Lombardia Beni Culturali
8

Breve investiture

1122 aprile 11, Pavia.

Richilda, badessa del monastero di S. Felice, investe Bernardo del fu Siro di tre appezzamenti di terra arabile, siti nell'Oltreticino, nel territorio di Costa Caroliana, rispettivamente nel luogo detto C a n p u m M o n a c h o r u m, nel luogo detto B r a i d a B e r n a r d i e nel luogo detto C a u s t a, <della misura complessiva di sette iugeri> , nonché di un appezzamento di prato presso C a u s t a e di un appezzamento di c l a u s u r a di tre iugeri, sita nella v i l l a di Costa Caroliana, al fitto annuo di ventuno soldi di denari pavesi per i tre appezzamenti di terra arabile e di quattro galline per il prato e la c l a u s u r a, da corrispondere a s. Martino oppure entro i quindici giorni antecedenti o successivi, con l'impegno da parte del monastero di fornire un pasto a chi consegnerà il fitto.

Originale [A] Nel v e r s o sembra di poter cogliere tracce di notizie dorsali, pur completamente erase; annotazione di mano del notaio: Brevis <lettura dubbia> [[...]], cui segue scritta illeggibile anche con la lampada di Wood; di mano del XIII sec.: Una petia prati de Caluliano; di mano A, del XIV sec.: Carta pratorum et terrarum positarum in Caluliano | in Campanea Pap(iensi); n. 156 di mano del 1689, regesto del 1708.

La pergamena presenta leggere macchie di umidità sul lato sinistro ed abrasioni che ostacolano la lettura di alcune parole. Un piccolo foro all'altezza della trentottesima riga. La sottoscrizione della badessa Richilda è autografa. Il toponimo C a u s t a concorse indubbiamente, insieme a C a l u l i a n u m, a costituire in età più tarda il nome completo di Costa Caroliana, tuttavia dai documenti si desume che esso designava anche un luogo specifico rispetto al più vasto loco et fundo Caluliano, forse identificabile con le odierne cascine della Costa. Non è stato invece possibile identificare gli altri microtoponimi.

(SN) Die martis qui est undecimus dies mensis aprilis. In civitate | Papia. Presentia bonorum hominum quorum nomina subter leguntur, per lignum quod sua | tenebat manu donna Richilda, abbatissa monesterii Sancti | Felicis, quod est constructum intra hanc urbem Ticinensem, investivit Ber|nardum, filium quondam Siri, nominative pecias tres de terra arabili et | pecia una de prato cum area sua et pecia una de terra que est | clausura, iuris ip(sius) Sancti Felicis, quas esse videntur super fluvium Ticini, | in loco et fundo Caluliano et in eius territorio. Prima pecia de | terra arabili iacet ad locum ubi dicitur Canpum Monachorum et est | pecia ipsa de terra per mensuram iustam iugeram unam (a) et dimidiam; coheret | ei: de duabus partibus terra Marconis, de tercia Siri Cornix, de quarta | eiusdem Marconis. Secunda pecia de terra arabili iacet ad locum ubi | dicitur Braida B(er)nardi et est per mensuram iustam iugeras legiptimas | tres et dimidiam; coheret ei: de una parte terra Vualandri Curtensis, | de alia terra ipsius B(er)nardi, de aliis duabus partibus vie. Tercia pecia | de terra iacet ad locum ubi dicitur Causta et est per mensuram iustam iuge|ras legiptimas duas; de duabus terra ipsius Sancti Felicis, de tercia terra ipsius B(er)nardi, | de quarta gabeta ipsius Marconis, si ibique alie s(unt) coherentie omnia in | omnibus quicquid ad s(upra)s(crip)tas pecias tres de terra arabili pertin(er)e vid(e)tur imi(ntegru)m, et | si a(m)plius fuerit de ipsa mensura infra ipsas coherentias inventum fuerit (b) in ip(sius)| B(er)nardi et de suis heredibus masculi et femine et quo(s) dederint persistat pote|statem. Iamdicta pecia de prato cum area sua iacet iusta Causta; coheret ei: | de una ipsa Causta, de alia terra Arma(n)ni, de tercia Simeon Balbo, de quarta Billi|rici de Mangano. Predicta clausura iacet intra villa ip(sius) loci; de una terra Lanfran (c)| Ermenaldi, de alia terra Gandulfi Sachiti, de tercia casa et clausura Boniiohannis de | Campo, de quarta lacu, et sunt iugeras tres per mensuram iustam, vel si amplius fuerit omnia | imi(ntegru)m. Eo ordine fecit s(upra)s(crip)ta donna Richilda abbatissa iamdictam investitu|ram ut habeat et teneat s(upra)s(crip)tus B(er)nardus et sui heredes masculi et femine et quos dederint s(upra)s(crip)tas pecias | tres de terra arabili cum s(upra)s(crip)ta pecia de prato cum area sua et predicta clausura, ad illud fictum persol|vendum quod hic subter l(egitur), sine omni contradic(ione) s(upra)s(crip)te abbatisse cum partis ipsius mon(est)erii et de suis succetricibus, | ita ut per eos non peiorentur, et persolv(er)e exinde debent singul(is) annis de ipsis peciis tribus de terra, | per omnem missam sancti Martini, quindecim dies antea aut quindecim dies postea, fictum sol(idos) viginti unum dena|riorum Papiensium boni; de s(upra)s(crip)ta pecia de prato cum area sua et de predicta clausura gallinas | quatuor in predicta missa, datum et consignatum ipsum fictum eidem abbatisse vel parti ipsius mon(est)erii | aut ad eius succetrices vel eorum miss(o) per se ipsum B(er)nardum vel heredes eius vel per eorum missum, alia | superi(m)posita eis non fiat, ita ut detur manducare illi qui fictum portaverit; ita ut, si ipse | B(er)nardus vel heredes eius vend(er)e volerint s(upra)s(crip)tam terram, nulle persone vend(er)e debent nisi ipsi mon(est)erio | aut abbatisse vel eius parti per tantum precium quam ab aliis hominibus hab(er)e potuerint in veritate | minus sol(idos) decem si em(er)e volu(eri)nt, et si em(er)e nolu(eri)nt vendant cui volerint cum consilio ipsius abbatisse, | vel partis ip(sius) mon(est)erii, ad s(upra)s(crip)tum fictum reddendum. Et si ipsa donna abbatissa vel eius succetri|ces aut pars ip(sius) mon(est)erii ita non adi(m)pleverit omnia que supra l(eguntur), tunc obligavit se con|pon(er)e pars ip(sius) mon(est)erii et ipsa abbatissa et eius succetrices ipsi Bernardo(d) suoque her(e)di penam | argenti denariorum bonorum Papiensium libras viginti, et ipse Bernardus et sui heredes | obligavit se co(n)ponere s(upra)s(crip)tum pratum et clausuram in potestate ip(sius) mon(est)erii | et pars ip(sius) mon(est)erii si ita non adinpleverint ut supra legitur, et insuper hoc breve sit vacuum. | Factum est hoc anno ab incarnacione domini nostri Iesu Christi millesimo centesimo | vigesimo secundo, s(upra)s(crip)to die, indic(ione) quinta decima. Unde duo breves uno teno|re scripti sunt.
+ Ego Richilda abbatissa.
Interfuer(unt) testes Gandulfus (e) Sacheto , avocatus ip(sius) mon(est)erii, Obertus | de Binasco, Armannus Filipus iermani, Albericus de Roboreto, B(er)nardus, |Ardecio Striglo.
(SN) Ego Ardecio notarius sacri palacii interfui | et hoc breve scripsi.


(a) -a- corr. da e.
(b) Così A, ripetendo fuerit.
(c) Così A.
(d) A Marconi.
(e) A Pandulfus.

Edizione a cura di Marina Milani
Codifica a cura di Andrea Bedina

Informazioni sul sito | Contatti