Lombardia Beni Culturali
42

<Interrogationes>

<1187 circa (ante dicembre 17)>.

Domande da rivolgersi ai testimoni del vescovo di Como <nella causa vertente tra questi e il monastero di S. Ambrogio> sulla giurisdizione di alcuni luoghi in Valtellina, in particolare di Rogolo, Cosio, Delebio, Dubino, Mantello, Mezzomanico, Morbegno, Bema, Sacco, Rasura, Teglio e Talamona.

Scrittura originale, ASMi, AD, pergg., cart. 313, n. 339 [A]. Regesto del 1738 in Giorgi, Registro, c. 531 (s.d.); del 1739 in Giorgi, Rubrica, c. 37r (s.d.).
Nel verso annotazioni seicentesche di oggetto, data e segnatura n. 47; riferimenti all'Exemplaria Diplomatum del Giorgi; data di mano del Bonomi MCLXXXVII; segnatura a matita 3.

Discreto stato di conservazione, lievi macchie. Sottolineatura di epoca moderna in matita rossa del titolo del vescovo di Como.
A, privo di elementi di datazione, consiste nell'elenco delle domande da rivolgere ai testi del vescovo di Como Anselmo in merito alla controversia con il monastero di S. Ambrogio su alcune località della Valtellina: poiché il pronunciamento a favore dell'abate di S. Ambrogio risale all'autunno 1187 (n. 43), il presente documento va ascritto a qualche tempo prima.
Sulla questione si veda anche la 'petitio' dell'abate di S. Ambrogio (n. 41).
Al termine delle domande una mano diversa coeva ha aggiunto un nome, Posclavus de Leuco: potrebbe trattarsi di uno dei testimoni da interrogare.

§ Interrogate testes domini episcopi quos produc(it) super facto Valtelline si viderunt | episcopum vel eius nuncios auferre aliquid violenter hominibus loci Rovoredo tenen|tibus terram monasterii Sancti Ambr(oxii) et (a) massariis Sancti Ambr(oxii) tenentibus terram | loci Cosi et massariis monasterii Sancti Ambr(oxii) similiter tenentibus terram loci Alle|bii; et si episcopus vel eius missus per vim aliquos homines monasterii Sancti Ambroxi | aliquid facere vel mendantiam aliquam extorquere coegit; et si guadiam dederunt | vel mendantiam aliquam extorserunt, a quo data fuit guadia (b) et cui et qua | de causa et quo die et quo tempore et quo loco et utrum in estate an in igeme et | quod nomen dantis guadiam et quod nomen recipientis; et si vidit mendantiam (c) | aliquam dari ipsi episcopo vel eius misso, a quo data fuit et cui et qua de caus[a]| et quo die et quo tempore et quo loco et in qua domo et in qua platea et in quo | sedimine et pro quo malefitio et quid datum fuit et quantum datum fuit | et si erat tempus guere an tempus pacis et que compositio est mendantiarum et pro quo malefitio guadia vel mendantia exigitur et illud quod ablatum vi fuit quid (d) | fuit et quis cum eo erat quando (e) fieri vidit et quod erat nomen socii et utrum | erat miles an pedes vel rusticus, iuvenis an senex, bene vestitus an male | et quotiens vidit guadiam dare aut mendantiam accipere, pro qua causa et pro quo | malefitio fuit data guadia et mendantia accepta et quid acceptum et que res | et quantum et quale et inter quas personas fuit malefitium factum et qua ri|xa interveniente et quis provocavit ad rixam et que fuit occasio rixe; et | si fama est totius Valisteline quod episcopus fovet (f) iniustam causam et si episcopus vel eius missus (g) | depredatus fuit vel depredari fec(it) antequam guadia vel mendantia daretur | ab eo a quo petebatur; et si iniuriam (h) ei inferebat minando ei et terrendo eum.
§ Interrogate eosdem testes domini episcopi (i) si locus Dubini est curia et | si ipsa curia est tota vel in parte, s(ilicet) tota est Sancti Ambr(oxii) cum honore et districto (j), eo excepto quod Anricus | habet id quod habet cum sotiis (k) per feudum ab illis de Suri|xina cum omni honore et districto (l); | et si omne id quod habet in loco Rovoredo (m) monasterium | Sancti Ambr(oxii) est de curia Dubini seu spectat ad ipsam curiam cum honore et | districto; et si albergarias (n) ipsi de Rovoredo faciunt (o) abbati Sancti Am|broxii vel missis monasterii annuatim; et si omne quod habet in loco Coso | est de curia Dubini seu spectat ad ipsam curiam cum honore et districto | monasterii Sancti Ambr(oxii) et si albergarias faciunt ipsi abbati vel eius missis; | et si omne id quod habet monasterium Sancti Ambr(oxii) in loco Arebio est de curia | Dubini seu spectat ad ipsam curiam cum honore et districto et si alberga|rias faciunt ipsi abbati vel eius missis; et si curia Mantelli est cum | honore et districto episcopi aut locus Mantelli (p) aut si est cum honore et districto | clericorum de Menaxio et dominorum de Marcialengo (q); et si Marsimanego est | cum honore et districto quorundam hominum de Inisula et si locus Allebii (r) est totus | liber, excepto eo (s) quod habet monasterium Sancti Ambr(oxii) quod est cum honore et districto Sancti | Ambr(oxii); et si Morbengnius est cum honore et districto Sancti Dionisii (t) de civitate | Mediolani et dominorum (u) de Grasis et de Ogerio Cane de Insula et abbatis Sancti Abundii; | et si Beema est tota (v), s(ilicet) cum honore et districto (w), abbatis Sancti Dionixii M(ediolani) et dominorum | de Grasis et abbatis Sancti Abundii (x); et si Saccus est totus, cum honore et districto, Sancti | Dionixii et dominorum de Grasis et abbatis Sancti Abundii; et si Rasuira est (y) totus, cum | honore et districtus, Carnelevarii (z) de Turlino et Lanfranci Panicii; et si (s) curia de | Tilio est tota, cum honore et districto, archiepiscopi Mediolani; et si Talamona | in toto vel in parte est cum honore et districto Arnaldi et suorum fratrum et aliorum; | et si id quod habet Ubertus de Orlegia (aa) et Niger de Puteo et Lanfrancus de Brenta (bb) | in loco Rovoredo est cum honore et districto ipsorummet; et si id quod habet Lan|francus de Brenta et Niger de Puteo in loco Coso est cum honore et districto | ipsorummet. § Posclavus de Leuco (cc).


(a) Segue depennato et Cosi
(b) -a- corretta da u
(c) Segue depennato ali
(d) q(ui) corretto su precedente lettera dilavata.
(e) Corretto su precedente scrittura erasa.
(f) -o- corretta da u
(g) Nel sottolineo con segno di richiamo.
(h) ini- corretto da iu mediante aggiunta di segno abbreviativo.
(i) -es - episcopi corretto su precedente scrittura cassata mediante sottolineatura ed erasa; segue depennata i
(j) cum - districto nel sopralineo con segno di richiamo.
(k) Segue cassato mediante sottolineatura a monasterio Sancti Ambr(oxii)
(l) Segue scrittura erasa fino alla fine del rigo e per il primo quinto del successivo: et si [[...]] monasterii | Sancti Ambr(oxii); segue et; segue cassato mediante sottolineatura si Rovoredus est de curia Dubini
(m) in - Rovo|redo aggiunto nel sopralineo e nel sottolineo.
(n) Segno abbreviativo eraso sulla -a-
(o) Segno abbreviativo superfluo sulla u
(p) Segue cassato mediante sottolineatura et
(q) -lengo corretto su precedente scrittura erasa.
(r) -ii corretto su e
(s) Nel sopralineo con segno di richiamo.
(t) Segue eraso et
(u) dniorum con segno abbreviativo in A.
(v) -a corretta da lettera precedente.
(w) -t- corretta da lettera precedente.
(x) -b- corretta da precedente lettera dilavata ed erasa.
(y) e(st) corretto da t
(z) -a- nel sopralineo con segno di richiamo.
(aa) -l- nel sopralineo con segno di richiamo.
(bb) Segue depennato est cum
(cc) § - Leuco (Leuco: lettura incerta, -e- nel sopralineo in luogo di altra lettera espunta) aggiunto da mano diversa coeva.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti