Lombardia Beni Culturali
35

Carta venditionis

1057 giugno 19, Novara.

I coniugi Adelgiso figlio del fu Arnaldo ed Ermengarda detta Bellisima figlia del fu Bernardo, entrambi di legge longobarda, dichiarano di aver ricevuto dal suddiacono Arnolfo figlio del fu Vualberto di Velate, tramite il suo messo Vualdrico figlio del fu Angelberto, due lire di buoni denari d'argento quale prezzo della vendita di tre appezzamenti di vigna siti in Bregano: il primo di quattro pertiche legittime e dieci tavole e mezzo nel luogo detto Bonaria, il secondo di quattordici tavole e mezzo nel luogo detto Arbusta, il terzo di quarantadue tavole nel luogo detto Caselle.

Originale, ASMi, AD, Museo Diplomatico, cart. 18, 399-725, [A]. Copia semplice del secolo XIX, ibidem,[B]. Regesto del secolo XIX, ASMi, Registro II, fasc. 31, [R]. Nel verso, di mano H del secolo XII, parzialmente erasa: Carta de Berganno; di mano T del secolo XIII: Iura de Berganno; di mano A del secolo XVI: Berg(annum); altre annotazioni tarde.

Regesto: Manaresi, Regesto, n. 35, p. 25.

La pergamena è in discreto stato di conservazione. Buona parte del margine sinistro risulta usurato, compromettendo talora la leggibilità del dettato. Si nota il segno di una piegatura nel senso della scrittura.
La sottoscrizione del subdiacono Deodatus è autografa.

(SN) Hanno ab incarnac(ione) domini nostri Iesu Christi milleximo quinqua|gesimo septimo, terciodecimo kalendas iulii, indic(ione) de|cima. Constat nos Adelgcisus filius quondam Arnaldi et Ermen|garda qui vocatur Bellisima iugalibus, filia quondam Bernardi (a), qui professi | sumus nos iugalibus ambos ex nac(ione) nostra legem vivere Longo(m)bardorum, | ipso na(m)que iugale et mundoaldo meo michi consenciente et | subter confirmante et, iusta lege (1), una cum noticia de propinquio|ribus parentibus meis cui supra Ermengarda (b), id sunt (c) Deode|tus subdiaconus iermano meo et Dodo filio meo, quod ego de | anterior vir abeo, in corum presencia vel tesstium certa facio | professione quod nulla me pati volencia at quepiam ominem | nec ab ipso iugale et mundoaldo meo nisi mea bona ex | spontanea voluntate, accepisemus nos iugalibus comuni|ter sicuti et in presencia tesstium accepimus ad te Arnul|fus subdiaconus (d) filius quondam Vualberti de loco Vellate per |Vualdrico filius quondam Angelberti misso tuo argentum dena|rios bonos libras duas, finitum precium pro pecias trex de vite cum | areas ubi estant iuris nostris quorum supra iugalibus quas abe|re visi sumus in loco et fundo Breganno. Prima vite iacet | a locus qui dicitur Bonaria et est area ex ipsa vite per mensura | iusta perticas legibtimas iugealeis quattuor et tabulas de|cem et dimedia, coerit ei: ex duabus partibus via, de ter|cia parte terra Sancte Marie. Secunda pecia de vite cum area | iacet a locus qui dicitur Arbusta et est area (e) ex ipsa vite per men|sura iusta tabulas quatuordecim et dimedia, coerit | ei: ex una parte terra de eredes quondam Ottoni, de alia parte | terra suprascripte Sancte Marie, de tercia parte item via. Tercia | vite cum area sua iacet a locus qui nominatur (f) Caselle et est | area ex ipsa vite per mensura iusta tabulas quadragin|ta et due, coerit ei: ex tribus partibus terra Sancte | Marie, de quarta parte via; siveque et alia sunt | ab omnia coerentes (g). | Que autem suprascriptas tres pecia de vite cum area | ubi estant iuris nostris quorum supra iugalibus superius | dictis, una cum accessionibus et ingressionibus (h), | seu superioribus et inferioribus earum re|rum qualiter superius mensuras et coerencias | l(egitur) inintegrum, ab ac die tibi cui supra Arnulfi subdi|aconi pro suprascripto precio vendimus, tradimus et | mancipamus, nulli alii vendite, donate, | alienate, obnossiate vel tradite nisi tibi, | et facias exinde a presenti die tu et e|redibus tuis aut cui tu dederis iure propri|etario nomine quicquit volueritis sine | omni nostra et eredum nostrorum (i) contradic(ione). Quidem | et spondimus atque promittimus nos | qui supra iugalibus una cum nostris eredi|bus tibi cui supra Arnulfi subdiaconi | tuisque eredibus aut cui tu dederis | suprascriptam vendic(ionem) qualiter (j) superius legitur inintegrum | ab omni omine defensare; quod | si defendere non potuerimus | aut si vobis exinde (k) aliquit per quod|vis ingenium subtraere que|sierimus, tunc in duplum | suprascripte tribus peciis de vite cum | areis suarum sicut pro tem|pore fuerint meliorate | aut valuerint sub estimac(ione)| in consimile loco. Et nichil | nobis corum supra iugalibus | ex ipsum precium dare de|bes dicimus. Actum civitatem | Novaria. Feliciter.
Signum + + manibus suprascriptorum | Adelgcisi et Ermengarda iuga|libus qui anc car(ta) vendic(ioni)s fie|ri rogaver(unt) et suprascripto precio (l) acce|perunt et ipse Adelgcisus | eandem Ermengarda conius | et mundoalda sua ab omnia | consensit ut supra et eorumque | relecta sunt.
+ Ego Deodatus subdia|conus subscripsi.
Signum + manus suprascripti Dodoni qui eandem ge|nitrix (m) sua interrogavit | ut supra.
Signum + + + manibus Ber|nardi et Richardi et Gotefredi, |tesstes.
(SN) Ego notarius et iudex | sacri palacii nomi|nor Oddo, scriptor | uius car(te) vendic(ioni)s, | post tradita con|plevi et dedi.

(a) Bernardi è vergato con inchiostro diverso; -ernar- su rasura, -d- corr. da altra lettera, -i nel sopralineo.
(b) Ermengarda aggiunto successivamente nello spazio predisposto.
(c) s- corr. da c
(d) La prima -u- pare corr. da altra lettera.
(e) -a finale corr. da altra lettera.
(f) A minat(ur)
(g) Segue que et alias ab omnia s(upra)s(cript)as coe|rentes depennato; nel sopralineo, in corrispondenza della -s di alias, segno abbr. (tratto orizzontale) superfluo.
(h) -u- pare corr. da altra lettera.
(i) -r(um) corr. da s parzialmente erasa.
(j) qual(iter) da sic, mediante correzione di q su s, trasformazione di ic in u e aggiunta di al(iter) di seguito nel rigo.
(k) -d- pare corr. da e
(l) A p(re)cio, con p corr. da altra lettera.
(m) Segue rasura estesa per lo spazio di tre lettere.


1 Cf. LIUTPR. 22

Edizione a cura di Patrizia Merati
Codifica a cura di Patrizia Merati

Informazioni sul sito | Contatti