Lombardia Beni Culturali

Notitia pro securitate

1066 ottobre 26, Grumello.

Nel placito, che si tiene in Grumello, nel comitato di Bergamo, presieduto da Arialdo, conte del comitato di Bergamo, che giudica unitamente a Ugo, Umfredo, Alberico, Rolando, Giovanni, Ugo, giudici del sacro palazzo, Guglielmo di Carugate, Otto, figlio di Adraldo, Gandolfo di Castrocaro, Ungarello de Mastalingo, Amizo Cararia della cittā di Milano e altri, non nominativamente indicati, č riconosciuta a Ubaldo, vescovo di Cremona, la proprietā della curtis e del castrum di Ricengo con le sue pertinenze, vendute al vescovo da Garibaldo, Bado e Ribaldo, germani e figli del defunto Ribaldo, da Berta, moglie di Garibaldo e figlia del defunto Osberto, e da Berta, moglie di Ribaldo e figlia di Alcherio, con la cartula venditionis, rogata in quello stesso giorno e presentata in giudizio.

Originale, Halle, Biblioteca Universitaria, carte Morbio, Tomo I, n. XXVbis (27) [A]. Copia autentica inizio sec. XIII, BSCr, LC, Codice Sicardo, n. 114 [B]. Regesto sec. XVIII, Bonafossa, p. 73. Copia inizio sec. XIX, Dragoni, p. 306. Copia sec. XIX, Cereda, sc. 1, sec. XI, n. 104 (trascrizione di mano di Odoardo Ferragni). Regesto sec. XIX, Ferragni, n. 215 (da B). Inserta cartula venditionis con la stessa data.

Edizione: Hortzschansky-Perlbach, p. 58, n. 27 (da A); Manaresi, III, p. 283, n. 419 (da A); Falconi, I, p. 515, n. 212.
Regesto: Muratori, Antiquitates, I, col. 449; Lupo, Cod. dipl. Berg., II, col. 669; Astegiano, I, p. 80, n. 143 (da Hortzschansky-Perlbach); Huebner, n. 1430; Savio, p. 60.

La parte superiore della pergamena č assolutamente illeggibile da microfilm; sono state segnalate quali restituzioni le parti che č stato possibile leggere con l'ausilio di B e della trascrizione di Hortzschansky e Perlbach sopra citata.

[Dum,][in Dei nomine], [in comitatu Bergomensis, in via plubica, in loco qui dicitur (a)][Grumello], [in iudicio residebat][domnus Harialdus, comes huius comitatu Bergomense,][ad iustitiam faciendam ac deliberandam, residentibus cum eo][Ugo,][Umfredus,][Albericus,][Rolandus,][Iohannes,][item][Ugo] (b),[iudices sacri palacii,][Vuilielmus de][Calugade,][Otto filio][Adraldi,][Gandulfo de][Cari,][Ungarello de][Mastalingo] (c),[Amizo Cararia] (d)[de civitate Mediolano][et reliqui plures,][ibi eorum veniens presentia][domnus Hubaldus, Dei gratia Cremonensis episcopus episcopii Sancte Cremonensis Ecclesie,][una cum][Bellushomo, iudex et advocato suo,][et ostendit ibi cartula una vendicionis] (e) (1). Car(tula) ipsa ibi ostensa et ab ordine lecta, interrogatus est ipse domnus Hubaldus ep(iscopus) et Bellusomo avocatus pro q(ui)t car(tula) vend(icionis)|[ibi ostenderet. Qui dixerunt: Vere] ideo car(tula) ista ic vestri ostensimus presencia, ut ne silent apareat abeo et teneo ad meam proprietatem ego suprascriptus Ubaldus ep(iscopu)s curte et castrum unum que |[nominatur][Rivizingo][et omnibus] casis et rebus a predicta curte et castro pertinentibus iusta quod in eadem car(tula) l(egitur). Si ullus homo adversu(m) me exinde aliquit dicere vult, paratus sum cu(m) eo |[una cum iam dicto] meo advocato exinde ad racione standum et legiptime finiendum et, quod plux est, quero ut dicant istis Caribaldus et Berta iugalibus seu Bado et Ribaldo et item Ber|[ta][iugalibus germani][qui hic] ad presens sunt, si car(tula) ista bona et vera est et si ipsis eam fieri et firmare rogaverunt aut si predicta curte et castro et omnibus rebus ad eam pertinentibus, sicut |[in ipsa cartula legitur, meis] propriis sunt et esse debet cum lege aut si eis pertinet ad abendum vel ad requirendum pro eo quod exinde habeant ullum scriptum aut firmitatem seu racionem per quod |[mihi est contradicere] aut subtrare possam a[n] non. Cu(m) ipse domnus Hubaldus episcopus et Bellusomo avocato suo taliter retuliset, ad ec responderunt ipsis iugalibus et ger(mani)s: Vere car(tula) ista |[vendicionis quam vos hic] ostensistis bona et vera est et nos eam fieri et firmare rogavimus (f) et suprascripta curte et castro et omnibus rebus ad ea pertinentibus vestris propriis sunt et esse debent cum lege iusta |[eadem lege et nichil] nobis pertinet ad abendum nec requirendum pro eo quod ullum scriptum aut firmitatem seu racionem inde abemus vel habere possumus, per quem vobis contradicere aut |[subtrahere] valeamus. Et esponderunt se ipsis ger(mani)s et Berta iugalibus, c(on)senciente Garibaldo viro suo, et oblicavit se ia(m) dicta item Berta consenciente Ribaldo viro suo, ut, si umquam in t(em)pore |[ipsis aut eorum] heredibus ac proheredibus eidem item Bertani adversus domnus Hubaldus ep(iscopu)s (g) seu cui ipse dederit vel ad abendum instituerit, de predicta curte et castro et omnibus |[rebus ad eam] pertinentibus agere aut causare presu(m)serint (h) per se ipsis (i) aut eorum (j) su(m)mitantes personas et omni te(m)pore exinde taciti et contenti non permanserint vel si aparuerit ullum datum |[aut factum] vel colibet scriptum quod ipsis exinde in aliam partem fecisent aut emisisent et claruerit, tunc oblicaverunt ipsis ger(mani)s et iugalibus suorumque heredibus eidem domni Hubaldi |[episcopi suique ere]dibus aut cui ipse dederit vel ad abendum instituerit, co(m)p(one)r(e) (k) suprascripta curte et castro et omnibus rebus ad eam pertinentibus in duplum sicut pro t(em)pore fuerit melioratis aut valuerit sub |[estimatione in consimi]le loco, et insuper pena argentum den(arios) b(on)os libras mille et ia(m) dicta item Berta multa, quod est pena, auro optimo oncias centum argenti, ponderas | duocenti. His actis et manifestacio ut supra facta rectum eorum iudicum (l) et auditoribus cu(m)paruit esse et iudicaverunt iusta eorum altercacione ips(is) domni Hubaldi ep(iscop)i et |[Bellushomo avocato profe]ssione et manifestacione eorum ger(mani)s et iugalibus ipse domnus Hubaldus episcopus abeat et teneat ad suam proprietatem suprascripta curte et castro et omnibus rebus ad eam |[pertinentibus et ipsis] germanis et iugalibus et eorum eredibus ac proeredibus eidem Bertani maneant exinde omni t(em)pore tacitis et contentis. Eo modo fenita est causa. Et hac notic[ia]|[pro securitate] eidem donni Hubaldi ep(iscop)i fieri amonuerunt. Quidem et ego Rainerius not(arius) sacri palacii, ex iussione suprascripti domni Arialdi comiti et iudicum amon[i]|[tione scripsi]. Anno ab incarnacione d(omi)ni nostri Iesu Christi millesimo sexagesimo sexsto, septimo k(a)l(en)d(a)s nove(m)bris, ind(ictione) quinta.
+ (m) Signum + manus suprascripto domni Harialdi comite q(ui) hoc signum crucis fecit.
(S) Ugo iudex sacri palacii interfui. (S) Ego Albericus iudex sacri palacii interfui.
(S) Rolandus iudex sacri palacii interfui. (S) Ego Hugo notarius sacri palatii interfui.
(S) Ego Umfredus iudex sacri palacii interfui. (S) Ego Iohannes iudex sacri palacii huic rei interfui subscripsi.


(a) B omette qui dicitur, cui segue nell'edizione Hortzschansky - Perlbach un punto di domanda.
(b) Segue lacuna di nove lettere in A, come segnalato da Hortzschansky - Perlbach, probabilmente integrabile con notarius, cf. le sottoscrizioni.
(c) Hortzschansky - Perlbach leggono con ogni probabilitā erroneamente Natalingo
(d) Hortzschansky - Perlbach leggono con ogni probabilitā erroneamente Carano
(e) Segue lacuna di 4 lettere in A, come segnalato da Hortzschansky - Perlbach.
(f) Corretto da rogaver(unt) in A.
(g) Segue suique er(e)d(e)s depennato in A.
(h) Corretto da presu(m)serimus con -mus depennato e -nt in sopralinea in A.
(i) A se ipsis corretto da nos
(j) A eorum in sopralinea a correzione di n(ost)ras
(k) A co(m)p(one)r(e) in sopralinea.
(l) Segue depennato eorum
(m) Croce autografa, come specificato dal notaio stesso.

(1) Cf. cartula venditionis con la stessa data.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni

Informazioni sul sito | Contatti