Lombardia Beni Culturali
47

Carta venditionis

1160 dicembre 10, Milano.

Falamixius detto Zavatarius, figlio del fu Ambrogio, e Nadda sua moglie, di Milano e professanti la legge longobarda, vendono per undici lire di buoni denari milanesi d'argento alla canonica di S. Ambrogio di Milano, rappresentata da Lanterio prete e preposito della chiesa di S. Ambrogio e della stessa canonica, dodici pezze di campi, prato e sedime, cum honore et districto situate nel territorio di Moirano, che il detto Falamixius ha acquistato da Gerardo Zavatarius e da sua moglie. Il venditore dà guadia alla canonica, rappresentata dal detto preposito, che difenderà le terre vendute e pone come fideiussori Malvestidus Zavatarius, suo fratello, e Gerardo, suo nipote, i quali si obbligano per cinque anni. Falamixius investe inoltre a titolo di consultum la moglie Nadda di tutte le terre che possiede nel territorio di Seguro e della propria parte della casa di Milano, in cui abita, per la somma di venti lire che costituiscono il faderfio della donna. Il preposito Lanterio dichiara infine che dieci lire della somma necessaria per l'acquisto sono state lasciate per iudicatum alla canonica di S. Ambrogio dal fu Nigro Scacabarozo.

Originale, ASA, Perg. sec. XII, n. 110 [A]. Copia semplice del sec. XVIII, G. C. Della Croce, Codex Diplomaticus Mediolanensis, I, 9, ff. 195r-197v. Sul verso, due scritte dilavate leggibili con l'ausilio della lampada di Wood; nella prima, di mano contemporanea, si legge: Carta de rebus de Moyrano quam fecerunt Falamixius Zavatarius et Nada iugales de petiis .XII. terre; nella seconda, del XIV secolo: In hoc instrumento antiquisimo continetur predictam eccleslam aquisivisse petias .XII. casarum et terrarum pretio librarum .XI. et modo valent in quadruplum.

Regesto: Ambrosioni, Testimonianze, p. 25 n. 17.
Cf. Ambrosioni, Testimonianze, p. 22 n. 7; Fasola, pp. 153, 156, 167 n. 180.

Pergamena di mm. 239/222 x 325/312; in discreto stato di conservazione, ha il lato sinistro corroso in due punti, ma solo nella parte non scritta, e presenta lungo il margine superiore e quello inferiore una serie di piccoli fori.

(SN) Anno dominice incarnationis millesimo centesimo sexagesimo, decimo die mensis decembris, indictione nona. Constat nos Falamixium qui dicor Zavatarius (1) filius quondam Ambrosii et | Naddam iugales de civitate Mediolani, qui professi sumus lege vivere Longobardorum, mihi que supra Nadde consentiente ipso Falamixio iugali et mondoaldo meo, et ut legis habet | auctoritas (2) una cum noticia Catanei de Casate fratris suprascripte Nade (a) atque Musanigri consoprini sui a quibus interrogata sum (b) si exinde aliquam paterer (c) violentiam annon, in quorum | et testium presentia certam fatio professionem et manifestationem eo quod nec ab suprascripto iugali meo nec ab alio homine nullam patior violentiam nisi mea spontanea voluntate hanc | cartam vendicionis una cum suprascripto iugali meo facere visa sum, accepisse sicuti (d) et in presentia testium manifesti sumus quod accepimus insimul, a te presbitero (e) Lanterio ac preposito | ecclesie et canonice Sancti Ambrosii Mediolani ubi eius sanctum requiescit corpus, ex parte ipsius canonice, argenti denariorum bonorum mediolanensium libras undecim finito pretio sicut inter nos convenit pro | camporum et pratum et sediminis petiis duodecim iuris nostri aut libellariis quas habere videmus (a) in loco et fundo Moyrano et in eius territorio quas emi (3) ab Girardo Zavatario et uxore | eius. Prima petia dicitur a Castenio Lomelino; coheret ei a mane suprascripti Sancti Ambrosii, a meridie via, a sero et a monte Ottonis de Moyrano, et est pertice tres (f) et tabule sex et pedes septem. Secunda petia dicitur | in Campo Dominici Porcari (g); coheret ei a sero et a monte Sancti Ambrosii, a mane et a meridie via, et est pertice quattuor minus tabulam unam. Tertia dicitur a Sancto Antonino (4); est ei a sero et a meridie Sancti Ambrosii, a monte Otto|rini de Moyrano, et est perticam unam et mediam et tabulam unam et mediam. Quarta petia dicitur arelongoriis; est ei a mane et a meridie et a sero Iohannis qui dicitur Ferrarius, a monte Sancti Ambrosii, et est per mensuram pertice quattuor | et tabule tres minus pedes tres. Quinta dicitur alafontana; est ei a mane Ottorini Pilosi, a meridie Sancti Ambrosii, a monte Iohannis Ferrarii, a sero via et est pertice quattuor. Sexta dicitur in Campo Grande; est ei | a mane via, a meridie Sancti Ambrosii, a monte (h) et a sero Otorini (i) de Moyrano, et est pertice novem et tabule decem. Septima dicitur aliscariolo; a mane et a meridie Iohannis Ferrarii, a monte Ottorini, a sero via, et est pertice (j) tres | et tabule quattuor. Octava dicitur alafontana, campus et pratum; a monte (k) et a meridie Ottorini, a sero via, a mane Scitarada, et sunt insimul pertice octo. Nona petia dicitur in Valle Marcia; est ei a monte et a meridie Iohannis | Ferrarii, a sero Sancti Ambrosii, a mane via, et est pertice due et tabule quinque. Decima est sedimen in villa; est ei a mane Ambrosii de Nazario, a meridie Ottorini, a sero et a monte Iohannis Ferrarii. Undecima petia | dicitur in Prato de Gastaldo; est ei a mane rio, a meridie via, a monte et a sero Iohannis Ferrarii, quanta est ipsa petia et sedimen infra ipsas coherentias fuerit. Duodecima dicitur alapradacie; est ei a mane rio, a meridie heredis | Iohannis Pavaro, a monte Iohannis Ferrarii, a sero Ottorini, et est pertice quattuor. Et si amplius suprascripte petie infra suprascriptas coherentias inveniri potuerint in hac maneant vendicione. Versa vice, et si | suprascripte petie minus invente fuerint quam in suprascripta mensura legitur in aliquit, contentus esse debet suprascriptus emptor in suprascripto minus quod fuerint invente infra ipsas coherentias, quod nobis non pertineat. Et si amplius de no|stra proprietate aut libellaria in suprascripto loco Moyrano et in eius territorio inveniri potuerit in quibuscumque partibus suprascripti loci, et una curo omni illo honore et districto quod nobis qui supra iugalibus | pertinet aliquo iure in suprascripto loco Moyrano seu et in eius territorio, in presenti maneat vendicione in integrum. Quas autem res omnes superius dictas cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et | accessionibus suis in integrum ab hac die tibi qui supra preposito Lanterio, ad partem ipsius canonice, per hanc cartam et idem pretium vendimus, tradimus, emancipamus, ut fatias exinde a presenti die tu et cui | tu dederis tuisque successoribus de propriis proprietario iure et de libellariis libellario nomine quicquid volueritis sine omni nostra qui supra iugalium et heredum nostrorum contradictione. Quidem spondemus atque | promittimus nos qui supra Falamixius et Nada iugales una cum nostris heredibus tibi qui supra preposito, ad partem suprascripte canonice, tuisque successoribus et cui vos dederitis suprascriptas res omnes qualiter superius | legitur in integrum ab omni contradicente homine defensare. Quod si defendere non potuerimus aut si contra hanc cartam vendicionis agere aut causari presumpserimus, tunc in duplum vobis suprascriptas res | omnes restituamus sicut pro tempore fuerint aut valuerint sub estimaicione (l) in conscimili (m) loco. Quia sic inter nos convenit. Actum intus canonicam Sancti Petri super Dossum (5).
Signum + manuum suprascriptorum Falamixii et Nade iugalium qui hanc cartam venditionis (n) ut supra fieri rogaverunt.
Signum + manuum suprascriptorum Capitanei et Musanigri fratris et consoprini suprascripte Nade qui eam interrogaverunt ut supra.
Signum + manuum Iohannis qui dicitur Occa, et Marchisi qui dicitur Bazucoro, et Iohannis filii Iohannis Obizonis de Novate, Girardi et Malvestidi Zavatarii, testium.
Ibique statim presentibus suprascriptis testibus dedit guadiam ipse Falamixius eidem preposito, ad partem ipsius canonice, quod ipse et eius heredes (o) defendere et guarentare habet suprascriptas res venditas eidem | preposito et suis successoribus et cui dederint in iure et ratione omni tempore; et posuit ei fideiussores Malvestidum Zavatarium fratrem suum et Girardum Zavatarium nepotem suum de suprascripta civitate | qui obligaverunt se fideiussores esse de illis discordiis et placitis que usque ad, annos quinque de suprascriptis rebus apparuerint usque in pena dupli. Ibi investivit ipse Falamixius per consultum (6) suprascriptam Nadam con|iugem suam de omnibus rebus territoriis quas habet in loco et fundo Segura et in eius territorio, et de sua parte case seu curte (m) Mediolani ubi habitat per libras viginti faderfium suum.
(SN) Ego Dionisius, notarius sacri palatii ac missus domini regis, interfui, tradidi rogatus et scripsi. Et interfuit Miranus notarius qui dicitur Cotica de Porta Vercelina. | Et manifestavit postea suprascriptus prepositus quod (p) decem libras suprascripti pretii sibi advenerunt et fuerunt de iudicato (7) quondam Nigronis Scacabarozo (8) quod iudicavit eidem canonice.


(a) Così A qui e in seguito.
(b) sum su rasura.
(c) -r finale corretta su t(ur) con rasura del segno abbreviativo.
(d) Nella prima sillaba di sicuti, i lunga corretta su i.
(e) -b- su rasura.
(f) tres scritto su altre lettere cancellate mediante lavaggio.
(g) -ari su rasura.
(h) -o- corretta da n.
(i) Così A.
(j) i lunga corretta su i.
(k) -o- corretta su a.
(l) Particolarità grafica di Dionisio, il quale scrive estimaic con il segno abbreviativo consueto.
(m) Così A.
(n) venditionis corretto da vendictionis mediante espunzione della c.
(o) A hrdes per omissione del segno abbreviativo.
(p) In A segue suprascripti espunto e cancellato con un tratto di penna.

(1) Sugli Zavattari, v. Doc. 7, n. 7.
(2) v. Doc. 3, n. 1.
(3) Cf. Doc. 46.
(4) Per il nome dell'appezzamento, v. Doc. 46, n. 3.
(5) v. Doc. 46, n. 4.
(6) v. Doc. 6, n. 8.
(7) Il documento si desidera.
(8) Sugli Scaccabarozzi, v. Doc. 31, n. 2.

Edizione a cura di Annamaria Ambrosioni
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi

Informazioni sul sito | Contatti