Lombardia Beni Culturali
129

Carta commutationis

1152 giugno, Velate.

Landolfo, arciprete della chiesa di S. Maria del Monte di Velate, con il consenso di Guido de Vellate, avocatus della chiesa, dà a Pietro detto Francus di Bedero *Valcuvia* sei appezzamenti di prato siti in Bedero *Valcuvia*, nei luoghi detti in Arexe e in Paule, ricevendo in cambio due vigne site in Velate nei luoghi detti [_Fon]tanam Paganam e ad Nucem Quadrellam, che in precedenza appartenevano rispettivamente a Bonifacio de Porciera e agli eredi di Gotefredo de Vellate. Il detto Pietro costituisce fideiussore Giovanni Cristianus de Belade.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 131, [A]. Regesto, ASMi, Catalogo delle pergamene, IV, fasc. 66, [R]. Nel verso, di mano A del secolo XVI: Velate; di mano E del secolo XVII annotazione contenente il regesto dell'atto.

Regesto: Manaresi, Regesto, n. 127, pp. 92-93.

La pergamena non è in buono stato di conservazione, poiché una rosicatura ha causato la perdita del margine destro. Rigatura a secco. Si notano i segni di cinque piegature nel senso della scrittura, a distanza pressoché regolare fra loro, e di una perpendicolare ad esse.
La parte finale del documento, dalle parole Ibi coram ipsis testibus sino al termine, è vergata con inchiostro più scuro.

(SN) Anno dominice incar(nacionis) milleximo centeximo quinquaximo secundo, mense iunii, indic(ione) quintadecima. Comutacio [bone fidei]| noscitur esse contractus ut ad invicem e(m)cionis obtineat firmitatem heode(m)que nexu obligat cont[rahentes](1). | Placuit itaque et bona convenit voluntate inter do(m)num Landulfum, archipresbiterum eclesie Sancte Mar[ie de Monte de]| Vellate, ibi astante et laudante et consenciente et afirmante Guidone de Vellate, electo avocato in hoc nego[cio, necnon]| et inter Petrum qui dicitur Francus de loco Belade ut in Dei nomine debeant dare sic(ut) a presenti deder(unt) sibi invicem [nomine]| co(m)mutacionis; in primis dedit ipse do(m)nus Landulfus (a) archipresbiter heidem Petro qui dicitur Francus in causa comutac[ionis presenti die]| suo (b) iure habendum nominative pratorum pecias sex iuris predicte eclesie reiacentes in loco et fundo Belade [_ terri]|torio ad locos ubi dicitur in Arexe et in Paule. Unde ad invicem recepit ipse do(m)nus Landulfus archipresbiter (c) [ab heodem]| Petro co(m)mutatore suo similiter in causa co(m)mutacionis presenti die iure predicte eclesie Sancte Marie habendum vineas [duas cum areis]| hearum iuris predicti Petri quas habere visus est in loco et fundo Vellate. Prima vinea iacet ad locum ubi d[icitur _][Fon]|tanam Paganam; coheret hei: a meridie et a mont(e) Sancte Marie, a mane Aenrici Putie, a ser(o) via. Secunda vinea iacet ad [locum ubi dicitur]| ad Nucem Quadrellam; coheret hei: a mane et a ser(o) via, a mont(e) heredum Viviani, a meridie heredum Rai(m)berti; et fuit Bonifacii [de Porciera], | alia vero fuit heredum Gotefredi de Vellate. Quidem et ut ordo legis exposcit, ad hanc co(m)mutacionem previdendam acce[sserunt][Cristo]|forus de Sancta Maria et Malumclavellum de Vellate, qui estimatores estiter(unt) et dixer(unt) quod hec co(m)mutacio le[__..]| poscit et quod predicta eclesia meliorem et utiliorem acciperet sibi rem quam daret. Quas autem res superius d[ictas et commu]|tatas, cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suis inintegrum, ab hac die sibi invicem una [pars alteri]| in causa co(m)mutacionis predictas res, sic(ut) supra l(egitur), tradiderunt et co(m)mutaverunt faciendum exinde unaqueque par[s __]| in co(m)mutacione receperunt cum suis heredibus et successoribus et cui dederint iuris proprietarii nomine quicquid (d) vo[luerint sine]| unius alteriusque heorum suoru(m)que heredum et successorum partis contradiccione. Quidem convenerunt et promiserunt ipsi co[mmutatores]| una cum suis heredibus et successoris (e) sibi invicem unus alteri suisque heredibus (f) et successoribus (g) et cui dederint suprascrip[tas res]| quas in co(m)mutacione dederunt ab omni homine defensare ut venditor e(m)tori in pena dupli. Quia sic in[ter eos con]venit. Actum loco Vellate (h).
Sign(a) + + man(uum) suprascriptorum comutatorum qui hanc car(tam)(i) co(m)mutacionis ut supra fieri rogaverunt.
Signum + man(us) suprascripti Guidonis, electi avocati in hoc negocio, qui heidem archipresbitero c(on)senscit ut supra.
Sign(a) + + man(uum) suprascriptorum Cristofori et Maliclavelli, qui estimatores estiterunt ut supra.
Sign(a) + + + + + man(uum) Bonifacii de Porgiera et Ugonis filii heius et Lanfranci et A(m)brosii et Petri Ferra[rii][et _..]| et Anselmi filiorum Panisetvini (j), testium.
(SN) Ego Guilielmus iudex sacri palatii scripsi et interfui et tradidi.
Ibi coram ipsis testibus, dedit guadiam ia(m)dictus Petrus heidem do(m)no archipresbitero quod si lis vel intencio de predictis vineis ei [aparuerit], | expedire et disvasare et defendere et guarentare habet ab omni contradicente persona et quod dabit ei cartulas (k) aquisti (2) quas fece[runt Bonifacius]| de Porciera et Brugnolus et Spinacius fil(ii) quondam Gotefredi et quondam Trankerii. Et sic posuit fid(eiuss)orem Iohannem Cristianum de Belade [__..]| Et dedit ipse Petrus, coram ia(m)dictis testibus, eidem do(m)no archipresbitero illud (l) ius quod habebat de guadiis quas [_..]| a predictis Bonifacio et Brugnolo et Spinacio et misit prenominatum archipresbiterum (m) in suo loco in po[_.].
(SN) Ego Guilielmus iudex sacri palatii scripsi et tradidi.


(a) A La(n)dulfus, con d- corr. da altra lettera principiata.
(b) -o pare corr. da altra lettera principiata.
(c) A archip(res)b(ite)r, con segno abbr. (tratto obliquo intersecante l'asta di -p) superfluo.
(d) A q(ui)cq(ui)d, con la seconda -q corr. da d
(e) Così A.
(f) -ib- corr. da u
(g) La prima s- corr. da c
(h) Segue, all'inizio del rigo seguente, segno di croce evidentemente predisposto per introdurre la sottoscrizione dell'arciprete, che però non è mai stata apposta.
(i) Segue ve(n)dic depennato.
(j) A Panisetvivni (-et- nota tironiana), con la seconda -v- cassata mediante sottolineatura.
(k) Nel sopralineo, in corrispondenza di -r-, segno abbr. (tratto orizzontale) superfluo.
(l) -d su rasura, estesa per lo spazio di circa tre lettere.
(m) A archip(res)b(iter)u(m), con b corr. da r

(1) Cf. Cod. Iust. 4. 64. 2
(2) Non si sono reperite.

Edizione a cura di Patrizia Merati
Codifica a cura di Patrizia Merati

Informazioni sul sito | Contatti