Lombardia Beni Culturali
23

Carta venditionis

1171 agosto 28, Caselle.

Argesio, figlio del fu Vicino detto de Pairana, di Milano, ora abitante a Caselle, Crollo, suo germano e tutore, e Matilde, moglie di Crollo, tutti di legge longobarda, a causa del debito contratto dal padre di Argezio e Crollo nei confronti di Giovanni de Sancto Georgio per la somma di quattordici lire e ventinove denari di denari buoni milanesi d'argento, ottenuta l'autorizzazione da parte di Ambrogio, giudice e messo regio, dichiarano di ricevere da Pellegrino, Domenico e Arnolfo, germani detti Ferrarii, di Landriano, ventotto lire e tre soldi di denari buoni milanesi d'argento, prezzo della vendita dei terreni che possiedono a Torrevecchia; pone come fideiussori Marrone e Azzone de Pairana.

Copia autentica del 1297 da c.a. del XII sec. ex., ASMi, AD, pergg. cart. 578, n. 22, n. 4 [C]. Trascrizione del XIX sec. in.: Bonomi 20, p. 381, n. 137.
C fa parte di un gruppo di 30 documenti compresi tra il 1150 e il 1222 e autenticati collettivamente il 27 aprile 1297 per mandato di Antonio de Gualdinis, giudice, assessore e vicario del capitano del comune e del popolo di Milano, e deriva da una precedente copia cosė autenticata: Ego Albertus qui dicor Spetiarius, iudex ac missus domini F(rederici) imperatoris missus, autentichum huius exempli vidi et legi et ut in eo continebatur sic in isto legitur exemplo preter litteras plus minusve. Ego Anselmus qui dicor Samaruga, notarius sacri palatii, autenticum huius exempli videns legi et ut in eo continebatur ita et in isto legitur exemplo preter litteras plus minusve. Ego Suzo qui dicor Gambarus, notarius sacri pallatii (pllatii nel testo) , hoc exemplum ex autentico exemplavi et ut in eo continebatur ita tamen suprascripto legitur exemplo preter litteras plus minusve. Il documento del 1297, nel quale č inserto C insieme ai nn. 22, 25, 26, 39, 68, 93, 116, 134, 145, 157, 158, 159, 161, 164, 166, 180, 181, 182, 187, 199, 208, 219 e 226 (e ad altri sei che esulano dai limiti cronologici imposti a questa edizione), č cosė introdotto: (SN) In nomine Domini. Anno a nativitate eiusdem millesimo ducentesimo nonagesimo septimo, die sabati vigesimo septimo die mensis aprilis, indictione decima, in pallatio veteri communis Mediolani. Presentibus Beltramo filio quondam domini Filipi de Cixate civitatis Mediolani, porte Cumane, et Thomaxio filio quondam domini Mainfredi Samaruge civitatis Mediolani, porte Ticinensis, et Montino filio quondam domini Alberti de Lampugniano civitatis Mediolani, porte Vercelline, testibus ad hoc vocatis et rogatis, dominus Antonius de Gualdinis, iudex et assessor ac vicarius domini .. capitanei communis et populi Mediolani, precepit michi infrascripto Guillielmo Carbono notario ut autenticarem et insinuarem et registrarem et in publicam formam redigerem infrascripta instrumenta et scripturas ita ut perpetuo valleant et teneant et eis fides plena adhibeatur tanquam publicis et autenticis instrumentis et (instrumentis et aggiunto nel sopralineo) scripturis, quorum instrumentorum et scripturarum tenores tales sunt, ut inferius plenius continetur, a cui segue il testo dei documenti autenticati, ciascuno preceduto da Tenor (segue l'ordinale corrispondente al singolo documento, in riferimento alla successione in cui sono presentati i testi, che non č quella cronologica, in questo caso undecimi) instrumenti talis est, ed č cosė sottoscritto: (SN) EGO Guillielmus notarius, filius domini Iacobi Carboni civitatis Mediollani, porte Vercelline, hec instrumenta autenticavi et in publicam formam redegi de mandato suprascripti iudicis, tradidi et scripsi (il precetto di autenticazione č edito in M.F. BARONI, Gli atti del comune di Milano, III, n. 705).

Nel recto, di mano del Bonomi, č ripetuto 4. MCLXXI.
Nel verso, di mano del Bonomi, * MCCXCVII. Triginta instrumentorum transumpta, a cui seguono i regesti dei documenti autenticati in cronologico, ciascuno preceduto dall'anno espresso in numeri romani. C č cosė identificato: 4. MCLXXI.

Discreto stato di conservazione. La pergamena che contiene C č costituita da 7 membrane cucite fra loro.

