Lombardia Beni Culturali
74

Carta massaricii

1180 giugno 9, Milano.

Lorenzo detto Oldegardi, figlio del fu Oldegerio, dà a titolo di massaricium per dodici anni a partire dal prossimo s. Michele a Urso, converso del monastero di Chiaravalle, quindici appezzamenti di terreno che lui e il fratello Arderico possiedono nel territorio di Valera, dettagliatamente elencati e descritti, per complessivi diciassette iugeri, una pertica e quattro tavole secondo la pertica milanese <diciassette iugeri, tre pertiche e mezza meno quattro piedi> ; per metà dei beni il monastero deve corrispondere il fitto annuo di quattro moggia di granaglie secondo la misura milanese, metà segale e metà miglio, da consegnare a casa dei fratelli a s. Martino, stabilendo che venga offerto un pasto alla persona che effettua materialmente la consegna; per l'altra metà dei beni il monastero deve invece provvedere a vestire Pietro, figlio del fu Giovanni fratello di Oldegerio, e a pagare i suoi debiti; Urso dichiara che a tal fine vengono versate cinque lire di denari buoni milanesi d'argento di nuova moneta; Lorenzo dà guadia di far rispettare al fratello Arderico l'investitura, ponendo come fideiussore il suocero Giovanni detto Tempestatus, anch'egli di Milano, e Urso dà guadia di effettuare il pagamento e di far rispettare al monastero quanto stabilito, ponendo come fideiussore Zelato detto de Osenago, figlio del fu Stefano detto Pattonus, sempre di Milano.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 555, n. 136 [A]; originale, ASMi, AD, pergg., cart. 555, n. 137 [A']. Trascrizione del XIX sec. in.: Bonomi 20, p. 505, n. 181 e p. 511, n. 182. Regesto del XVII sec., Moroni, Index locupletissimus, f. 147, L, n. Bb32 (con data 1189) e f. 287, Bb, Bb32 (con data 1180); del XIX sec. in Catalogo, III, fasc. 54.

Nel verso di A, della mano X del XIII sec., § Car(ta) investiture quam fecit monasterio Laurencius Oldegardus de peciis .XV. terre in territorio Vallarie ad annos .XII., faciendo fictum omni anno mo(dios) .IIII. sicalis et milii, facta .MCLXXXIX. (così); segnatura Moroni Bb. 32; annotazione settecentesca dell'anno; anno e segnatura Bonomi MCLXXX. 136.
Nel verso di A', di mano del XIII sec., Similis est hec investitura; di mano del XIV secolo, Carta investiture terrarum de Vallera; di altra mano, più posata, Carte vetustissime aquisti terrarum de Vallera; segnatura Moroni Bb. 32; annotazione settecentesca dell'anno (corretto da 1189); anno e segnatura Bonomi MCLXXX. 137.

A e A' sono in buono stato di conservazione.

Diamo l'edizione di A collazionato con A', trascurando le varianti ortografiche meno significative: la segnalazione delle barrette di fine rigo si riferisce ad A.

