Lombardia Beni Culturali
10

Cartula <venditionis>

1103 maggio 11, Bagnolo.

Dagiberto, figlio del fu Dagiberto di Bagnolo, di legge longobarda, vende a Girardo, abate del monastero di S. Pietro in Cerreto, un terreno a campo e prato in località Largiri e la sua parte della ripa alla foce del Tormo con una rete detta albethro al prezzo di otto soldi d'argento; Bonanada, moglie di Dagiberto, promette di non rivendicare alcun diritto sui beni venduti.

Copia autentica in registro del 1284 da c.a. del 1257, BCLo, Liber iurium, c. 59v [D].
Il gruppo di documenti di cui D fa parte è così autenticato a c. 60v: EGO Bregondius Rufinus, notarius et missus regis (rgis nel testo) , autenticum huius exempli vidi et legi et sic in eo continebatur ut in hoc legitur exemplo preter litteras plus minusve et hoc exemplum exemplavi et me subscripsi, parabola et precepto michi dato per dominum Azonem de Pirovano, potestatem Laude, MCCLVII, die dominico XV die aprilis, inditione XV, presentibus domino Sozone de Vistarino, Petro Codecasa, Montenario Nigro et Bertramo de Salarano, civibus Laude, testibus rogatis. (SN) EGO Anselmus de Mellese, notarius imperialis, predicta omnia instrumenta et scripturas monasterii predicti de Cereto, prout sunt, ab autentico eorum per dictum Bregondium Rufinum notarium exemplata in duobus quaternis comunis Laude, vidi et legi et, precepto domini Loth de Aleis de Florentia, militis et doctoris legum, potestatis Laude, in hoc registro registravi et me subscripsi.

Edizione: VIGNATI, Codice diplomatico, I, n. 52; GROSSI, Il Liber iurium, n. 112.

D fa parte di un gruppo di cinquanta documenti che abbracciano un arco cronologico che va dal 1084 circa al 1223 e pervenuti attraverso il Liber iurium del comune di Lodi (ed. GROSSI, Il Liber iurium, nn. 65-114 e app. n. 1): essi derivano da un perduto cartulario del monastero del Cerreto attraverso due 'quaterni comunis Laude' redatti da Bregondius Rufinus nel 1257, anch'essi perduti ma trascritti nel Liber iurium da Anselmo de Mellese nel 1284 (cfr. ibidem, in particolare pp. X, XXXI, XLI). Tale gruppo costituisce un blocco tematico che riguarda i beni del monastero cerretano situati nel territorio al confine tra Lodi e Crema: le ragioni dell'inserimento di tali documenti nel Liber iurium vanno ricercate nella protezione accordata dal comune di Lodi al monastero nel 1233 dietro sollecitazione di Gregorio IX (ibidem, app. n. 1), anch'essa un tempo contenuta nel Liber iurium, in carte oggi perdute, e nel tentativo condotto dal comune di Lodi di avanzare pretese in materia di dazi e tributi sui beni situati in quella particolare area (cfr. ibidem, pp. XLI-XLIII).
D è preceduta dalla seguente rubrica: Carta Dagiberti de Bagnolo de Prato Largiri et de ripis Turmi cum albethre.
D è seguita dalla rubrica: Carta de Prato Largiri. § N[ota] istam contratam ubi dicitur Pratum Largiri esse in Benesedo a meridie parte Bene[sedi et a se]ro usque Turmum; bucca vero Turmi, de qua mentionem facit, erat tunc iuxta [[.......]] et dicebatur Bucca de Turmo quia ibi intrabat in Aduam, que Adua tunc decurrebat iuxta Benesedum et iuxta fornacem que quondam fuit in Benesedo; alveus [[........]] A[d]ue tunc creditur per Vallariam et per contratam illam fuisse, et hoc restabat ad [[......]][mo]nacorum nigrorum vestri; remota Adua cepit aqua Turmi excurrere per pos[es]siones monasterii, et hac ratione sine questione ibi inde Turmum monasterii [ess]e deberet usque in Aduam; et sciendum quod albethrum erat quoddam rete quod protendebatur ab una ripa ad alteram Turmi, et cum pisces venissent de Adua susum per Turmum, protendebatur rete pertingens usque ad fondum, et sic volentes in Aduam pi[s]ces reverti aliquando innumerabiles capiebantur.

§ ANNO ab incarnatione domini nostri Iesu Christi MC tercio, quinto idus madii, inditione undecima. Constat nos (a)Dagibertus, filius condam item Dagiberti de loco Bagnolo, qui professus sum lege vivere Longobardorum, accepisse, sicut in presentia testium manifestus sum quod accepi, a te domino Girardo, abbate de monasterio Sancti Petri qui dicitur de Ceredo, argenti denarios bonos soldos octo finito pretio pro pecia una de terra que est campiva et prativa seu caretto iuris mei, quam habere visus sum ad locum ubi dicitur Largiri, coherentia est ei a mane Sancte Marie de Rovoreto, a sera Ingezo, a monte de Basiano, et est quantum ibi michi pertinet. Et insuper vendo ego suprascriptus Dagibertus per hanc cartam et pro suprascripto pretio meam portionem de ripa una que est bucca de Turmo cum albethro et omnia que michi pertinent in integrum. Quam autem suprascripta campus, pratum seu carettum et suprascripta ripa cum suprascripto alberto (a) qualiter supra legitur, cum superioribus et inferioribus et extraverso seu cum finibus et accessionibus suis, in integrum a presenti die in tua qui supra domini abbatis et cui tu dederis tuorumque successorum persistat potestate (b), iure proprietario nomine, quicquid volueritis sine omni mea que supra Dagiberti et heredum meorum contraditione. Quidem (c) spondeo atque promitto ego qui supra Dagibertus una cum meis heredibus tibi suprascripto abbati et cui tu dederis tuisque successoribus suprascriptas res qualiter supra legitur omni tempore ab omni (d) homine defensare, et si defendere non potuerimus, tunc suprascriptam venditionem vobis in duplum restituamus sicut meliorata fuerit in consimili loco. Quia sic inter nos convenimus. Actum in castro Bagnolo. + manus suprascripti Dagiberti, qui hanc cartulam fieri rogaverunt (a). + manuum Valdrisii et Patari seu Boniiohannis, testium. Ego Andreas notarius scripsi, post traditam complevi et dedi. § Item suprascripto die. Spondeo atque promitto ego Bonanada, coniux suprascripti Dagiberti, per eius consensum, contra suprascriptum abbatem nominative de omnibus que michi pertinent in suprascriptis locis qui in suprascripta cartula leguntur, ut si unquam in tempore exinde causavero, tunc omnia que quero in duplum vobis componam et insuper pena solidorum decem et in tali tenore accepi exinde launachil de cappa una ut hec mea promissio firma permaneat. Actum, testes et in die ut supra.


(a) Così D.
(b) Manca qualcosa.
(c) quide in D.
(d) Om. D.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti