Lombardia Beni Culturali
155

Breve recordationis de sententia

1154 febbraio 24, Milano

Nella controversia tra i canonici della pieve di S. Vittore di Casorate, rappresentati da prete Brugnolo e dai chierici Giovanni e Amizzone, da una parte, e l'abate del monastero di Morimondo, in persona di Ugo monaco, dall'altra parte, circa il possesso di diciassette appezzamenti di campo <dell'estensione complessiva di nove iugeri, due pertiche, quattordici tavole e quattro piedi> , siti nel territorio di Coronate, che secondo i predetti canonici erano tenuti illegittimamente dall'abate di Morimondo e di cui chiedono la restituzione, Oberto arcivescovo <di Milano> , in persona di Arialdo de Badaglo giudice e assessore, sulla base delle testimonianze e degli istrumenti presentati dal predetto Ugo, emana una sentenza in favore del monastero.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 687 [A]. Copia autentica della fine del sec. XII, ibidem [B]. Copia semplice incompleta, da A, PURICELLI, Adversaria, c. 77r [B']; altra copia semplice, pure da A, BONOMI, Morimundensis, pp. 361-4, n. 114 [B'']. Regesto, Catalogo, IV, fasc. 73. B č cosė autenticato: (SN) Ego Alamanus Rabbus sacri pal(acii) notarius hautenticum huius exempli videns legi, et ut in eo continebatur sic in (im) isto l(egitur) ex(emplo) preter litteras plus minusve. | (SN) Ego Rogerius Salarius sacri pal(acii) notarius huius exe(m)pli aute(n)ticum videns legi, in quo continebatur sicut in isto l(egitur) exe(m)plo extra litteras plus | minusve. | (SN) Ego Ardericus qui dicor Salarius sacri pal(acii) notarius hoc exe(m)plum (ex- corr. da act) ab autentico exe(m)plavi, in quo continebatur et ut in isto l(egitur) exe(m)plo extra litteras plus minusve. Nel verso di A, di mano coeva, forse del notaio: Carta de disscordia que erat inter canonicos de Casolate et mon(asterium) de Mor(imondo); di mano X: [[.....]] Ubertis archiepiscopi de mansso .I. in petiis .XVII.; di mano coeva; [[...]] ca[no]nici de Casolate; de petiis .XVII. t[er]re; di mano W: Sent(entia). | MCLIIII., V°. kal(endas) mar(tii); sigle A e C (sec. XII); altre annotazioni di epoca moderna, tra cui segnatura Bonomi: 114. MCLIV. Sentenza. Nel verso di B, di mano del sec. XIII in.: Exemplum sententie do(m)pni liberti de placito Casolate; di altra mano del sec. XIII: Murimondus; di mano W: .MCLIIII., in febr(uario); di mano del sec. XV: Pro certis bonis de Caxorate; altre annotazioni di epoca moderna, tra cui segnatura Bonomi: 115. MCLIV. Sentenza.

Edizioni: PURICELLI, De SS. Martyribus, p. 534 (parziale); UGHELLI, Italia Sacra, IV, coll. 151-2.
Regesto: GIULINI, Memorie, VII, p. 119. Cf. CAVAGNA SANGIULIANI, L'abbazia, p. 595; BISCARO, Gli avvocati, p. 8 (nota 1); PARODI, Il monastero, pp. 23-4; BELLINI, Le origini, p. 32; PALESTRA, Ricerche, p. 143; CORSI, Note, p. 198; OCCHIPINTI, Il monastero, p. 540.

La pergamena di A presenta una lacerazione tra la tredicesima e la quattordicesima riga, in corrispondenza di antica piegatura. Tracce di rigatura a secco. La sottoscrizione dell'arcivescovo Oberto e quella di Arialdo causidicus sono autografe. La pergamena di B, in buono stato di conservazione, č rigata a piombo. Intorno al contenuto cf. il breve edito in Appendice al n. 21.
Il notaio č Ardericus Cultixius. Il 1154 febbraio 25 cade di giovedė. Circa la scelta di privilegiare qui, tra gli elementi della datatio, il giorno della settimana, cf. Introduzione.

(SN) In nomine Domini. Breve recordacionis (a) de sententia quam dedit dominus Obertus, Dei gr(ati)a archiepisscopus (b), per suum assessorem Arialdum (c) iudicem de Badaglo, de discordia que erat inter canonicos ecclesie et plebis Sancti | Victoris de Casolate, per missos eorum silicet Bruniolus presbiter et Ioh(anne)s atque Amizo clerici, et ex altera parte abbatem monasterii de Morimondo, constructum prope Coronago, per missum suum Ugonem monachum s(upra)s(crip)ti mo|nasterii (d). Lis enim talis erat: dicebant ipsi canonici quod s(upra)s(crip)tus abbas iniuste detinet petias decem et (e) septem canporum (f) que reiacent in s(upra)s(crip)to territorio de Coronago, quas eis restitui postulabant, pro eo quod de iure et pro|prietate ecclesie Sancti Ambroxii que d(icitu)r a Farizola (g), que est capella ecclesie et plebis Sancti Victoris de Casolate, esse allegabant, et quam terram quondam Ariprandus de Casolate et Ambroxium Rabum tenuer(unt) per datum Vuidonis de Besate, | avocati ipsius plebis (h); primus canpus (i) d(icitu)r ad Splazo: a mane via, a ser(o) Masscaronis (j) de Sorescuro, et est pertic(as) tres et tabul(as) quatuor; secundus canpus (k) d(icitu)r ad Sanctum Ambroxium, et est ei: a mane de Mozaluganega, a meridie Donadei Cavalini, a sero | Mainfredi de Mariola, et est perticas quinque et d(imid)iam; ibi prope insimul tenente: a mane Mascaronis de Sorescuro, et est pert(icas) quatuor et tab(ulas) octo et pedes quatuor; quartus d(icitu)r a Canpo Cerro: a mane Mainfredi (l) de Mariola et (m) de Moza|luganegis (n), a meridie Sancti Petri et Anfassi Rana, et est pert(icas) septem et tabulas (o) sex; quintus ibi prope: a meridie et monte (p) Anfossi Rana, a ser(o) via, et est (q) perticas quindecim; sestus (r) ibi prope: a mane via, a meridie s(upra)s(crip)ti Mascaronis, a ser(o) de Cavalino (s), a monte de Bazoariis (t), | et est pert(icas) octo et tab(ulas) sedecim; septimus d(icitu)r ad viam de Farizola: a mane illorum de Pusterla, a ser(o) quondam Mainfredi de Mariola, et est pert(icas) quinque et tabul(as) sex; octavus d(icitu)r ad Albari: a ser(o) Vualterii de Cuzego, et est pert(icas) sedecim et tab(ulas) viginti; nonus | d(icitu)r ibi prope: a mane Carboni de Riale, et est pert(icas) tres et tab(ulas) quindecim; decimus d(icitu)r a Ca(n)po Cerro: a mane s(upra)s(crip)ti Mascaronis (u), a meridie via, et est pert(icas) novem et tab(ulas) quatuor; undecimus d(icitu)r a Canpo Cerro: a mane de Portalupis, a meridie Anfossi, a ser(o) et mont (v) via, et | est pert(icas) septem et tab(ulas) (w) septem; duodecimus est ibi prope: a meridie de Portalupis, et est pertica una et tabule decem et octo; tercius (x) decimus est ibi prope: a meridie de ipsa terra, a monte via, et est pert(icas) (y) quatuor et tab(ulas) (z) decem et novem; quartus decimus est ibi prope: a mane strada, a meridie et ser(o) (aa) quondam | Mainfredi de Mariola, et est pert(icas) sex et tab(ulas) (bb) decem et octo; quintus decimus d(icitu)r a Quadrelli: a meridie s(upra)s(crip)ti Mascaronis, a ser(o) de Mozaluganegis (cc) et est pertice duo; sestus decimus d(icitu)r ad ecclesiam de Sancto Ambroxio (dd): a ser(o) via, et est pertice duo et dimidia; septimus decimus est | sedimen in quo abitavit Ioh(anne)s de Meraga, et est pert(icas) sex et tab(ulas) decem et septem. Ipse vero Ugo, econtra, ipsam terram de iure et proprietate ipsius ecclesie Sancti Ambrosii (ee) omnino (ff) difitebatur (gg), et quod ipsam ecclesiam ipsam terram unquam possedisset | prorsus negabat, set (hh) inter venditores ipsius monasterii et ipsum monasterium (ii) per quadraginta annos et ultra (jj) quiete po[s]edisse (kk) afirmabat. Et ipsi canonici super hac causa deder(unt) testes quibus nulla fuit data fides; et ipse | Ugo super posessiones (ll) suos protulit (mm) testes et instrumenta e(m)ptionis (1), quibus auditis s(upra)s(crip)tus Arialdus (nn), ex precepto ipsius domini Oberti archiepiscopis (oo), per sententiam absoluit ipsum abbatem et monasterium de Morimondo (pp) a peticione ipsorum (qq) | canonicorum seu ipsius plebis. Et sic finita est causa. Anno dominice incar(nationis) milleximo centeximo quinquageximo quarto, die mercurii qui est quinto kalendas mar(tii), indic(tione) secunda. In domo archiepiscopis (rr), in civitate Mediol(ani). Interfuer(unt) Aripran|dus Confanonerius (ss), Mainfredus de Onricis, Arnaldus de Terzago (tt) et allii (uu) plures.
+ Ego Obertus archiepiscopus (vv) (2) s(ub)s(crips)i.
+ Ego Arialdus causidicus hanc sent(entiam) dedi et s(ub)s(crips)i.
(SI) Ego Gregorius (ww) iudex interfui et s(ub)s(crips)i.
(SN) Ego Ardericus notarius sacri palacii scripsi.


(a) B recordationis
(b) Cosė A. B archiep(iscopu)s, con a- corr. da e
(c) B Arnaldum
(d) B monarii, senza segno abbr.
(e) B om. et
(f) B campor(um)
(g) AB Affarizola
(h) B blebis
(i) In B c- corr. su a
(j) B Mascaronis
(k) B campus
(l) B Mai(n)fre
(m) In B et (nota tironiana), lettura dubbia, nell'interlineo con segno di richiamo.
(n) B Mozaganegis
(o) AB tab(u)r(as); in B t- č corr. da a
(p) B a mo(n)t(e)
(q) B om. est
(r) B sextus
(s) B Cavaliono
(t) In B la seconda a corr. da r principiata.
(u) B Mascarorinis
(v) B a mo(n)t(e)
(w) B tab(u)r(as)
(x) B terti(us)
(y) B p(er)tic senza segno abbr.
(z) AB tab(u)r(as)
(aa) B a ser(o)
(bb) B tab(u)r(as)
(cc) B Mozalieganegis
(dd) B Ambro con segno abbr. a guisa di c rovesciata intersecante l'asta di -b-
(ee) B Ambroxii
(ff) A omino
(gg) B diffitebat(ur)
(hh) B sed
(ii) B masteriu(m)
(jj) In B su -r- tratto di penna senza apparente significato
(kk) B possedisse
(ll) B possessiones
(mm) In B -l- corr. da i
(nn) B Airaldus
(oo) B archiep(iscop)i
(pp) B Morimu(n)do
(qq) B ipor(um)
(rr) B archiep(iscop)i
(ss) A Cofanoneri(us)
(tt) B Terįago
(uu) B alii
(vv) A arrchiep(iscopu)s, con la seconda r annullata mediante prolungamento della spalla della prima r
(ww) B Grigori(us)

(1) Cf. Appendice, n. 21.
(2) Cf. GAMS, Series episcoporum, p. 796; SAVIO, Milano, pp. 501-22; AMBROSIONI, Oberto da Pirovano.

Edizione a cura di Michele Ansani
Codifica a cura di Michele Ansani

Informazioni sul sito | Contatti