Lombardia Beni Culturali
209

Carta venditionis

1198 maggio 2, Milano.

Arderico detto de Subinago e suo figlio Carbono vendono ad Agostino, monaco e canevario del monastero di Chiaravalle, e a Polliano, converso di Villamaggiore, tre parti pro indiviso di cinquantadue appezzamenti di terreno a Villamaggiore e in quel territorio, dettagliatamente elencati e descritti <per oltre diciannove iugeri e mezza pertica> , precedentemente appartenute a Rogerio e Pagano detti Porcazoppi e poi assegnate a Carbono per cinquantuno lire, e pongono come fideiussore Cantù de Canturio; Citaflox, moglie di Carbono, anche con l'autorizzazione di Anselmo Samaruga, messo dell'imperatore Enrico, rinuncia ad ogni diritto sui beni venduti, cedendolo al monastero, e si dichiara soddisfatta del proprio faderfio in altri beni del marito; Carbono dichiara di ricevere quale prezzo della vendita cinquantatré lire di denari milanesi di terzoli.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 555, n. 200 [A]; estratto del XIV sec. (post 1322), ASMi, AD, pergg., cart. 578, n. 23, f. 135. Trascrizione del XIX sec. in.: Bonomi 21, p. 887, n. 296. Regesto del XVII sec., Moroni, Index locupletissimus, f. 115, H, Y10 e f. 277, Y, Y10; del XIX sec. in Catalogo, III, fasc. 55.

Nel verso, di mano del notaio scrittore, Car(ta) rerum quas vendiderunt illi de Subinago monasterio Clarevallis in loco Vicomaiore; di mano del XIII sec., erroneamente, Facta est hec carta .MCLXXXVIII.; di mano del XIII sec., in un cartiglio, .XXII.um, secundi fassiculi de Vicomaiore; della mano X del XIII sec., § Car(ta) vendicionis quam fecit Ardericus de Subinago de terris iacentibus in territorio de Vicomaiori, facta .MCLXXXX. (così); di mano del XIV sec., due volte, facta est; di mano del XV sec., facte sunt; di altra mano del XV sec., .MCLXXXXVIII., die secundo maii; segnatura Moroni Y. 10; annotazione sei-settecentesca dell'anno; anno e segnatura Bonomi MCIIC. 200.

Buono stato di conservazione, lievi macchie, modeste rosicature e lacerazioni ai margini.

(SN) Anno dominice incar(nacionis) milleximo centeximo nonageximo octavo, secundo die magii, indic(ione) prima. Vendiderunt et tradiderunt ad libellum Ardericus qui dicitur de Subinago et Carbonus filius eius, consensu ipsius patris sui et | eis consentiente Gezo, pater suprascripti Arderici, do(m)no Augustino, monacho et canevario monasterii Clarevalis, et fratri Polliano, converso Vicimaioris, in vice et ad partem memorati monasterii Clarevallis non mul|tum longe (a) a civitate Mediol(ani), nominative tres partes pro indiviso infrascriptarum petiarum terrarum que esse videntur in loco et fundo suprascripti Vicimaioris et in eius territorio, que vero tres partes fuerunt Rogerii et Pagani qui dicuntur Porcazoppi, | omnes suprascripte civitatis, et que suprascripto Carbono estimate et in solutum date fuerunt pro pretio librarum quinquaginta une, ut instrumento (1) inde facto et ibi viso continebatur: prima petia dicitur in Peza Longa, pertice quatuor, coheret | ei a sero de Caimis, ab alliis partibus illorum de Vicomaiore; secunda petia est ibi prope non multum longe, pertice decem, ab omnibus partibus illorum de Claravalle; tertia petia est ibi prope, pertice octo, a mane fossatum, ab alliis partibus | illorum de Claravalle; quarta petia ibi prope, pertice octo, ab omnibus partibus illorum de Claravale; quinta petia est ibi prope, perticas tres, coheret ei ab omnibus (b) partibus illorum de Claravalle; sesta ibi prope, pertica una et | media, ab omnibus partibus illorum de Claravalle; septima petia est ibi prope, pertice decem, a mane fossatum, ab aliis partibus illorum de Claravalle; octava est ibi non multum longe, pertice due, ab omnibus partibus illorum de Claravalle; | nona petia dicitur ad Gallinam, pertice due, ab omnibus partibus illorum de Claravalle; decima petia dicitur ad Morigiam, pertice duodecim, cum longoira, a monte Airaldi Kaim, ab aliis partibus illorum de Claravalle; undecima petia | dicitur Sedim(en) et est intus locum, pertica una, a mane de Cuminis et (c) conversorum, a meridie ipsius ecclesie, a monte via; duodecima petia dicitur ad Sanctam Mariam, pertice sedecim, ab omnibus illorum de Claravalle et in parte suprascripti Airaldi; tertia | decima dicitur in Nuxigio, pertice quinque, ab omnibus partibus ipsius ecclesie et in parte suprascripti Airaldi; quarta decima petia dicitur ad Fontanam, pertice quatuor, a mane Anselmi Truscioni, a meridie et a monte ipsius ecclesie et in parte suprascripti | Airaldi; quinta decima petia dicitur ibi prope, pertice due, a monte Airaldi Kaim, ab aliis partibus suprascripte ecclesie; sesta decima est ibi prope, pertica una, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; septima decima petia dicitur ad Nusigium, pertica | una et media, ab omnibus suprascripte ecclesie partibus; octava decima est ibi iuxta, pertica una et media, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; nona decima petia dicitur ad Cruces, pertice due, a mane et a meridie via, ab aliis partibus suprascripte ecclesie; | vigexima petia est ibi iusta via inter medium, pertice due, a mane et a monte via, a sero ipsius ecclesie; vigexima prima dicitur in Nuxigio, pertice tres, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; vigexima secunda dicitur in Credario, pertice due | et media, a mane et a sero de Caimis, a monte via; vigexima tertia dicitur ad Pratum Maiorem, pertice tres, ab omnibus partibus ipsius ecclesie; vigexima quarta est ibi prope, pertice tres, ab omnibus partibus ipsius ecclesie; vigexima quinta dicitur ad Nu|xigium, pertica una, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; vigexima sesta est ibi prope, pertice due et media, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; vigexima septima ibi iuxta, pertice tres, ab omnibus partibus illorum de Claravalle; vigexima | octava est ibi prope, pertica una et media, ab omnibus partibus illorum de Claravalle; vigexima nona ibi prope, pertice quinque, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; trigexima petia dicitur ad Stratam (d), a mane strata, a sero suprascripte ecclesie, a monte | fossatum; trigexima prima dicitur post Pratum Maiorem, pertice quinque, a manum rainonum, ab aliis partibus suprascripte ecclesie; trigexima secunda dicitur ad Buschum de Lacte, pertice septem, a sero Alberti Longi, ab aliis partibus ipsius ecclesie; | trigexima tertia petia dicitur ad Gorreram, pertice due, a meridie et a sero suprascripti Airaldi; trigexima quarta est pratum et dicitur ad Trebiam, pertice due, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie et in parte Malgironi; trigexima quinta dicitur in Ci|spidille, pertica una, ab omnibus ipsius ecclesie; trigexima sesta dicitur in Prato Lacte, pertice due et media, ab omnibus partibus conversorum; trigexima septima dicitur in Prato Maiore, pertice tres, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; trige|xima octava dicitur in Prato Longo, pertice septem, a mane terra Sancti Iohannis, a meridie ipsius ecclesie; trigexima nona petia est zerbus et buscus insimul tenentes, pertice sedecim, a mane de suprascripta terra, ab aliis partibus ipsius ecclesie; quadra|gexima (e) petia est buscus et dicitur in Vallaria, pertice viginti, ab omnibus partibus ipsius