Lombardia Beni Culturali

Cartula vendicionis

1066 luglio 20, Iseo.

Vuiberto, figlio di Adam, di Iseo e la moglie Berlinda, figlia del defunto Teudaldo (di Azzanello), di legge longobarda per nascita, divenuta di legge romana in seguito al matrimonio, dichiarano di aver ricevuto da Gandolfo de loco Trigolo, messo di Lamberto, arciprete della chiesa di S. Lorenzo di Genivolta, sessantadue lire di denari milanesi d'argento quale prezzo per la vendita di tutti i beni che i coniugi hanno in Azzanello, all'interno e all'esterno del castrum, in Monterione e nel suo territorio e che misurano complessivamente cento iugeri.

Originale, BSCr, LC, pergg., n. 56 [A]. Copia autentica sec. XII, Halle, Biblioteca Universitaria, Morbio, I, n. XXV (24) [B]. Regesto sec. XVI, Inventario Mensa sec. XVI, c. 23r, Carniero 12 Privilegi, n. 5. Copia inizio sec. XIX, Dragoni, p. 299 (con data luglio 30). Copia sec. XIX, Cereda, sc. 1, sec. XI, n. 103 (due esemplari, uno probabilmente di mano di Antonio Dragoni, uno di mano di Odoardo Ferragni); sc. 15, non numerata (con data 1166 luglio 19). Regesto sec. XIX, Ferragni, n. 214 (con data 1066 luglio). Sul verso di A annotazione di mano del sec. XI: Carta de rebus de Azanello et Monterione de manu Berlinde filie Tedaldi; annotazione di altra mano del sec. XII: Carta (sic) rogatarium episcopi Ubaldi in Monterione et in Azanello; segnatura archivistica del sec. XVI: n. 5; segnatura archivistica del sec. XVII: JJ; annotazione di mano moderna, probabilmente del sec. XVIII: 1066. Instrumentum venditionis factę per quandam Berlindam Lamberto archipresbitero de plebe Sancti Laurentii, constructa infra castrum Iovisaltę, nomine electi episcopi, de omnibus bonis quę ipsa possidebat in loco Azzanello et Montironi; annotazioni di mani diverse del sec. XIX: n° 19 scritto due volte in due punti diversi; n° 5; Vescovo Ubaldo; Lamberto Sommi arciprete di Genivolta; annotazioni di mano del primicerio Antonio Dragoni: 1066 cui segue di mano di Ippolito Cereda 13 kalendas augusti; Montirone et Azzanello.

Edizione: Hortzschansky- Perlbach, p. 53, n. 25 (da B); Falconi, I, p. 513, n. 211.
Regesto: Odorici, Storie bresciane, V, p. 67, n. 72 (da B); Robolotti, p. 28, n. 234; Astegiano, I, p. 79, n. 141.

La data topica è Iseo nel Bresciano perchè Berlinda, figlia di Teudaldo, di Azzanello sposa Vuiberto, figlio di Adam, di Iseo (cf. Menant, Les campagnes, pp. 617-618 e 896).

(SN) Anno ab incarnacione d(omi)ni nostri Iesu Christi millesimo sexagesimo sexsto, tercio | decimo k(a)l(en)d(a)s augusti, ind(ictione) quarta. Constat nos Vuibertus, filio Ada(m)mi, de | loco Iseo, ipse genitori meo mih(i) c(on)senciente, et Berlinda iugalibus, filia | q(uon)da(m) Tedaldi, q(ui) professa su(m) ego ipsa Berlinda ex nacione mea lege vivere | Langobardorum, set n(un)c pro ipso viro meo lege vivere videor Romana, ipso | na(m)q(ue) iugale et mundoaldo meo mih(i) c(on)senciente et subt(er) c(on)firmante et iusta | lege mea, in qua nata su(m), una cu(m) noticia de propinquioribus parentibus | meis c(ui) s(upra) Berlinde, id sunt Ogerio et Alb(er)to, barbani mei, in corum presencia vel | testium certa facio p(ro)fessione q(uo)d nullam me pati violenciam at que(m)|pia(m) o(min)e neque ab ipso iugale et mundoaldo meo, nisi mea bona espo(n)|tanea (a) volontate(m), accepisemus nos ipsis iugalibus comuniter, sicuti et in | presencia testium accepimus, a te, Lambertus, archip(res)b(ite)r de plebe S(an)c(t)i Lau|rencii q(ui) e(st) c(on)structa infra castro Iovisalta, p(er) misso tuo Gandulfo | de loco Trigolo, argentu(m) denarios bonos Mediolanensis libras | sexaginta dua, finitum precium, pro omnibus casis et rebus terretoriis iuris | n(ost)ris q(ui) s(upra) iugalibus, quas abere visi sumus in loco Azanello (b) ta(m) infra | castro qua(m)que foris castro et in loco Munterione et in eorum circumiacen|ciis et p(er)tinenciis. Et sunt ipsis rebus ta(m) infra predicto castro Azanello qua(m)que | et foris seu in predicto loco Munterione et in eorum circu(m)adiacenciis et per|tinenciis p(er) m(en)sura iusta inter sedim(ina) et vites seu silvis et pratis cu(m) areis | suarum atque terris arabilis iugias centum. Et si a(m)plius de nostro q(ui) s(upra) iugalibus | iuris rebus in predictis locis et in eorum circu(m)iacenciis et pertinenciis inven|tum fuerit qua(m) ut sup(ra) m(en)sura l(egitur), p(er) hac car(tula) et p(er) eode(m) precio in tua c(ui) s(upra) Lamberti | archip(res)b(ite)ro et de tui ered(e)s aut cui tu dederis vel abere statueris persistat | potestate(m) proprietario iuri, ut dictum est, ta(m) casis, castro, sedimineis | et vineis cu(m) areis suarum seu t(er)ris arabilis et p(ra)tis, pascuis, silvis ac stal|lareis cu(m) areis suarum, ripis, rupinis ac paludibus, molendinis ac pissca|cionibus (c), coltis et incoltis, divisis et indivisis, una cu(m) finibus, t(er)minibus, | accessionibus et uxibus aquaru(m) aquaru(m)q(ue) ductibus cu(m) om(n)i iure, adia|cenciis et pertinenciis earum reru(m) p(er) locas et vocabolas ab ipsis casis et castro | seu rebus om(n)ibus (d) p(er)tinentibus inin(tegrum). Que autem s(upra)s(crip)tis casis et om(n)ibus rebus iuris n(ost)ris q(ui) s(upra)| iugalibus sup(ra) no(min)atis una cu(m) accessionibus et ingressis seu cu(m) superioribus | et inferioribus earum reru(m) qual(iter) sup(eri)us l(egitur) et s(un)t c(om)p(re)ensis inin(tegrum) ab ac die tibi | c(ui) s(upra) Lamberti archip(res)b(ite)ro pro s(upra)s(crip)to precio vendimus, tradamus et mancipamus, | nulli aliis venditis, donatis, alienatis, obnossiatis vel traditis | nisi tibi. Et facias exinde a presenti die tu et eredib(us) tuis aut cui tu dederis | vel abere statueris iure proprietario nomine q(ui)q(ui)t volueritis sine om(n)i | n(ost)ra q(ui) s(upra) iugalibus et eredum nostrorum c(on)trad(icione). Quidem espo(n)dimus atque promittimus | nos q(ui) s(upra) Vuibertus et Berlinda iugalibus una cu(m) nostris eredibus tibi c(ui) s(upra) Lamberti | archip(res)b(ite)ro tuisque eredibus aut cui tu dederis vel abere statueris s(upra)s(crip)ta vend(ici)o | qual(iter) sup(ra) l(egitur) inin(tegrum) ab om(n)i ho(min)e defensare. Q(ui)t si defendere non potuerimus aut | si vobis exinde aliq(ui)t p(er) covix ingenium subtraere quesierimus, t(un)c in duplu(m)| ea(n)de(m) vendita(m), ut sup(ra) l(egitur), vobis restituamus sicut pro t(em)pore fuerit meliorata(m)| aut valuerit sub estimacione in c(on)similibus locis et nec nobis licead ullo t(em)pore | nolle q(uo)d voluimus, set q(uo)d ad nobis semel factu(m) v(e)l c(on)scriptu(m) e(st) sub iusiuran|du(m) inviolabil(iter) c(on)servare promittimus c(on) stipulacione subnixa.
Actu(m) s(upra)s(crip)to loco Iseo, fel(iciter).
Signu(m) ++ ma(ni)b(us) s(upra)s(crip)torum Vuiberti et Berlinde iugalibus q(ui) hac cart(ula) vend(icionis) fieri rogaverunt | et s(upra)s(crip)to p(re)cio acceperunt et ipse Vuibertus eide(m) c(on)ius sua c(on)sensit ut sup(ra).
Signu(m) + manus s(upra)s(crip)to Ada(m)mi q(ui) eide(m) Vuiberti filio suo c(on)sensit ut supra.
Signu(m) ++ ma(ni)bus s(upra)s(crip)torum Ogerii et Alb(er)ti ger(mani)s q(ui) eide(m) Berlinda nepota (e) suorum int(er)rogaver(un)t | ut sup(ra).
Signu(m) +++ ma(ni)bus Tedaldi et Arderici seu Vuidoni, lege viventes Romana | testes.
Signu(m) +++ ma(ni)bus Ugoni et Ioh(ann)i seu Andrei, testes.
(SN) Ego Rainerius notarius sacri palacii scripsi, postradita c(om)plevi | et dedi.


(a) Così A.
(b) -o corretta da -a
(c) Corretto da pisscacionis con -b- corretta da -s finale ed aggiunta di nota tironiana per us
(d) om(ni)bus in sopralinea.
(e) -p- corretta da -o-

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni

Informazioni sul sito | Contatti