Lombardia Beni Culturali
158

Carta commutationis

1190 giugno 8, <Velate>

Aderardus figlio del fu Guido de Porta Ariencia di Milano, di legge longobarda, col consenso di Pietro, arciprete *della chiesa* di S. Maria del Monte di Velate e messo di Milone, arcivescovo di Milano, dà ad Enrico Patalino di Velate, di legge longobarda, un ottavo della decima sul territorio di Velate, che aveva comprato da Pizamillius e suo nipote Ugo di Velate, ricevendo in cambio due appezzamenti di terra siti in Velate, il primo nel luogo detto ad Ponte e il secondo nel luogo detto in Pirnigari. Enrico già teneva la decima per beneficium dal detto Aderardus, il quale a sua volta la teneva per beneficium dall'arcivescovo di Milano; ora egli dovrà tenere allo stesso modo i due appezzamenti permutati. Enrico costituisce fideiussore suo fratello Lanfranco e Pietro de Porcheria di Velate, mentre Aderardus presta fideiussione per se stesso.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 132, [A]. Regesto del 1712, ASMi, FR, cart. 3889, "Libro della rubrica generale", c. 43r, [R]. Regesto, ASMi, Catalogo delle pergamene, IV, fasc. 68, [R']. Nel verso, di mano del secolo XIII: Car(ta) decime (segue de espunto) de Vellate; di mano B del secolo XIV: Carta decime de Vellate; di mano F del secolo XVII annotazione contenente il regesto dell'atto; di mano I del secolo XVIII: Cassettone segnato G, mazzo primo, numero 3, e il regesto dell'atto.

Regesto: Manaresi, Regesto, n. 309, p. 211.

La pergamena è in discreto stato di conservazione: una rosicatura interessa la metà superiore del margine destro, intaccando il dettato. Rigatura a secco. Piccoli fori dovuti all'usura si trovano in corrispondenza delle antiche piegature. Si notano i segni di tre piegature nel senso della scrittura, a distanza pressoché regolare fra loro, e di una perpendicolare ad esse.

(SN) Anno dominice incar(nacionis) mill(eximo) centeximo nonageximo, octavo die mensis iunii, indic(ione) octava. Presentia infrascriptorum testium, co(m)mutationem fecer(unt) inter se Aderardus filius | quondam Guidonis de Porta Ariencia (a) de civitate de Mediolano, consensu et parabora d(omi)ni Petri, archipresbiteris Sancte Marie de Monte Vellate, missi d(omi)ni Mili (1), archiepiscopi de Mediolano, et Anricus | Patalino de loco Vellate, qui professi sunt lege vivere Longobardorum. In primis dedit iamdictus Aderardus suprascripto Anrico in causam (b) co(m)mutationis presenti die suo iure habendum hoc [est]| octavam partem decime de loco Vellate et eius territorio, quam aquistavit (2) ipse Anricus a Pizamillio et Ugone eius nepote de loco Vellate; omnia et ex omnibus inintegrum. Unde ad invicem recepit ia[md]|dictus Aderardus a suprascripto Anrico similiter in causam co(m)mutationis presenti die suo iure habendum hoc est duas pecias terre iuris sui reiacentibus in loco et fondo Vellate. Prima iacet ad [lo]|cum ubi dicitur ad Ponte: a mane Lanfranci Zavato, de meridie Ottonis Plegalove, de ser(o) via, de mont(e) Sancte Marie de Monte. Sec(un)da iacet ad locum ubi dicitur in Pirnigari; coheret ei: a mane via, de me[ridie]|Lanfranci Patalino, de mont(e) Pellisdecapre et Sancte Marie de Monte; omnia et ex omnibus inintegrum. His autem rebus superrius dictis et co(m)mutatis, una co(n) superrioribus (c) et inferioribus seu co(n) finibus et acces[sio]|nibus suis (d) inintegrum, taliter co(m)mutatores (e) inter se vicisim unus alteri tradider(unt) faciendum pars (f) partis de hoc quod supra in co(m)mutatione receper(unt) co(n) eorum heredibus et successoribus et qui[bus de]|derint iuris proprietarii nomine quicquid voluerint sine omni unius eorum alterius heredu(m)que ac successorum eorum contradic(ione). Et tenebat ia(m)dictus Anricus (g) suprascriptam decimam a suprascripto Aderardo per beneficium [et suprascriptus]| Aderardus ea(n)dem decimam tenebat per beneficium a suprascripto archiepiscopo et debet ipse Anricus tenere suprascriptas pecias terre per beneficium a suprascripto Aderardo in vicem et in locum suprascripte decime. Quidem [et]| promiser(unt) suprascripti co(m)mutatores sibi invicem unus alteri ac guadiam deder(unt) defendendi et gualentandi unus alteri et suis heredibus et successoribus et cui dederint suprascriptas res quas, ut supra, in co(m)m|utationem deder(unt) senper co(n) iusticia et ab omni contradicente persona. Et inde exstitit fideiussor iamdictus Aderardus (h) usque in pena dupli; et predictus Anricus inde posuit fid(eiussores) Lanfrancum fratrem su|um et Petrus de Porcheria de suprascripto loco Vellate usque in pena dupli. Et ad (i) hanc co(m)mutationem previdendam acceser(unt) duo boni homines Deum timentes exstimatores, videlicet Anricus de A|resto et Daibertus Marzolo de loco Vellate, qui dixer(unt) et exstimaver(unt) quod suprascriptus Aderardus meliores res recipit quam daret, quod hec co(m)mutacio sine dolo et fraude est facta. Quia sic in|ter eos convenit. Unde due car(te) uno tenore sunt rogate. Actum in curia Guidonis Silie de Porcheria.
Signum + manus suprascriptorum Aderardi et Anrici qui hanc car(tam) co(m)mutationis ut (j) supra rogaver(unt) fieri et suprascriptorum Anrici et Daiberti qui exstimaver(unt) ut supra.
Signum + manus Iacobi de Bugniella, Pagani de Fradenzono, Blaximatorti, Ottonis Patalini et Alberti de Xora, Petri de Castello de Morxioro, testium.
(SN) Ego Iacobus de Barassio iudex et missus d(omi)ni inperatoris Fed(erici)(3) tradidi et scripsi.


(a) -n- pare corr. da altra lettera.
(b) A casua(m)
(c) A sup(er)ririb(us), con il secondo -ri- nell'interlineo.
(d) Segue suis erroneamente ripetuto e non cassato.
(e) A co(m)mutores
(f) A pras
(g) A A(n)ric(us), con A corr. da altra lettera, come pare.
(h) A Ad(e)rard(us), con ra- nell'interlineo, in luogo di altre lettere depennate.
(i) A om. ad
(j) Segue s

(1) Milone, arcivescovo di Milano dal 1187 al 1196.
(2) Non si è reperito il documento relativo.
(3) Federico I.

Edizione a cura di Patrizia Merati
Codifica a cura di Patrizia Merati

Informazioni sul sito | Contatti