Anno dominice incarnationis millesimo centesimo septuagesimo primo, quinto kall(endas) septembris, indictione (a) quarta. Dum venisset Asgerius infantulus, filius quondam Vicini qui dicebatur de Pairana, de civitate Mediolani et modo habitat ad locum ubi dicitur ad Cassellas, una cum Crolo, germano et tutore suo, ad Ambroxium, iudicem et missum domini regis, dicebant et reclamabant quod predictus genitor eorum relinquisset eis debitum usque ad argen(ti) denariorum bonorum Mediolani libras quatuordecim et denarios viginti et novem in Iohannem de Sancto Georgio et non habebant (b) tantum de mobilibus rebus ad vendendum unde ipsum debitum sanare potuissent, set habebant terram in loco Turrisvetula quam vendere vollebant et pretium inde accipere et suprascriptum debutum sanare, cum ipse missus taliter audisset, tunc instituit duos Deum timentes (c) extimatores quos interrogavit si ea omnia essent vera sicut superius legitur, qui respondentes dixerunt ita esse ut dictum est. Et tunc ipse missus eis licentiam dedit et publicam (d) tribuit auctoritatem ad suprascriptam terram vendendam (e) et pretium inde accipiendum ipsumque debitum sanandum. Propterea constat nos qui supra germanos et Mateldam, coniugem suprascripti (f) Crolli, qui professi sumus lege vivere Longobardorum, m(ih)i que supra Matelde suprascripto iugalli (g) meo consentiente et subter confirmante ut legis (1) ordo postulat una cum notitia propinquorum parentum meorum que supra Matelde, quorum nomina subter leguntur, a quibus interrogata professa sum nullam me pati violentiam, set mea sponte hanc cartam venditionis simul cum ipso iugali meo et cum suprascripto infantulo visam sum facere, accepisse, sicuti in presentia testium et manifesti sumus quod accepimus, a vobis insimul Pellegrino et Dominico et Arnulfo, germanos qui dicimini Ferrarii de loco Landriano, argen(ti) denariorum bonorum Mediolani tertiollorum libras viginti et octo et solidos tres et denarios tres, finito pretio sicut inter nos convenimus pro omnibus casis, rebus territoriis iuris nostri (h) quas habere visi sumus in loco et fundo Turrisvetule tam in villa quam et foris et cum districto et honore ad ipsas res pertinens inintegrum. Quas autem res supradictas cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suis (i) inintegrum ab hac die vobis qui supra germanis per hanc cartam pro suprascripto pretio vendimus, tradimus et mancipamus ut faciatis (j) exinde a presenti die vos et cui vos dederitis vestrique heredibus (k) de suprascriptis rebus, proprietario iure, quicquid volueritis sine omni nostra (l) heredumque nostrorum (m) contradictione. Quidem spondimus atque promittimus nos qui supra venditores una cum nostris heredibus vobis qui supra emptoribus vestrisque heredibus suprascripta vendita ut supra legitur ab omni homine deffensare iure et ratione, quod si deffendere non potuerimus, si contra hanc cartam venditionis (n) per quodvis ingenium agere aut causari (o) presumpserimus (p), tunc in duplum vobis suprascripta vendita restituamus sicut pro tempore fuerint aut valuerint sub extimatione in consimili loco. Quia sic inter nos convenit . Actum in suprascripto loco Casellarum. Signa manuum suprascriptorum Crolli et Matelde et Asgerini (q), qui hanc cartam ut supra fieri rogaverunt. Signa manuum Ambroxii missi regis, qui suprascripto infantulo licentiam dedit, set propter mortis interventum firmare non potuit. Signa manuum Presbiteri de Casellis et Pagi, filii eius, parentum predicte femine, qui eam interrogaverunt et que professa est nullam habuisse dottem. Signa manuum Marchixii de Fenegro et Marchexii (r) Gambari, testium. Ibi dedit guadiam ipse Crollus suprascriptis germanis de supradictis rebus deffendendis et posuit fideiussores (s) Marronem et Azonem de Pairana usque in duplum et extimatores fuerunt ut supra. Ego Liprandus scripsi. Ego Guillizionus iudex qui dicor Iudex, missus domini regis, tradidi et subscripsi.


(a) Ripetuto.
(b) habant in C.
(c) Nel sopralineo con segno di richiamo.
(d) Segue depennato tribuam
(e) -nd- corretto da m
(f) Segue depennato co
(g) iuigalli in C.
(h) Segue depennato quas habere
(i) Segue depennato in
(j) Seguono erase due lettere.
(k) vestrique (nostrique in C) her- su precedente scrittura erasa.
(l) vestra in C.
(m) vestrorum in C.
(n) veditionis in C.
(o) causare in C.
(p) Corretto da presumpseriimus mediante espunzione.
(q) Segue depennato iugalium
(r) -h- corretta su lettera precedente.
(s) -m in C.
(t) in duplum nel sopralineo con segno di richiamo.

(1) Cfr. Liutpr. 22.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti