Lombardia Beni Culturali
7

Sententia (notitia) consulum Laude

1197 giugno 29, Lodi.

Bernardo de Gavazo, console di giustizia di Lodi, con i soci Musso Neger ed Eliazerrus de Casalegio, nella controversia tra Valeria, badessa del monastero di S. Vincenzo di Lodi, da una parte, e Guido, Musso, Zimanno e Corrado detti Vituloni, dall'altra, sul diritto di transito dalla via pubblica che collega Lodi Vecchio al guado de Vitolonis fino a quella diretta al ponte Anrothi sul Sillero, condanna i Vituloni a non ostacolare il transito di monache, massari e uomini del monastero tra la braida del monastero a Lodi Vecchio e la terra dei Vituloni e a riempire il fossato che avevano realizzato lì presso.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 192 [A]. Regesto: Catalogo, IV, fasc. 90.
Sul verso, di mano del notaio, Noticia Sancti Vincencii. Annotazioni archivistiche moderne a matita e a penna, tra cui la segnatura 7, data e indicazioni di contenuto seicentesche, data e regesto settecenteschi.


Mediocre stato di conservazione, macchie di inchiostro moderno (quello usato per il timbro dell'archivio diplomatico di fine XVIII secolo - inizio XIX), modeste lacerazioni in corrispondenza della piegatura. La pergamena era originariamente piegata in quattro nel senso della scrittura e in due nell'altro. Al margine inferiore era cucita un'altra pergamena (non identificabile) come testimoniano forellini e spago. Nella parte centrale, una piccola incisione dal profilo ondulato.
Gli spazi bianchi lasciati nel testo sono convenzionali, come dimostra l'aggiunta di Valeriam al terzo rigo: il notaio si è riservato di completare il testo in un secondo momento. La seconda metà del testo è stata infatti scritta successivamente dalla stessa mano.
Il notaio rogatario è uno dei consoli di giustizia davanti ai quali è stata presentata la causa, in particolare l'autore della sentenza.

(SN) Anno ab incarnatione domini nostri Iesu Christi mill(esimo) centesimo nonagesimo septimo, tercio kal(endas) iulii, indictione quinta decima. Presen|cia bonorum hominum quorum nomina subter leguntur, dum lis esset seu verteretur ante Mussum Negrum et Eliazerrum de Casalegio | et Bernardum de Gavazo seu ante eorum socios, tunc consules iusticie de Laude, ex una parte inter donnam Valeriam --------, | abatissa monasterii Sancti Vincenti (a) de civitate Laude, et ex altera parte inter Guidonem et Mussum et Zimannum et Conradum -------------, qui | dicuntur Vituloni, de suprascripta civitate. Conquerebatur siquidem suprascripta abatissa de suprascriptis Vitolonis, qui non permittebant ipsas monachas eius mona|sterii et suos masarios et homines eius monasterii uti via, que erat solita esse per longissimum tempus inter braidam ipsius monasterii de La|ude Veteri et terram ipsorum Vitolonum, que est a meridie parte ipsius braide, et que via est non multum longe a casina de Vitolonis et ea | via tendebat, unde est discordia, a via publica que vadit ad Guadum de Vitolonis a Laude Veteri usque ad aliam viam que similiter ibat | et tendebat similiter ad viam que ibat ad pontem Anrothi, et conquerebatur ipsa abatissa de suprascriptis Vitolonis, qui fecerant fosatum unum | ante suprascriptam viam a mane parte ipsius vie, ut ipsum fosatum esplanarent nec de cetero (b) ipsam viam impiliarent, asserens ipsa aba|tissa quod ipsa et homines eius monasterii longissimo tempore ea via usi sunt et eam viam tenuerunt usque ad aliam viam que va|dit ad pontem Anrodi qui erat supra flumen Xelare. Que omnia supradicta suprascripti Vitoloni negabant, asserentes etiam ipsi Vitolo|ni quod suum allodium erat ipsa terra ubi erat suprascripta via de qua erat discordia usque ad plantu(ra)m cese eius monasterii que est a monti (c) parte ipsius | vie, et eam roncaverant per longissimum (d) tempus usque ad predictam cesam ipsius monasterii sicut ipsi Vitoloni allegabant, asserentes etiam ipsi Vitoloni quod ante|cessores et maiores sui, pro discordia quam habuerunt inter se de suis partibus, suprascriptam terram de qua est discordia supra suum allodium dimiserunt ut inde adin|vicem accessiare possent, ideoque dicebant ipsi Vitoloni non debere esplanare suprascriptum fosatum quod fecerant ante predictam viam. Que omnia suprascripta abatissa | prorsus inficiabatur, ad que omnia probanda utraque pars suos testes produxerunt. Auditis allegationibus et responsionibus utriusque partis et visis attestaci|onibus utriusque partis, ipse Bernardus (e) detulit sacramentum suprascriptis Vitolonis ut iurent suprascriptam viam supra suum allodium esse, quod sacramentum ipsi Vitoloni ibi fecerunt, preter | --------- qui ibi non aderat. Posteaque idem Bernardus suprascriptus detulit sacramentum predicte abatisse ut per suum advocatum iuret se et suos homines | habere ius eundi cum carro et bovibus et quibus modis voluerint per suprascriptam viam de qua erat discordia, sicuti ipsa ostenserat, usque ad viam que ibat | ad pontem Anrothi: quod totum ipsa abatissa ibi per suum advocatum iuravit. Hiis et aliis auditis, iam dictus Bernardus iudicavit quod predicti Vito|loni de cetero non inpediant suprascriptam abatissam Sancti Vincenti et eius homines uti suo arbitrio predicta via, et condempnavit ipse Bernardus | predictos Vitolonos quod ipsi esplanent fosatum illud quod ipsi fecerant ante ipsam viam. Et sic causa finita est. Actum est in civitate Laude.
Interfuerunt Faxatus et Henricus de Somaripa, Anselmus de Guazina, Carnelvalis (c) Den(a)r(ius), Otto Zanucallus, testes.
(SN) Ego Bernardus, iudex et notarius sacri palatii et tunc consul iusticie de Laude, suprascriptam sentenciam dedit (c) et rogatus hanc car(tam) inde scripsi.


(a) Sancti Vincenti (così) nel sopralineo.
(b) Corretto su cero
(c) Così A.
(d) Quanto segue è stato scritto successivamente dalla stessa mano, come mostra il cambio di pennino e inchiostro.
(e) ipse Bernardus nel sopralineo.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti