Lombardia Beni Culturali
32

Cartula commutacionis

1137 maggio, Crema.

Alberto, abate del monastero di S. Pietro in Cerreto, con il consiglio di Giovanni, suo avvocato, cede ai coniugi Bertarone detto Osio e Isengarda un campo di cinque pertiche a Chieve, in località a la Costa, in cambio di un terreno di sei pertiche in Cerreto, in località ad Pratum Aleri.

Copia autentica in registro del 1284 da c.a. del 1257, BCLo, Liber iurium, c. 60r [D].
Il gruppo di documenti di cui D fa parte è così autenticato a c. 60v: EGO Bregondius Rufinus, notarius et missus regis (rgis nel testo) , autenticum huius exempli vidi et legi et sic in eo continebatur ut in hoc legitur exemplo preter litteras plus minusve et hoc exemplum exemplavi et me subscripsi, parabola et precepto michi dato per dominum Azonem de Pirovano, potestatem Laude, MCCLVII, die dominico XV die aprilis, inditione XV, presentibus domino Sozone de Vistarino, Petro Codecasa, Montenario Nigro et Bertramo de Salarano, civibus Laude, testibus rogatis. (SN) EGO Anselmus de Mellese, notarius imperialis, predicta omnia instrumenta et scripturas monasterii predicti de Cereto, prout sunt, ab autentico eorum per dictum Bregondium Rufinum notarium exemplata in duobus quaternis comunis Laude, vidi et legi et, precepto domini Loth de Aleis de Florentia, militis et doctoris legum, potestatis Laude, in hoc registro registravi et me subscripsi.

Edizione: VIGNATI, Codice diplomatico, I, n. 97 (con data giugno); GROSSI, Il Liber iurium, n. 113.

D fa parte di un gruppo di cinquanta documenti che abbracciano un arco cronologico che va dal 1084 circa al 1223 e pervenuti attraverso il Liber iurium del comune di Lodi (ed. GROSSI, Il Liber iurium, nn. 65-114 e app. n. 1): essi derivano da un perduto cartulario del monastero del Cerreto attraverso due 'quaterni comunis Laude' redatti da Bregondius Rufinus nel 1257, anch'essi perduti ma trascritti nel Liber iurium da Anselmo de Mellese nel 1284 (cfr. ibidem, in particolare pp. X, XXXI, XLI). Tale gruppo costituisce un blocco tematico che riguarda i beni del monastero cerretano situati nel territorio al confine tra Lodi e Crema: le ragioni dell'inserimento di tali documenti nel Liber iurium vanno ricercate nella protezione accordata dal comune di Lodi al monastero nel 1233 dietro sollecitazione di Gregorio IX (ibidem, app. n. 1), anch'essa un tempo contenuta nel Liber iurium, in carte oggi perdute, e nel tentativo condotto dal comune di Lodi di avanzare pretese in materia di dazi e tributi sui beni situati in quella particolare area (cfr. ibidem, pp. XLI-XLIII).
D è preceduta dalla seguente rubrica: Carta de Prato Allero et nota quod Pratum Allerum dicitur inter Stagnum desubtus apud Turmum combatutum in meridie et apud Ulmirolam versus mane.

§ Anno ab incarnatione domini nostri Iesu Christi MCXXXVII°, mense madii, inditione quinta decima. Commutacio bone fidei noscitur esse contractus ut vice emptionis obtineat [fir]mitatem eodemque nexu obligant contrahentes (1). Placuit itaque et bona convenit vo[lu]ntate inter do(m)num Albertum, abbatem ecclesie monasterii Sancti Petri site in loco Ce[re]to, nec non et cum auctoritate et consilio Iohannis, advocati sui, nec non (a) et inter [Bert]aronem qui dicitur Osio et Ysengardam, iugales, consentiente ei ipso iugale et mondo[al]do [s]uo una cum noticia de propinquioribus parentibus suis, hii sunt Petrus (b) et Amizo propinqui eius, in quorum presentia vel testium certam facit professionem et manifestationem quod nullam se pati dixit violentiam a quoppiam homine nec ab ipso iugale et mondoaldo suo nisi bona et spontanea voluntate (c), ut in Dei nomine debeat dare sicut a presenti dedit (b) is ipse abbas eis iugalibus, comutatoribus suis, in causa commutationis nomine, suo iure a presenti, hoc est petia una (d) de terra campiva iuris ipsius ecclesie reiacentis in loco Clivo, ubi dicitur a la Costa, et est pertice quinque, coherentia est ei a mane via, a meridie ipsius monasterii, a sero Alberti, a monte Sigiv(er)ri. Unde adinvicem accepit is ipse abbas ab iisdem iugalibus, commutatoribus s(upra)s(criptis), ad partem ipsius ecclesie hoc est petia una de terra iuris ipsorum iugalium que iacet in loco Cereto, ubi dicitur Pratum Aleri, et est pertice sex et si plus est, ab omnibus partibus ipsius ecclesie. Quidem et ut legis ordo disponit ad hanc previdendam comutationem fuerunt boni homines Iohannes et Lafrancus et dixerunt quod melioratam causam accipiet ipse abbas (e) ad partem ecclesie ab eisdem commutatoribus suprascriptis (f), et hec comutacio inter eos firmiter fieri posset. Has suprascriptas petias de terra commutatas sicut supra legitur, cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et ingressionibus suis, in integrum a presenti die ipsi commutatores sibi unus alteri in vicem commutationis acceperunt et tradiderunt, faciendum pars parti di[e pre]sent[i] quod ut supra in commutationem acceperunt cum heredibus et successoribus eorum, iure [proprietario] nomine, quicquid voluerint (g) sine omni unius alterius suorumque heredum vel successorum [contraditione]. Et promisserunt sibi unus alteri cum heredibus et successoribus eorum supra nominat[i]s [suprascriptam petiam de] terra ab omni contradicente homine defensare, de quibus inter se penam posuerunt ut si quis eorum aut heredum vel suorum successorum se de hac conveniencia removere quesierit [et] omnia sicut supra legitur non permanserint, componat pars parti fidem servanti suprascript[am petiam] de terra in duplum sub estimatione in consimilibus locis. Quia sic convenerunt. Ac[tum] loco Crema. Unde due carte uno tenore scripte sunt. + manus ipsius abbatis, [qui] hanc cartam fieri rogavit ut supra. + manuum ipsorum iugalium, qui hanc cartam commutation[is] fieri rogaverunt, et ipse Bertaro qui eidem uxori sue consensit. + manuum Lafranci de Osio de Vailate seu Uberti et Alberti Cazaporta, Marchisii et Petri, testium. + m[an]us Petri et Amizonis, qui eam Ysengardam interrogaverunt ut supra. Ego Bregondius notarius interfui et tradidi, post traditam complevi et dedi.


(a) nec non ripetuto.
(b) Om. D.
(c) volunte in D.
(d) Segue espunto terre
(e) Segue Al
(f) ad partem ipsius ecclesie - suprascriptis: ripetuto nella carta successiva; il testo è identico, salvo per accepit anziché accipiet
(g) voluerit in D.

(1) Cfr. Cod. Iust. 4.64.2.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti