Lombardia Beni Culturali
74

Pagina demonstrationis terrarum

1173 agosto 23, Codevilla.

Alla presenza di Bernardo, arciprete della pieve di S. Martino di Codevilla, di Bertolotto de Canevanova e di Giovanni Scaurus, gastaldi della badessa <del monastero di S. Maria del Senatore>, alcuni uomini <di Mondondone> indicano sotto giuramento le terre che tengono da parte del monastero <nel territorio di Mondondone>, che erano appartenute a Gerardo de Montedondone.

Originale, ASMi, AD, pergg., Santa Maria del Senatore, cart. 657 [A]. Regesto, Inventario (sec. XVex.), c. 53r, n. 1 (con l'omissione del giorno); altro regesto, Catalogo, IV, fasc. 86. Nel verso, di mano del sec. XIII, annotazione estesa per almeno due righi, di cui sono perspicue solo le prime parole: Car(ta) designationibus terrarum [...]; di mano del sec. XIV-XV: Quidam homines iuramento astricti eraso e seguito da altra annotazione della medesima mano: Quidam homines Montisdondoni sub iuramento nuntiaverunt bona | monasterii Senatoris 9 augusti 1173, seguito a sua volta da altra annotazione della medesima mano: In saculo acquisitionum sive | fictorum t(em)poralium; segnatura del sec. XVex. che rimanda all'Inv.: 1; altre annotazioni tarde.

Edizione: CAVAGNA SANGIULIANI, Documenti vogheresi, pp. 143-146, n. 99.
Regesto: CAVAGNA SANGIULIANI, L'agro vogherese, p. 42, n. 53.
Cf. MERLO, La nascita di una parrocchia, p. 112 (nota 102).

La membrana presenta diverse lacerazioni sui margini destro e inferiore e scolorimento dell'inchiostro lungo il margine laterale destro. Una macchia d'inchiostro nella parte superiore sinistra copre parzialmente il dettato nelle prime tredici righe. Rigatura a secco incisa sul dorso della membrana.
Manca il signum del notaio nella completio.

(SN) Die iovis qui est nonus dies exeunte mense agusto. In claustro plebis Sancti Martini de Luda. | In presencia do(m)ni archipresbiteri Bernardi plebis Sancti Martini et aliorum clericorum et laicorum bonorum hominum, | et in presencia Bertoloti de Canevanova et Ioh(ann)is Scauri, gastaldi d(omi)ne abatisse, Ardengus Contegnus, | Villanus de Carvasallo, Ioh(ann)e de Crosa, Pellanus, Homodei Gratonus, Petrus de Oliva, Ioh(ann)es Stropa, Benedictus Mussus, | Ugo de Adone, Patrinus (a), Albericus Contegnus, Vaconus, Ioh(ann)es de Otone clerico, Taruco, Guilielmus Guassconatus, Anfaxius, | Petrus Gallus, Picenellus, Taxonus, Gosbertus, Ioh(ann)es Gabo, Ioh(ann)es Vaca, Girardus, Ioh(ann)es Nanus, Albertus Curtisius, Guilielmus | Stropa, Guilielmus Scanapresbiterum, quedam pars suprascriptorum hominum iuraver(unt) in claustro suprascripte (b) plebis, et altera pars eorum | in castro Montedondone, se monstrare terras et vineas d(omi)ne abbatisse et Bertoloto de Canevanova vel eorum certo misso, | quas tenent ab eis vel quas ipsi fiunt de eorum terris et vineis ab aliis maletenere, vel usque ad annum unum si re potuerint. | Hec adtendere et observare habent ipsi bona fide absque fraude et malo ingenio, si Deus illos adiuvet et illa sancta Dei evvangelia. | Prima pecia iacet ad fodum Cavalli et est pertice .X. et tabule .XII.; coheret ei terra Sancti Martini et Contegni Amirati | et Rainerii Buche, et fuit de aquisto Girardi de Montedondone. Secunda pecia iacet ibi prope et est pertice .III.; coheret ei terra Sancti Laurencii (c), | Bucafollis et Contegni. Tercia iacet ad Petram Prandonem et est pertice .II. (d) minus tabule .III.; coheret terra Bucafollis, Otonis Dalmiani | et Benedicti. Quarta iacet in Brunengasco et est pertice .XIII. minus tabule sex (e). Quinta (f) est ibi prope et est pertice .VII. et tabule .VII.; coheret ei terra Alberici et Contegni. Sexta iacet in Ponterone et est pertice quinquaginta et tabule | .X.; coheret terra illorum de Peccoraria, missi regis, Melii et via. Septima d(icitu)r Ca(m)pus de Fabiano et iacet ad Ulmusscallos | et est iugie .IIII. et pertice .X. et tabule octo; coheret via, Bucadeosa, Curtisii et Bucafollis. Octava pecia iacet | in Braidis et est iugie .II.; coheret ei terra illorum de Montebello, Bucadeosa et eorum de Bassanisi. Nona pecia est in eodem loco | et est iugie due; coheret ei terra Sancti Siri ex (g) duabus partibus, via. Decima pecia iacet ibi prope et est iugie .III.; coheret ei via | et terra Sancti Siri et Gratonum Petrigalli. Undecima iacet in Valle Bona et est pertice .XV. (h) et tabule .XIII.; coheret terra Sancti Arcalai, | Bucadeosa et via. Duodecima pecia iacet ad Ulmusscallos et est pertice .XXIII.; coheret ei terra hospitalis de Betleem, | via, Bucafollis, via et Canum; et ibi loci iacet tercia (i) decima pecia et est pertice .II. (j); coheret ex tribus | partibus terra Trovamali. Quarta decima iacet in Ceredellis et est pertice .II. et tabule .XVIII.; coheret ei terra Carbonis, via | et Bo(m)belli. Quinta decima iacet in Zenolasi et est pertice .II. et tabule .XV.; coheret ei terra Prigni, illorum de Gravenagio. | Sexta decima pecia est ad Salandinum et est pertice .XIIII. et tabule .V.; coheret via ex duabus partibus, Guidonis Salarii. | Septima decima est in eodem loco et est pertice .XXXIIII. et dimidia (k); coheret ei terra Sancte Marie (1) ex duabus partibus, via, Bucadeosa. | Octava decima pecia iacet ad fossatum Uberti de Luda et est pertice (l) | sex et tabule .XI.; coheret terra Sancte Marie, via et Canum, Bucadeosa. Nona decima (m) pecia iacet in Valle Arinzonis et iugie due et pertica .I. | et tabule .XI.; coheret ei ex duabus partibus via, terra Sancte Marie et Canum. Vigesima pecia iacet ad ca(m)pum de Marinono (n) | et est iugia .I.; coheret terra Guidonis et illorum de Montebello et via. Et ultra vigeximam: prima pecia iacet in eodem loco | et est pertica .I. et decem et novem tabule; coheret terra Sancti Siri et abbatisse, Alberigacii et via. Secunda iacet in Carraria et est pertica .I. et tabule .VII.; coheret | terra Sancti Archalai, Sancti Martini et Manfredi. Tercia pecia iacet ad Fontanam veteram et est iugie .V. minus pertice .II. et dimidia; coheret terra | Canum, Cavacii, Gosberti, via. Quarta iacet in Solario et est pertice .V. et tabule .VIII.; coheret Sancti Siri, abatisse et via. Quinta iacet | in Publica et est pertica .I. et tabule .IIII.; coheret terra Sancte Eufemie, Ioh(ann)is Nani, Luda. Sexta pecia iacet ad Ponticel[l]um et est pertice | .IIII. et tabule .VIII.; coheret Alberigacii et illorum de Montebello, via. In Garrito iacet septima pecia; coheret Ioh(ann)is de Ma[rin]one, | via et Luda. Octava iacet in Broilo et est pertica .I. et tabula .I.; coheret Sancti Archalai, illorum de Montebello. Et nona pecia iacet ibi et est | pertice .II. et tabule .VIII.; coheret illorum de Montebello et via ex duabus partibus. Decima pecia iacet ibi prope et est pertica .I. et tabule .X.; | coheret Cavacii, via, Sancti Archalai. Undecima iacet ad lacum Sancte Eufemie et est pertice .II.; coheret Rufini, Sancti Siri, Remussi. Duodecima iacet | in costa et est pertice .III. minus tabule .IIII.; coheret ei terra Petri de Oliva, Marchisii et Taruchi. Tercia decima iacet ad Fornellum et est pertice .V. | et tabule .V.; coheret Ioh(ann)is Nani, Bucadeosa, via. Quarta decima iacet in villa Carlaxi et est pertice .V. et tabule .XVIIII. et dimidia; coheret Sancti (o) | Archalai, Rufini de Monte, via. Et sedimen et vinea (p) | in villa Nizolassi, tabule .XXII.; coheret terra illorum de Gravenagio, via et fossatum, Bucadeosa. Et ibi prope inter terram (q) et vineam, pertice .II. minus tabule .VII.; | coheret Benzonis, Gosberti, via. Ad puteum Folardum sunt iugie due et tabule .VIII.; coheret Bucadeosa, Sancti Alberti, fossatum. In Gazio sunt pertice .IIII. | et tabule .VI.; coheret ei via ex duabus partibus, Canum et fossatum, et cum ipsa pecia sedimen unum, qui est pertica (r) .I. Ad Nizolassi sunt pertice .III. | et dimidia; coheret ei terra Canum, via, Sancti Michaelis. In Plana sunt pertice .XII. minus tabule .VIII.; coheret ei Canum, Bucadeosa, via. In eodem loco | sunt iugie .II. et pertice .VII. et tabule .VI.; coheret ei ex duabus partibus via, Bucadeosa. Ad Cadodenti sunt iugie .II. et pertica .I.; coheret ex tribus partibus (s) | Bucadeosa, via. Ad Scaletam est clausura una que est pertice .III. et dimidia; coheret Bucadeosa et Canum, fossatum. Et ibi loci inter terram | et vineam sunt iugie .IIII. minus pertice .III.; coheret ei ex tribus partibus terra Canum, fossatum. Ad ca(m)pum de Prato sunt pertice .XVIIII. minus tabule novem; coheret ei | Canum, Bucadeosa. Ad Nocem (t) de Calciato iugia .I. et tabule .XVI.; coheret ex tribus partibus terra Canum, via. Ad vineas do(m)nicas inter terras et | vineas iugia .I. et pertica .I. et tabule .XIIII.; coheret ei terra Canum, Bucadeosa, via. Ad Longorias est pecia .I. que est inter terram et vineam | pertice .VI. et tabule .XIIII.; coheret Bucadeosa, via. Ad Roncum Ioh(ann)is Porci sunt pertice .VII. et tabule .XIIII.; coheret ei Canum, Bucadeosa, fossatum. | Ad vineas de Ponte est pecia .I. de vinea que est pertice .XI.; coheret ei Canum ex duabus partibus, via, fossatum castri. Et ibi loci pecia .I. de vinea | et sedimine que est pertice .V. minus tabule sex; coheret ei via et Canum. Ad Pradosam pertice .IIII. et tabule XIIII.; coheret Canum et via. Et ibi pertica .I.; | coheret ei Canum, Bucadeosa, via. In Rasello de terra et vinea pertice .V. et tabule .III.; coheret ex duabus partibus Canum, via. In Casaligio pertic[a .I.]| et tabule .III.; coheret via, Bucadeosa, Canum. Ad Guardam sunt pertice .III.; coheret Sancti Archelai, Canum et via. In Casaligio pertice .III.; coheret ex [tribus]| partibus Sancti Archelai, fossatum. Ad Pradosam pertice .VIIII. et tabule .XIII.; coheret ex duabus partibus terra Canum, Alberigacii, via. In Casaligio | pertice .IIII. et tabule .VI.; coheret ei Canum, Guasconati. Et ibi loci pertica .I. et tabule .XIIII.; coheret ei Canum, Bucadeosa. Et ibi pertice .II. et tabule | .IIII.; coheret via et Canum. Et ibi pertica .I. et tabule .XIIII.; coheret Bucadeosa, via. In Rasello pertica .I. et tabule .XVI.; coheret Alberigacii, Cavacii, | Sancti Archalai. In Plaziomalo pecia .I. de terra et vinea que est pertice octo minus tabule .VII.; coheret terra Sancte Marie, | fossatum, via et Canum. Et ibi loci est pecia .I. de terra et vinea que est pertice .V. minus tabule .VII.; coheret Bucadeosa, Canum, Benedicti, | via. Ad Roborem sunt pertice .III. et tabule .VIII.; coheret Bucadeosa et abbatissa, via et fossatum. In Carlaxolo ad Taxariam sunt pertice .XV. | et dimidia; coheret ei terra Petri de Oliva, abbatisse, missi regalis. Prenominate vero terre que in superiori pagine denotate | et conscripte sunt fuer(unt) Girardi de Montedondone. Factum est hoc anno dominice incar(nacionis) mill(esimo) cent(esimo) sept(uagesimo)| tercio, suprascripto die, indic(tione) sexta. Ego Rufinus sacri palacii notarius scripsi.

(a) Lettura probabile.
(b) Segue el depennato.
(c) -cii nel sopralineo.
(d) Segue coh(ere)t erroneamente anticipato e depennato.
(e) Segue Quinta e(st) ibi p(ro)pe et (nota tironiana) e(st) p(er)t(ice) .III. depennato, cui segue spazio bianco sino alla fine del rigo, dell'estensione di circa nove lettere.
(f) A qnta
(g) Precede segno diacritico a forma di parentesi uncinata.
(h) Segue coh(eret)erroneamente anticipato e depennato.
(i) Segue pe depennato.
(j) Segue et (nota tironiana) tab(ule) .XVIII. depennato.
(k) et (nota tironiana) dimidia nell'interlineo.
(l) Segue .III. (octo sovrascritto) et (nota tironiana) tab(ule) .XI. (due sovrascritto) et (nota tironiana) dimidia; coh(ere)t ei terra Sancti (Amelii sovrascritto) Siri, via depennato.
(m) decima nell'interlineo.
(n) -nono nel sopralineo in fine di rigo, in corrispondenza di lettera cassata mediante spandimento volontario dell'inchiostro.
(o) Segue S(an)c(t)i erroneamente iterato in principio del rigo seguente.
(p) Segue et (nota tironiana) i(n) ip(s)a villa qnta (cosė) d(e)cima pecia que est sedim(en) q(uo)d et (nota tironiana) e(st) p(er)t(ica) .I. et (nota tironiana) dimidia depennato.
(q) Et (nota tironiana) ibi p(ro)pe i(n)t(er) t(er)ra(m)su rasura.
(r) Precede p(er)t(ica)cassato mediante spargimento volontario dell'inchiostro.
(s) -b(us)nel sopralineo.
(t) -o- corr. da -u-

(1) Probabilmente la chiesa di Santa Maria de Curte Cremona di Pavia, che compare spesso nelle coerenze relative agli appezzamenti di terra a Mondondone, in documenti dei primi anni del sec. XIII: cf. le cartae manifestationis del 1212 settembre 30, Garlassolo, in ASMi, pergamene, cartt. 658, 660 (tesi PEREGO, nn. 62, 72, 80, 81).

Edizione a cura di Mirella Baretta
Codifica a cura di Baretta, Mazzoleni

Informazioni sul sito | Contatti