ecclesie et in parte Airaldi Kaim; quadragexima prima est buscus et dicitur similiter ad Vallairam, pertice septem, a mane suprascripti Airaldi, ab aliis | partibus suprascripte ecclesie; quadragexima secunda (f) petia est buscus et dicitur supra Pratum Maiorem, pertice due, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; quadragexima tertia est buscus ultra stratam, pertice sex, a mane et a monte illorum de Lo|cadella, ab aliis partibus suprascripte ecclesie; quadragexima quarta est buscus et zerbus et dicitur ad Stratam, pertice due, a mane illorum de Locadella, ab aliis partibus suprascripte ecclesie; quadragexima quinta est buscus et dicitur ad Fossam, pertice | due, a mane et a monte Sancti Iohannis, a meridie Mainfredi Vicecomitis; quadragexima sesta petia est buscus et dicitur ad Valmazanam, pertice due, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; quadragexima septima est zerbus et dicitur | ad Voem de Rainone, pertice quinque, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; quadragexima octava est buscus ibi prope, pertice due, a mane Sancti Iohannis, ab aliis partibus suprascripte ecclesie; quadragexima nona est buscus et dicitur ad Viam de Lo|cadella, pertice tres, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie et in parte versus montem Airaldi Kaim; quinquagexima petia est zerbus et dicitur ad Lactem, pertice due, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; quinquagexima prima est zer|bus et dicitur in Castagniedo, pertice sex, ab omnibus partibus suprascripte ecclesie; quinquagexima secunda est buscus et dicitur ad Gallinam, pertice tres, a monte Airoldi Kaim, a mane et a sero suprascripte terre, a meridie suprascripte ecclesie. Tali modo quod suprascripti | do(m)nus Augustinus et frater Pollianus, ad partem suprascripti monasterii, de cetero habeant et titulo emptionis possideant suprascriptas res omnes sicut supra legitur ut fatiant de ipsis rebus cum suis successoribus et cui dederint ad partem ipsius mo|nasterii, una cum accessionibus et ingressionibus seu cum superioribus et inferioribus suis et cum omni usu et hutilitate ipsis rebus pertinente, iure libellario nomine, quicquid facere voluerint, sine contraditione | suprascriptorum Arderici et Carboni suorumque heredum. Insuper quoque suprascripti Ardericus et Carbonus promiserunt et guadiam dederunt et omnia bona sua pignori obligaverunt ita ut quisque in solidum conveniri possit suprascriptis dono Augu|stino et fratri Polliano, ad partem et hutilitatem prefati monasterii, ita si lis aut intentio de toto sive de parte de suprascriptis rebus omnibus suprascripto monasterio vel cui dederit advenerit, quod deffendere et guarentare | habent ab omni homine omni tempore, usu et ratione ut venditor emptori, in pena dupli infrascripti pretii, et spetialiter ab Uberto et Ariprando qui habitant ad Raudem, eorum dispendio; et inde posuerunt fideiussorem Can|turium de Canturio de suprascripta civitate Mediol(ani), qui obligavit se et omnia bona sua pignori suprascriptas res omnes sicut supra legitur ab illis questionibus que hinc usque tantum ad annos quinque apparuerint ab omni homine omni | tempore in eadem pena defendere. Preterea domina Citaflox, uxor suprascripti Carboni, consensu ipsius viri sui et per interrogationem et auctoritatem Anselmi Samaruge, missi domini Henrici imperatoris, renuntiavit | iuri ypotheccarum et omni alio suo iuri quod ei in suprascripta terra pertinebat et confessa fuit se bene esse secura de faderffio suo in aliis rebus suprascripti viri sui et omne illud ius quod habebat in suprascripta terra eis, ad partem | suprascripti monasterii, cessit et dedit. Et suprascripta terra erat tantum suprascripti Carboni et pretium similiter ipsius Carboni est per omnia, ut confessi fuerunt suprascripti pater et filius: et pro suprascripta tota terra confessus fuit suprascriptus Carbonus se ac|cepisse a predictis do(m)no Augustino et fratre (g) Polliano, ex parte suprascripti monasterii, libras quinquaginta tres d(e)n(ariorum) Mediol(anensium) tertiolorum. Quia sic inter eos convenit. Actum (h) in civitate Mediol(ani).
+ (i) Sign(a) man(uum) suprascriptorum patris et filii, qui hanc car(tam) ut supra fieri rogaverunt, et suprascripte domine Citafloris, qui iuri suo renuntiavit ut supra.
+ Sign(a) man(uum) suprascripti Canturii, qui fideiussor estitit ut supra.
+ (i) Sign(a) man(uum)Arnaldi Alberti, Refudati de Ostiollo, Oprandi Ligatoris, Obiçonis de Laude, Tarusselli de Verzario atque Leonis de Marro, testium.
(SM) Ego Anselmus qui dicor Samaruga, notarius et missus domini H(enrici) imperatoris, predictam Citraflorem interrogavi et ei auctoritatem tribui ut supra et s(ub)s(scrips)i.
(SN) Ego Obizo Samaruga, iudex et missus domini Henrici imperatoris, hanc car(tam) tradidi et s(ub)s(scrips)i.
(SN) Ego Ambrosius qui dicor Spitiarius, notarius sacri palatii, scripsi.


(a) Om. A.
(b) perticas - omnibus corretto su precedente scrittura erasa.
(c) Aggiunto tra Cuminis e conversorum
(d) Straram in A.
(e) trigexima in A.
(f) s- corretta su inizio di altra lettera.
(g) fratri in A.
(h) actium in A.
(i) Il numero dei segni non corrisponde a quello delle persone.

(1) Doc. non reperito.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti