Lombardia Beni Culturali
77

Carta commutationis

1122 febbraio, Bregano.

Gualdo, arciprete della chiesa di S. Maria del monte di Velate, di legge romana, a nome della chiesa stessa, dà ai coniugi Alkerius figlio del fu Umfredo di Bregano e Otta e ai coniugi Landolfo, loro figlio, e Frisia, tutti di legge longobarda, un appezzamento di campo sito in Bregano, nel luogo detto in Molliana, ricevendo in cambio un appezzamento di vigna *sito in Varese*, nel luogo detto in Miogni.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 131, [A]. Regesto del 1696, ASMi, FR 3887, Inventario delle scritture, c. 36, [R]. Regesto del 1712, FR 3889, Libro della rubrica generale, c. 71r, [R']. Regesto, ASMi, Catalogo delle pergamene, IV, fasc. 65, [R'']. Nel verso, di mano B del secolo XIV: De bonis de Bergano; di altra mano del secolo XIV: Pro bonis de Bergano; di mano del secolo XV: Bergano, Bardelo, Biandrono, ripetuto due volte; di mano S del secolo XVII: Segnata numero 1; di mano del secolo XVIII: 218; altre annotazioni tarde contenenti il regesto dell'atto.

Regesto: Manaresi, Regesto, n. 75, p. 53.

La pergamena è in buono stato di conservazione. Si notano i segni di nove piegature nel senso della scrittura, a distanza pressoché regolare fra loro.
La pergamena è cucita lungo l'asse mediano alla camicia cartacea settecentesca, il cui frontespizio reca un'iscrizione che fa riferimento alla collocazione archivistica: Cassettone segnato L, numero 2.

(SN) Anno ab incar(nationis) domini nostri Iesu Christi mill(esimo) centesimo vigesimo secundo, mense februarii, indic(ione) quintadecima. | Co(m)mutatio bone fidei noscitur esse contracta ut vice emptionis obtineat firmitatem eodemque nexu | obligat partes contrahentes (1). Placuit itaque et bona convenit voluntate inter do(m)num Gualdonem, archipresbiterum eclesie | Sancte Dei genitricis Marie que est constructa in monte qui dicitur Vellate, qui vivens lege Romana, necnon et inter | Alkerium fil(ium) quondam Umfredi de loco Berganno et Ottam iugales seu Landulfum filium eorum atque Frisiam similiter iugales, qui | vivunt lege Longobardorum, c(on)sentiente ipso Alkerio eidem filio suo et eidem Otte uxori sue, et ipso Landulfo | c(on)sentiente eidem Frisie uxori sue, et subtus c(on)firmantibus, una cum noticia propinquorum parentum ipsarum feminarum, a | quibus interrogate et inquisite sunt si aliquam violentiam ab ipsis viris et mundoaldibus suis vel ab (a) alio homine paterentur | an non, et in quorum presentia et testium certam fecerunt professionem et manifestationem quod nullam patiebantur violentiam | ab ipsis iugalibus suis nec ab alio homine nisi earum (b) bona et spontanea voluntate hanc car(tam) co(m)mutationis insimul | cum ipsis iugalibus suis facere vise sunt; ita ut (c) in Dei nomine debeat dare ipse domnus Gualdo archipresbiter eidem | Alkerio in causa co(m)mutationis nomine a presenti hora in antea in suo iure habendum id est campi petia una iuris | canonice prefateecclesie Sancte Marie, qui campus est in suprascripto loco Berganno et iacet ad locum ubi dicitur in Molliana, coheret | ei: a mane et sero ipsius Alkerii, a meridie via; omnia et ex omnibus quantu(m)cu(m)que est infra ipsas coherentias inintegrum. Quidem | et ad vicem recepit ipse Gualdo archipresbiter, ad partem predicte canonice Sancte Marie, ab eisdem Alkerio et Otta et Lan|dulfo et Frisia iugalibus similiter in causa co(m)mutationis nomine id est vinee cum area sua petia una iuris ipsorum iuga|lium, quam ipso Alkerio comparavit a Iohanne filio Adam de loco Varisio de Porta Superiore, que vinea iacet ad locum | ubi dicitur in Miogni, coheret ei: a mane Vitalis, a meridie predicti Gualdonis archipresbiteri, a sero rivulus de Vernanti; omnia | et ex omnibus quantu(m)cu(m)que est infra ipsas coherentias et m(ih)i advenit per ipsam vendic(ionis) car(tam)(2) inintegrum. Eo ordine quod ipsi co(m)mu|tatores, scilicet Gualdo archipresbiter et sui successores, ad partem ipsius canonice, et ipse Alkerius cum suis heredibus seu cui | ipsi dederint, ab hac hora in antea (d) vicissim suprascriptas res habeant et teneant (e) iuris proprietarii nomine quicquid voluerint | sine omni contradic(ione) unius alterius suorum successorum eorumve heredum. Nam et promiserunt ipsi co(m)mutatores cum suis | successoribus et heredibus unus ad alium predictas res qualiter superius leguntur sibi quisque successoribus et heredibus seu cui dederint | ab omni homine defensare. Unde et penam inter se posuer(unt) ut quis ex ipsis co(m)mutatoribus aut eorum successoribus et heredibus | se de hac co(m)mutatione subtrahere quesierit et non permanserit in omnibus que supra leguntur et taciti et conte(m)pti | omnibus modis unus contra alterum suorum successorum et heredum seu cui dederint non permanserint, tunc co(m)ponat illa pars | ex ipsis que non c(on)servaverit hoc quod supra legitur parti fidem servanti ipsas res in duplum sic(ut) pro tempore fuerint meliorate | aut valuerint sub estimatione in c(on)simili loco. Quia sic inter nos c(on)venit. Et nec m(ih)i qui supra archipresbitero liceat ullo t(em)pore nolle quod | volui, sed quod a me hic semel factum vel conscriptum est sub iureiurando inviolabiliter c(on)servare promitto cum stipulatione subnixa. Actum suprascripto loco Berganno.
Signum + + + + manibus suprascriptorum Alkerii et Otte et Landulfi atque Frisie iugalium qui hanc car(tam) co(m)mutationis ut supra fieri | rogaverunt, consentientibus ipsis viris eisdem mulieribus suis et ipso Alkerio c(on)sentiente ipsi (f) filio suo in omnibus ut supra.
Signum + + + + manibus Bonivicini et Landulfi et Ardecionis et Alberti, propinquorum parentum earum feminarum, qui eas interrogaver(unt)| et inquisierunt et ad c(on)firmandum manum posuer(unt).
Signum + + manibus Amizonis de Silano et Amedei (g) de suprascripto loco Berganno, qui estimatores predictarum rerum interfuerunt.
Signum + + + + manibus Ambrosii et Iohannis et Laurentii et Lanfranci et Marchionis atque Ginam de suprascripto Berganno, testium.
(SN) Ego Gualbertus notarius sacri palacii scripsi, post traditam complevi et dedi.


(a) -b pare corr. da altra lettera.
(b) -a- pare corr. da altra lettera principiata.
(c) ita ut su rasura.
(d) Segue rasura di due lettere.
(e) Si sottintenda faciendum
(f) -i finale corr. da altra lettera parzialmente erasa.
(g) La prima -e- nel sopralineo, in luogo di o, cassata mediante copertura con macchia.

(1) Cf. Cod. Iust. 4. 64. 2 (2) Documento 76.

Edizione a cura di Patrizia Merati
Codifica a cura di Patrizia Merati

Informazioni sul sito | Contatti