(SN) In nomine Domini. Anno a nativitate domini nostri Iesu Christi milleximo centeximo octuageximo, | nono die mensis iunii (a), indic(ione) tercia decima. Investivit nomine massaricii Laurentius qui dicitur Olde|gardi, filius quondam Oldegerii, Ursum, conversum monasterii Sancte Marie de Caravalle, ad partem | suprascripti monasterii, nominative de petiis quindecim terre (b) quas ipse Laurentius et Ardericus frater eius habere | visi sunt in loco et territorio Vallera: prima petia dicitur in Braida Bella et est pertice quinque et tabule tre|decim, est ei a mane et a sero Alberti Blancardi, a meridie ipsius monasterii de Caravalle, a monte via; secunda petia | dicitur in Albaredo et est pertice viginti et tres et tabule sex, est ei a mane et a monte via, a meridie ipsius monaste|rii et Alberti Blancardi, a sero tenet Bernardus de Corniliano (c); tercia petia dicitur in Buxiliago vel a | Brugnolo (d) et est pertice decem et tabule duodecim, est ei a mane Bernardi Paucacarne, a meridie Uberti Bescosi, | a sero et a monte via; quarta petia est buscus et dicitur in Ronco de Mirano et est pertice quinque, est ei a mane de | Blancardis, a meridie (e) Iordani Scacabarozo (f) et Guastavini (g) de Rapissina, a sero de Avianis de Papia, a monte | ipsius monasterii; quinta petia est campus et dicitur in Pandino et est pertice duodecim, est ei a mane Alberti Blan|cardi, a meridie Oldradi de Basilicapetri et ipsius monasterii, a sero Bernardi Paucacarne, a monte de Blancar|dis; sexta petia est zerbus et dicitur a le Pongiete et (h) est pertice novem, est ei a mane hospitalis de Sancto Marco, | a meridie ipsius monasterii, a sero et a monte de Blancardis; septima petia est campus et buscus insimul te|nente et dicitur ad Vallem Sancti Gervasii et est pertice viginti et tabule (b) decem, est ei a mane busci de Mara|morte, a meridie et a sero de Blancardis, a monte Sancti Gervasii; octava (i) petia est campus et dicitur prope Campum | Sancti Zenonis de Vallera et est pertice quatuor et tabule septem et media, est ei a mane Uberti Bescosi, a meridie | Sancti Zenonis de Vallera, a sero ipsius monasterii, a monte de Blancardis; nona petia est campus et dicitur | in Senterio et est pertice tres, est ei a mane de Blancardis, a meridie et a sero ipsius monasterii, a monte de Por|tenariis et ipsius monasterii; decima petia est campus et dicitur al Campo qui est supra Guita(n)da(m) et est | pertice sex et tabule septem, est ei a mane et a monte ipsius monasterii, a meridie Oldradi de Basilicapetri, a sero | de Portenariis; undecima petia est campus et dicitur ad Closellum et est pertice triginta et due et tabule | sex cum cochis suis (j), est ei a mane ipsius monasterii et Sancti Zenonis de Vallera et Uberti (k) | Timei, a meridie via, a sero de Blancardis et Uberti Timei, a monte Oldradi de Basilicapetri; duodeci|ma petia est campus et dicitur Arapobia et est pertice quinque et tabule undecim, est ei a mane de Blancardis, a meridie | et a monte ipsius monasterii, a sero via; tercia decima petia est campus et dicitur Arafossa vel in Campo Grande | vel a Ronco et est iuger quinque et tabule viginti, est ei a mane via et a meridie ipsius monasterii (l), a sero Sancti | Silvestri et ipsius monasterii, a monte via et in parte Oldradi de Basilicapetri, et ibi dixerunt ipsi | Laurentius et Urso conversus quod credunt quod ista petia terre est proprietas; quarta decima petia est | zerbus et dicitur Araguitala(n)da et est pertice quinque et tabule octo, est ei a mane et a monte ipsius monasterii, | a meridie via, a sero tenet Petrus Pecorinus (m); quinta decima petia est sedimen et iacet in villa ipsius | loci et est pertice due minus tabula una et pedes quatuor, est ei a mane ipsius monasterii et Uberti Bescosi, | a meridie et a sero et a monte via; et sunt ipse res omnes (n) in summa iuger decem et septem et pertica una et tabule | quatuor, ad perticam Mediol(ani), ita ut amodo in antea usque ad festum sancti Michaelis proximum veni|ens et deinde ad annos duodecim proximos venientes habere et tenere debeat ipsum monasterium | ipsas res omnes; et persolvere debeat ipsum monasterium pro medietate ipsarum rerum fictum omni anno | in festo sancti Martini eisdem Laurentio et Arderico germanis vel eorum heredibus de blava modios | quatuor, quorum medietas debet esse siliginis et altera (o) milii, omnia ad mensuram Mediol(ani), tracta et | consignata in eadem civitate ad casam habitationis ipsorum germanorum, et ipsi fratres vel eorum heredes debent | dare omni anno comedere uni persone que ipsum fictum traxerit, quod fictum dare debet ipsum | monasterium tamdiu (p) quod ipsum monasterium laboraverit suas terras de ipso loco Vallera | usque ad suprascriptum terminum; alteram vero medietatem ipsarum rerum debet ipsum monasterium | tenere usque ad suprascriptum terminum sine ullo ficto pro vestimentis Petri, filii quondam Iohannis, qui Iohannes | fuit frater ipsius Oldegerii, et pro debito ipsius (q) Petri: in quibus vestimentis et in quo debito ipsum mo|nasterium dedit argen(ti) den(ariorum) bon(orum) Mediol(anensium) nove monete libras quinque, sicut ibi manifestavit | ipse Ursus conversus. Et ibi dedit guadiam ipse Laurentius eidem Ursoni converso, ad partem suprascripti mo|masterii, quod (r) faciet esse et permanere (s) ipsum Ardericum fratrem suum tacitum et contentum in hac inve|stitura et inde posuit fid(eiuss)orem Iohannem qui dicitur Tempestatus, socerus ipsius Laurentii, de eadem civitate. Ibique | dedit guadiam ipse Ursus conversus (b) eidem Laurentio quod solvere habet ipsum fictum omni anno | ut supra legitur et quod faciet ipsum monasterium esse contentum (b) in ea omnia ut supra legitur et sic posuit fid(eiuss)orem | Zelatum qui dicitur de Osenago, filium quondam Stephani qui dicebatur Pattonus, de eadem civitate. Et hec | omnia facta sunt ea lege si de suprascriptis rebus inventum fuerit in veritate proprietas vel libella|ria amodo ad suprascriptum terminum, quod ipsum monasterium debet habere medietatem de illis rebus | que invente fuerint proprietas vel libellaria pro parte ipsius Petri; transacto ipso termino, | reddere debet ipsum monasterium eisdem fratribus (t) hanc car(tam) massaritii. Quia sic inter eos convenit. Et inde due car(te) sub uno tenore scripte sunt. Actum suprascripta civitate.
Sign(a) + + manuum suprascriptorum Laurentii et Ursi conversi, qui hanc car(tam) ut supra fieri rogaverunt.
Sign(a) + + + manuum Guidotti Varecie (u) et Mainfredi de Cornate atque Protasii de Melate, testium.
(SN) Ego Lanfrancus qui dicor Bandus, notarius sacri pal(acii), tradidi et s(ub)s(crips)i.
(SN) Ego Guilielmus qui dicor de Incino, notarius sacri pal(acii), iussione Lanfranci notarii sacri pal(acii) qui dicitur Bandus, scripsi.


(a) -n- corretta da precedente lettera dilavata in A.
(b) Aggiunto nel sopralineo con segno di richiamo in A'.
(c) Corniliano in A'.
(d) Brugniolo in A'.
(e) a meridie aggiunto nel sopralineo con segno di richiamo in A'.
(f) -cac- corretto su precedente scrittura erasa in A.
(g) Guastivini in A'.
(h) sexta - et corretto su precedente scrittura erasa in A'.
(i) oc- corretto su precedente scrittura erasa in A e A'.
(j) Ripetuto ed espunto in A.
(k) -era et Uberti corretto su precedente scrittura erasa in A'.
(l) Segue et in A'.
(m) Peccorinus in A'.
(n) Corretto su precedente scrittura erasa in A'.
(o) Segue m espunta mediante sottolineatura in A e A'.
(p) Segno abbreviativo per m eraso sulla u in A.
(q) et - ipsius corretto su precedente scrittura erasa in A.
(r) Segue a dilavata in A.
(s) -ne- aggiunto nel sopralineo con segno di richiamo in A; permare in A'.
(t) germanis in A'.
(u) -e- corretta da i in A; Varetie in A'.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti