filias legiptimas (x), quas de predicto Lanfranco (y) procreatas (z) fuerint | aut eorum filiorum, filiarum vel ad eredibus filiorum filiarum eorumque (aa) et fatiat unusq(ui)sq(ue) p(er) ordine sicut | sup(eriu)s (bb) legitur de s(upra)s(crip)tis rebus (cc) proprietario nomine quitquit voluerit pro anima eide(m) Lanfranci suorumq(ue) paren|tu(m) mercede(m). Et iterum insuper volo et statuo seu iudico atque per hunc meum testamentum confirmo (dd), ut, si Dei vo|luntas fuerit q(uo)d omnes filios et filias et heredu(m) (m) filiorum filiarum p(er) ordini sicut sup(eriu)s legit(ur) eiusdem Lanfran|ci de oc seculo ab ac luce migraverit, deveniant s(upra)s(crip)tis rebus de eadem curte Munterioni inure (ee) potestate(m)| de filiis Obizoni de Gurgolago masculi aut ad eorum eredum. Cetera vero rebus (ff) que est posita infra civitate(m) Cre|mona deveniat in iure (gg) et potestate(m) Atoni, nepoto eidem (hh) Lanfranci. Reliq(ui)s vero reb(us), quas sunt positis in | loco Muntecello et S(an)c(t)o Apolonari et in eorum aiacentiis et pertinenciis, deveniant in iure et potestatem | de filiis Alberti de Viariole aut ad eorum eredu(m). Ceteris vero reb(us) quas sunt positis in castro Curtecelle et in | eius aiacenciis (ii) et pertinenciis deveniant in iure et potestate(m)Sancti Benedicti monasterio, sita loco Leonis (jj). | Alias vero reb(us) quas sunt positis in castro Magirano et in eius aiacenciis et pertinenciis per locas et vocabula (kk) | deveniant in iure et potestate(m)Algisi, filius q(uon)da(m) Bernardi, aut ad eius filios (ll) masculini legiptimis | vel a eorum eredes legiptima. Ceteris (mm) vero reb(us) que s(un)t positis infra civitate(m) Brisia(m) devenia in iure et potestate Osb(er)ti vel eius hred(e)s (nn) et ita deveniat servos et ancillas sive cetera mobilia p(er) ordine istorum quis sup(ra)| legit(ur), sicut alias res quas sup(eriu)s scriptas abeo (oo). Et faciant unusq(ui)sq(ue) (pp) de predictis reb(us) quas sup(eriu)s legit(ur)| iure (qq) proprietario nomine q(ui)tq(ui)t voluerit, sicut supra (rr) sine (ss) om(n)i mea q(ui) s(u)pra Ingezoni p(res)b(ite)ro et heredum (tt) | meorum contrad(ictione), ut dixi (uu) pro anima eidem Lanfranci (vv) suorumque parentum mercede(m). E iterum insuper ego volo et | statuo seu iudico atque (ww) per hunc meum testamentum (xx) confirmo, ut, si Dei voluntas fuerit q(uo)d predictos filios et filias (yy) eide(m)| Lanfranci, vivente predictus Lanfranco, de oc (zz) seculo ab ac luce migraverit, statim devenia predicta proprie|tate de predictis rebus ad predictum usufructum. Et fatiat predicto (ab) Lanfranco de s(upra)s(crip)tis rebus postea (ac) iure proprie|tario nomine quiquit volueritis sine (ad) om(n)i mea q(ui) s(upra) Ingezoni p(res)b(ite)ro et heredum meorum contrad(ictione). Et sic est mea | bona voluntas. Et nec mihi licead ullo te(m)p(o)r(e) nolle q(uo)d voluit, sed q(uo)d ad me hic semel factum vel conscriptum | est sub iusiurandu(m) inviolabiliter c(on)servare promitto co(n) stipulatione subnixa. Unde due cart(u)le iudi|cati in (ae) uno tinore facte s(un)t. Actum loco Funtanella, feliciter (af).
+ Ingezo p(res)b(ite)r a me fata (ag) s(ub)s(crip)si.
Signu(m) +++ (ah) manib(us) Ugoni et Ioh(ann)i et item Ioh(ann)i et Petri et Arderici et Redoldo et Bonefatio t(e)st(e)s (ai).
(SN) Ego Unfredus not(arius) scripsi, postradita co(m)pleivi (aj) et dedit (ak).


(a) A omib(us)
(b) A carstro
(c) Segue depennato Lanfranki
(d) A fatiedu(m)
(e) Così A.
(f) A om(n)ib senza segno di abbreviazione.
(g) Segno di abbreviazione generico superfluo sulla seconda -p-
(h) A trebus
(i) Così A.
(j) La seconda -a- corretta da -u-, come pare.
(k) ei- corrette da c ed e(m) corrette da a(m)
(l) A dix
(m) A hredu(m)
(n) aliq- corrette su unc, come pare.
(o) A migravert
(p) -e in sopralinea, a correzione di d
(q) A hredes
(r) La seconda -i- corretta su -a-
(s) A hredib(us)
(t) A seiu
(u) fuit in sopralinea.
(v) Segno di abbreviazione generico superfluo su -a-
(w) Così A.
(x) La seconda -i- corretta su -a-
(y) L- corretta da s-, come pare.
(z) La seconda -r- corretta su c, come pare.
(aa) Segue easquemque depennato probabilmente in epoca coeva alla redazione del documento con lo stesso inchiostro con il quale furono redatte da mano coeva, ma diversa le aggiunte di cui alle note (yy) e (af)
(bb) A sups senza segno di abbreviazione.
(cc) Segue rasura di tre lettere.
(dd) A confir
(ee) Così A, con i corretta da s
(ff) -b- corretta da o
(gg) iure corretta da ure con aggiunta di una gambetta tra u ed r
(hh) eide(m) corretta su altre lettere non decifrabili.
(ii) -ia- corrette su -cc-
(jj) -o- corretta da -t-, come pare, e -i- corretta da altra lettera.
(kk) per-vocabula su rasura; segue, al principio della riga successiva, iud[[...]] depennato.
(ll) -o- corretta da -i-
(mm) -t- corretta da -r- e -is da -u(m)
(nn) Ceteris-hered(e)s in sopralinea.
(oo) Segue depennato sup(eriu)s
(pp) A unuq(ui)sq(ui)sq(ue)
(qq) A ure
(rr) Segno di abbreviazione generico superfluo su -a
(ss) -n- corretta da -v-
(tt) A hredum
(uu) A dix
(vv) eidem Lan- corrette su altre lettere.
(ww) A atq senza segno abbreviativo.
(xx) A testamtu(m)
(yy) et filias scritto da mano diversa e coeva, con inchiostro più scuro, in sopralinea.
(zz) de oc corrette da sine
(ab) -o- corretta da u
(ac) po- corrette da altre lettere.
(ad) -n- corretta da -o-
(ae) Unde-iudicati in su rasura.
(af) Unde-felicit(er) scritte da mano diversa, ma coeva, con inchiostro più scuro.
(ag) -ata corrette dalla stessa mano su altre lettere.
(ah) Il numero delle croci non corrisponde al numero delle lettere.
(ai) A t(e)st(e)st(e)s
(aj) Così A.
(ak) ddt senza segni di abbreviazione.

(1) Documenti non reperiti.
(2) Documenti non reperiti.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni

Informazioni sul sito | Contatti