Lombardia Beni Culturali
7

Carta venditionis

1094 marzo, Crema.

I coniugi Dolce, figlio del fu Riccardo di Ombriano, e Contessa, figlia del fu Tumizo di Rovereto, entrambi di legge longobarda, vendono al monastero di S. Pietro in Cerreto tutti i loro beni in quel luogo al prezzo di quattro lire e cinque soldi d'argento.

Copia autentica in registro del 1284 da c.a. del 1257, BCLo, Liber iurium, c. 46v [D].
Il gruppo di documenti di cui D fa parte è così autenticato a c. 60v: EGO Bregondius Rufinus, notarius et missus regis (rgis nel testo) , autenticum huius exempli vidi et legi et sic in eo continebatur ut in hoc legitur exemplo preter litteras plus minusve et hoc exemplum exemplavi et me subscripsi, parabola et precepto michi dato per dominum Azonem de Pirovano, potestatem Laude, MCCLVII, die dominico XV die aprilis, inditione XV, presentibus domino Sozone de Vistarino, Petro Codecasa, Montenario Nigro et Bertramo de Salarano, civibus Laude, testibus rogatis. (SN) EGO Anselmus de Mellese, notarius imperialis, predicta omnia instrumenta et scripturas monasterii predicti de Cereto, prout sunt, ab autentico eorum per dictum Bregondium Rufinum notarium exemplata in duobus quaternis comunis Laude, vidi et legi et, precepto domini Loth de Aleis de Florentia, militis et doctoris legum, potestatis Laude, in hoc registro registravi et me subscripsi.

Edizione: VIGNATI, Codice diplomatico, I, n. 48; GROSSI, Il Liber iurium, n. 68.

D fa parte di un gruppo di cinquanta documenti che abbracciano un arco cronologico che va dal 1084 circa al 1223 e pervenuti attraverso il Liber iurium del comune di Lodi (ed. GROSSI, Il Liber iurium, nn. 65-114 e app. n. 1): essi derivano da un perduto cartulario del monastero del Cerreto attraverso due 'quaterni comunis Laude' redatti da Bregondius Rufinus nel 1257, anch'essi perduti ma trascritti nel Liber iurium da Anselmo de Mellese nel 1284 (cfr. ibidem, in particolare pp. X, XXXI, XLI). Tale gruppo costituisce un blocco tematico che riguarda i beni del monastero cerretano situati nel territorio al confine tra Lodi e Crema: le ragioni dell'inserimento di tali documenti nel Liber iurium vanno ricercate nella protezione accordata dal comune di Lodi al monastero nel 1233 dietro sollecitazione di Gregorio IX (ibidem, app. n. 1), anch'essa un tempo contenuta nel Liber iurium, in carte oggi perdute, e nel tentativo condotto dal comune di Lodi di avanzare pretese in materia di dazi e tributi sui beni situati in quella particolare area (cfr. ibidem, pp. XLI-XLIII).
D è preceduta dalla seguente rubrica: Carta domini Dulcii de Umbriano, nobilis et potentis viri. A questo documento va riferita inoltre la rubrica che precede il n. 6: Carta (così per carte) de acquistis castri et ville Cereti a dominis quorum erat cum honoribus et districtis et sediminibus et ceteris huiusmodi optime notate, che riguarda in blocco i nn. 6-9, 11-14, 17, 18, 20-26, 28.
D è seguita dalla seguente rubrica: Nota diligenter. Nota Dulcinum istum fuisse de nobilibus et potentibus istius contrate et quod dicit tolloneum sciendo quod strata quedam antiquitus currebat et protendebatur per villam Plazani et Cereti et erat quidam pons super Turmum in contrata Benesedi, ubi dicitur Pratum Largiri, iuxta sive ultra fornacem antiquam et pergebat strata de subtus grangiam Yselle ad Laudem Veterem forsitan vel Mediolanum, per quam stratam multe vehebantur mercationes, de quibus dicitur quod domini de Plazano habebant toloneum in sua terra et domini de Cereto in sua, et hanc dicitur fuisse causam quare toloneum specificavit dominus Dulcinus in venditione suprascripta.

§ ANNO ab incarnatione domini nostri Iesu Christi M°LXXXX°IIIIto, mense marcii, inditione secunda. Constat nos Dulce, filius condam Ricardi de loco Umbriano, et Contissa, iugales, et filia condam Tumizoni de loco Rovoredo, qui professi sumus lege vivere Longobardorum, ipso namque viro et mondoaldo meo michi consentiente et subter confirmante et iuxta legem (1) nostram, una cum notitia de propinquioribus parentis meis Bertrami et Vifredi, consobrinis meis, in eorum (a) presenti[a] vel testium, certam facio professionem et manifestationem eo quod nullam [me] pati viol[entiam] a quoppiam homine nec ab ipso iugale et mondoaldo meo, nisi mea bona et sponta[nea] voluntate, hanc venditionem facere visi sumus quicquid fatetur accepissemus comuniter sicuti et in presentia testium manifesti sumus nos quod accepimus a parte monasterii Sancti Petri, siti in loco Cereto, argenti denariorum bonorum Mediol(anensium) libras quatuor et solidos quinque finitum pretium sicut inter nos convenit, pro omnibus illis [rebus] iuris nostri qui supra iugales quas habere visi sumus nos in loco et fondo Cereto et in eius [terri]toriis, tam in castro quamque et foris eodem castro, tam casis, curtis, ortis, areis seu terris arabilibus, pratis, pascuis et silvis ac stellariis, ripis, rupinis ac palludibus, cultis et incultis, divisis et indivisis, molendinis et piscationibus, usibus aquarum aquarumque ductibus, districtis et tolloneis cum omni iure, adiacentiis et pertinentiis omnia et ex omnibus quantum ad iam dictam curtem et castrum pertinet in integrum, ab hac die in eodem [mon]asterio Sancti Petri pro suprascripto pretio vendimus, tradimus et mancipamus, nulli alii venditis, donatis, [alie]natis, obnoxiatis vel traditis, nisi a pars (b) ipsius monasterii, et facias pars ipsius [mon]asterii aut cui pars ipsius monasterii dederit exinde, iure proprietario nomine, quicquid volu[erit], sine omni nostra et heredum nostrorum contraditione. Quidem et spondemus atque promittimus nos [qui supra] Dulce et Comtissa iugalis, una cum nostris heredibus, parti ipsius monasterii aut cui parrs [ip]sius monasterii dederit quicquid voluerit suprascriptam venditionem qualiter superius legitur in integrum ab omni [homi]ne deffensare et qui (b) si deffendere non poterimus ac si vobis exinde aliquid pro quovis [in]genium (b) subtrahere quesierimus, tunc in duplum eandem ut supra legitur vobis restituamus [sicu]t pro tempore fuerit meliorata aut valuerit sub estimatione in consimilibus locis. Actum infra castro Crema, feliciter. + manibus suprascriptorum Dulce et Contisse, iugalium, qui hanc cartulam venditionis fieri rogaverunt et suprascriptum pretium acceperunt, et suprascriptis Dulce qui eidem Contisse coniugi sue consensit [ut] supra. + manibus suprascriptorum Vifredi et Bertrame, qui eidem Contisse consobrinorum interroga[ve]runt ut supra. + manibus Adame seu Lafranci atque Arnoldi, rogatorum testium. Ego Rebede qui vocatur Oldo (c), notarius, hanc cartam venditionis scripsi.


(a) Corretto su ineorum
(b) Così D.
(c) Lettura incerta.

(1) Cfr. Liutpr. 22.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti