Lombardia Beni Culturali
50

Breve investiture

1151 settembre 30, Voghera.

Buongiovanni gastaldo, detto Oculumdeauro, con il consenso di Berta, badessa del monastero di S. Maria del Senatore di Pavia, investe a titolo di livello e ad laborandum, Ottone de Stafula, Ribaldo de Carlaxo, Giovanni Novus e Giovanni Granellus, della braida, di proprietà del monastero, sita a Voghera, in luogo detto Baruzaxe, con l'intesa che la muniscano di fossato allo scopo di proteggerla da eventuali tracimazioni della Staffora, e che corrispondano al monastero <quale canone annuo> uno spigarolum per ogni iugero, un pasto per due persone e il quarto; qualora l'esondazione del fiume impedisca loro di lavorare la terra, saranno esentati dal pagamento per un periodo massimo di tre anni, trascorsi i quali dovranno riprendere le coltivazioni oppure restituire la terra suddetta alla badessa; quest'ultima si riserva infine il diritto di sottrarre agli investiti, se lo riterrà opportuno, una porzione di braida in misura proporzionata a quanto avrà stabilito di togliere agli altri massarii <del monastero>.

Notitia, nel verso di A [N]. Originale, ASMi, AD, pergg., Santa Maria del Senatore, cart. 657 [A]. Regesto, Inventario (sec. XVex.), c. 76v, n. 8; altro regesto, Catalogo, IV, fasc. 86. Il dettato della notitia è il seguente: .MCL. primo, primo kalendes octubris, indic(ione) .XII., die sabati. Presentia domna abatissa | investivit (precede invit non cassato) per missum Bonumioh(ann)em gastaldum, Ottonem de Stafula et Ribal|dum de Carlaxo et Ioh(ann)em Novum et Ioh(ann)em Granellum, ipsos eorumque heredes masculos | et cui dederit, hominibus de hac curia, cum consensu curie (cu(m) consensu curie nell'interlineo) nominative de braida de abatissa in Baruzaze, et | tali tenore quod debent eam afossadare et scanpare de aqua, si potuerint, et si eorum | culpa fuerit perdere, et si per sufluitatem (così) aque evenerit quod laborare non potuerint, | debent habere spacium trium annorum, et postea, si laborare (N labore) potuerint laborent, et si | laborare non potuerint (N potuint), redire debet suprascripta abatissa in braida suprascripta, ad faciendum | quicquid voluerint; et debent dare de iugea manducare ad duos homines et spigarolum | unum; et si tollere voluerit ad suum laborerium secundum partem quod aliis tulerit de sua | donnica terra (N tra). § Burgundius Caputdepasta, Bonusioh(ann)es, Allo de Claviga, Bonusiohannes (N Bon(us)iohes) Bru|siadus, Sirus Oculumdeauro, Albertus Ollarius, Pilligrinus, Sirus Ra(m)paldus. Nel verso, di mano coeva: Breve de braida de Baruzaxe quod fecit domna Berta abbatissa suis massariis; segnatura del sec. XVex. che rimanda all'Inv.: 8; altre annotazioni tarde.

Edizione: CAVAGNA SANGIULIANI, Documenti vogheresi, pp. 95-96, n. 60.
Regesto: CAVAGNA SANGIULIANI, L'agro vogherese, p. 36, n. 36.
Cf. MERLO, Forme di religiosità, passim; DE ANGELIS CAPPABIANCA, Terra e società, p. 234 (nota 34); DE ANGELIS CAPPABIANCA, Vogheria, passim; EAD., Terra e società, p. 271 (nota 228).

Nel 1151 corre l'indizione quattordicesima; il 30 settembre cade di domenica.

(SN) Die sabati qui est primo kalendes octubris. In loco Viqueria, infra curiam | de casa domnica domine Berte abatisse, de Sancto Ilario. Per lignum quod in sua tenebat manu, | Bonusioh(ann)es gastaldus, qui vocatur Oculumdeauro, per parabolam et consensum suprascripte domne Berte, | abbatisse Sancte Marie monasterii Senatoris de civitate Papia, investivit Ottonem de Sta|fula et Rubaldum de Carlaxo et Ioh(ann)em Novum seu Ioh(ann)em Granellum, ipsos eorumque here|des masculini sexus et cui dederint, hominibus de hac curia, cum consensu predicte abba|tisse vel sue sucestricis vel eorum certum missum, nominative de braida domnica eiusdem mona|sterii, que est posita in suprascripto loco Viqueria, ad locum ubi dicitur Baruzaxe, per libellariam | ad laborandum, sub tali tenore quod ipsi omnes debent suprascriptam braidam circum affossada|re et scanpare eam de fluvio Stafule, si potuerint, et si eorum culpa fuerit, perdere debent suprascriptam | braidam, causa cognita, et debent dare de unaquaque iugia spigarolum unum et mandu|care ad duos homines; et si per superfluitatem Stafule evenerit quod eam laborare (a) | non possint, suprascripta abbatissa vel eius subsceptricis debent eis dare spatium trium an|norum, et post suprascriptos tres annos, si eam laborare potuerint, laborare debent et reddere se(m)per | quartum et suprascriptam condicionem, et si laborare non potuerint suprascripta braida redire (b) debent (c) in | donnico suprascripte abbatisse vel eius subsceptricis, ad faciendum quicquid voluerint; et si ipsa | domina Berta abbatissa aliquantulum de suprascripta braida eis tollere voluerit, secundum par|tem quod aliis massariis tulerit de suis terris eis tollere debet; et insuper non debet (d) eos | disvestire neque tollere, nisi per furtum vel per malam laborationem. Factum est hoc anno | ab incarnacione domini nostri Iesu Christi millesimo centesimo quinquagesimo primo, in suprascripto die, | indic(ione) duodecima.
Interfuer(unt) testes Burgundius Capuddepasta et Allo de Claviga atque Bonusioh(ann)es | Brusiadus et Sirus Oculumdeauro et Albertus Ollarius et Sirus Rampaldus seu | Pilligrinus Scarius.
(SN) Ego Bonusioh(ann)es notarius sacri palacii interfui et hoc breve | scripsi.

(a) Segue labora|re erroneamente iterato.
(b) -r- corr. da d
(c) A debet senza segno abbr.
(d) Su -et segno abbr. (trattino orizzontale) superfluo.

Edizione a cura di Baretta, Vandone
Codifica a cura di Baretta, Mazzoleni

Informazioni sul sito | Contatti