Lombardia Beni Culturali
94

Commutatio

1173 ottobre, Varese.

Algisio, preposito della chiesa di San Vittore, agendo per la medesima, con il consenso dei confratelli e degli estimatori Plasmondo de Morxiolo, Pietro de Sirano e Ugone de Vennegonno, dà a Mussus del fu Barza di Varese i possedimenti in valle de Carvina, che danno alla chiesa un fitto di ventiquattro denari nuovi, ma di cui non si vuole obbligare se non per dodici, ricevendo in cambio la metà di un campo in Casbeno, detto ad Ravanarium. Mussusguadia di difendere detto campo per cinque anni e pone come fideiussore Angelo Medico, il preposito dà anch'egli guadia e pone come fideiussore Giacomo Garisende di Varese.

Originale, ABSVVa, Pergg., cart. XI, n. 15 [A], a cui segue un atto di vendita; altro originale del medesimo rogatario, ivi, cart. XI, n. 16 [A']; regesti Comolli, Compendium, BCVa, p. 8, BAMi, c. 4v; L. Lanella, Catalogo, f. 117b. Sul verso di A annotazione forse del sec. XIII illeggibile; annotazioni tarde. Sul verso di A', di mano del sec. XIII: Carta commutationis de ficto .I. de [.....] quod habebat eccllesia (sic) de Varisio in Valle de Carvina cum campo .I. ubi dicitur ad Ravane tenitori (sic) de Castibeno.



La pergamena di A, di forma irregolare, è molto guasta, con strappi e lacerazioni soprattutto del margine sinistro. Presenta tracce di rigatura a secco. È priva di camicia cartacea settecentesca. La pergamena di A' è in buono stato di conservazione, nonostante piccole lacerazioni laterali.
Si considera come primo testimone A, perché è l'esemplare destinato all'archivio di San Vittore, e lo si pubblica integrandolo con A'. Per l'uso del signum fatto da questo rogatario, v. documento numero 74.

[(ST)] [Anno dominice in]carnacionis millesimo centesimo septuagesimo tercio, mense octumbris (a) indicione septima. Commutatio bone fidei no|[scitur esse contra]ctus, ut ad vicem emptionis obtineat firmitatem (b), eodem nexu obligat contrahentes. Placuit itaque et bona convenit |[voluntate inter domnum] Algisium, Varisiensis ecclesie prepositum (c), ad partem ipsius ecclesie, et ex altera parte Mussum filium quondam Barze de suprascripto |[loco Varisio][. In prim]is dedit ipse domnus Algisius prepositus, conscilio et affirmatione presbiteris (d) Guilielmi Maciscodani et presbiteris Alberici et presbiteris Gra|[tiani][et presbiteris][Iohannis][et] presbiteris Guifredi de Besozioro et magistri Unfredi et Alberti clerici de Massennago (e), cum estimatoribus Placemondus de Morxio|[lo][et][Petrus] de Sirano (f) et Ugonis (g) de Vennegonno, qui dixerunt ecclesiam meliorem rem et magis utilem accipere quam dare, eidem Musso com|[mutatore suo in ca]usa commutationis suo iure habendum, hoc est omnes res territorias, quas predicta ecclesia habuit fictum denarios novos vi|[ginti et quatuor, ut cre]dunt, sed tamen nolunt esse obligatos de evictione (h) nisi de duodecim, et sunt ille res in valle de Carvina ubicumque in|[veniri p]otuerit in integrum (i). Unde ad invicem recepit ipse domnus Algisius prepositus ad partem iamdicte ecclesiae (j) ab eodem Musso com|[imitatore suo scimiliter in causa] commutationis suo iure habendum, hoc est medietatem unius campi iuris ipsius, quem habere visus erat in loco |[Castibenno][, et dicitur][ad Ravanarium], et est ei ad supertotum a mane Arderigaci, a meridie Carllevaris, a sero Sancti Victoris, a monte via. Ipsi vero commutatores |[sibi unus alteri invicem commut]ationis nomine tradiderunt, faciendo pars parti de hoc quod supra in commutatione receperunt (k) iuris proprietarii nomine quicquid |[voluerint sine omni unius a]lterius eorumque heredum et successorum contradicione. Et spoponderunt se ipsi commutatores invicem unus alteri hoc quod supra in |[commutatione dederunt] ab omni homine defenssare ut venditor emptori in pena dupli. Deditque guadiam ipse Mussus iamdicto preposito |[guarentandi suprascriptum] campum ad suum dispendium hinc ad quinque annos et postea cum ratione, et ita (l) posuit fideiussorem Angelum Medicum, et ipse |[prepositus dedit ei guadiam g]uarentandi (m) et posuit fideiussorem Iacobum Garisende de suprascripto Varisio. Quia sic inter eos convenit. Actum in predicto (n) Varisio.
[Interfuerunt ibi][Mal]beccus de [Az]ate et Albertus de Aderaxia (o) et Zucca et Guifredotus de Barza.
[Ego][Maleguardatus de] Bimmio iudex et missus domini Frederici inperatoris (p) tradidi et scripsi.


(a) Così A, A'.
(b) A' optineat virmitatem
(c) A' prepositum ecclesie Sancti Victoris de Varisio
(d) Qui e più oltre così A, A'.
(e) Segue in A' et
(f) A' Silano
(g) A' Ugo
(h) In A la seconda i corretta su altra lettera.
(i) In A' a predicta ecclesia segue habet in tota valle de Carvina sive in Sellino sive in aliis locis ipsius vallis in integrum, de qua ipsa ecclesia habuit fictum, ut credunt, denarios viginti et quatuor, sed nolunt esse obligatos nisi de duodecim
(j) A' predicte ecclesie
(k) In A r iniziale corretta su p espunta.
(l) In A' ita manca.
(m) guarentandi manca in A'.
(n) Segue in A' loco
(o) A' Aderaxa
(p) A' imperatoris

Edizione a cura di Luisa Zagni
Codifica a cura di Patrizia Merati

Informazioni sul sito | Contatti