Lombardia Beni Culturali

Cartula (carta) ordinationis

1137 febbraio 6, Pavia.

Sterlenda del fu Buonvillano e vedova di Scotto <de Horabona> , di legge romana, si riserva l'usufrutto vitalizio di tutti i beni che possiede a titolo di proprietā, sulla base della carta di vendita nomine contrafacti e della carte di dote, id est terciam, da parte del fu Scotto, stabilendo, dopo la sua morte, l'usufrutto vitalizio dei predetti sia goduto dai suoi abiatici Bernardo e ---, figli rispettivamente di Guido e di Pietro. Qualora essi abbiano figli, a questi ultimi toccherā la proprietā del patrimonio; in caso contrario assegna i beni de contrafacto o venti lire di denari pavesi, e la sua quota di tutti i beni - costituiti da viti - nell'Oltrepā, nel luogo e nel territorio di Carlassi, al monastero di S. Maiolo; assegna un appezzamento di terra arabile in Prato Rezi all'ospedale detto di Betlemme, sito oltre Ticino; la sua quota di un appezzamento di viti e di terra arabile, nel luogo e nel territorio di Albofaxe, al monastero di S. Pietro in Ciel d'Oro; la sua quota di beni e di affitto, nel luogo e nel territorio di Dorno, al monastero di S. Sepolcro di Valle Rodanassca; un orto, sito fuori il muro nuovo della cittā di Pavia, al monastero di S. Maria detto Fuori Porta. Stabilisce inoltre che la casa in muratura e tuvata, sita nella corte <del monastero> di S. Tommaso, possa essere ceduta dagli abiatici e, in caso contrario, pervenga alla fabbrica della chiesa di S. Siro; che la casa in muratura e raciolata con fovea, in cui ella stesso abita, pervenga al monastero di S. Tommaso; che la casa nuova, accanto a quella dei figli di Picenbono, tocchi ai figli di Grandeonore, sua figlia, e che la restante parte del suo patrimonio venga distribuita a chiese, ospedali e chierici, per l'anima propria e del defunto Scotto.

Copia semplice imitativa del ..., ASMi, FR p.a., cart. 6107 (cl. XXXV, Testamenti) [B]. Regesto settecentesco, ASMi, FR p.a., cart. 6128, Sommari delle classi intitolate Testamenti e donazioni, c. 1r. Regesto ottocentesco, ASMi, Inventario dell'Arch. Dipl., vol. IV, fasc. 77. Nel verso, di mano del notaio Rainardus rogatario dell'originale: § Exemplum iudicati Ster[lende]; altre annotazioni di epoca moderna.

Edizione: CAVAGNA SANGIULIANI, Documenti vogheresi, n. 34, pp. 61-3.

La pergamena presenta rosicature nel margine sinistro, nell'angolo superiore destro e nella parte centrale.
Intorno al contenuto cf. doc. n. ... (1131 agosto 25).

(SN) Anno ab incarnacione domini nostri Iesu Christi milles[imo cent]esimo trigesimo septimo, sesto die mensis februarii, indic(tione) quinta decima. Ego Sterlenda, fili[a quondam] Bonivillani et relicta quondam Scotti, que professa sum ex nacione mea [lege] vivere Romana, p(resens) p(resentibus) dico: vita et mors in manu Dei est; et manifestum (a) est m(ih)i eo quod volo ordina[re] et dissponere nominative cuncta mea substantia, res mobile et inmobil(e) iuris mei, positis rebus inmobilibus tam intra Ticinensem civitatem, casis et edificiis, [et] terris qua(m)que et foris in quibuscumque locis et territoriis, sive et cuncta illa substantia, item mei iuris, intus Papia et foris, que m(ih)i pertinet et advenit per cartulam vendicionis nomine contrafacti (1) et per cartulam dotis (2), id est terciam, ex parte suprascripti quondam Scotto qui fuit vir meus, omnia cum omnibus inintegrum, ut a presenti die in mea aut cui ego dedissem vel habere statuisem fuised potestatem proprietario iure habendum et faciendum exinde quod voluisemus. Modo vero considerante me Dei omnipotentis misericordia et retribucione heterna (b), ut ne hec omnia inordinatam relinquam, propterea previdi ea ita ordinare et dissponere ut omni t(em)pore sic firmum et stabilem permaneat qualiter hic subter statuero et mea decrevit voluntas pro anime mee mercede. Ideoque volo et statuo seu iudico et per hunc meum testamentum confirmo ut, rettento in me usumfructum cunctis diebus vite mee, faciendum exinde ad inhabitandum et ad usuendum seu ad serviendum, eo tamen ordine ut hic subter legitur, quicquid voluero pro anime mee mercede. Post autem meum decessum volo et iudico ut habeant Bernardus abiaticus meus, filius quondam Vuidonis, et ------, filius quondam Petri, similiter abiaticus meus, de suprascripta substantia, intus et foris, ususfructum, faciendum exinde ad inhabitandum et ad usuendum quicquid voluerit (c); et si ipsi Bernardus et ------ infans, [a]b[i]aticis meis, ad etatem pervenerint et filios legittimos relinquerint, et ipsi filii ad etatem pervenerint, tunc habeant ipsi filii suprascripta substantia ad proprium, preter tantum quod pro anima mea ordinavero. Et si ipsi Bernardus et ------ decesserint sine filiis, aut si habuerint filios et ipsi filii intra etate decesserint, tunc volo et iudico ut habeat monasterium Sancti Mayoli res meas de contrafacto quam m(ih)i fecit suprascriptus Scotto per cartulam [ven]dicionis aut libras viginti denariorum bonorum Papiensium, et habeat meam [porcione]m de rebus omnibus positis super fluvium Padi, in lo[co et fund]o [C]arlassi et in eius territorio, qui sunt vittibus, ad proprium; meam porcionem de pe[cia u]na de terra aratoria posita in Prato Rezi habeat ospitalis sito ultra Ticinum, qui dicitur de Betleem, ad proprium; mea porcione de pe[cia] una de vites et terra aratoria posita in loco et fundo Albofaxe et in eius territorio habeat monasterium Sancti Petri Celum Aurei ad proprium; mea porcione de rebus et ficto in loco et fundo Durn[i] et in eius territorio habeat monasterium Sancti Sepulcri de Valle Rodanassca ad proprium; peciam unam de terra, qui est orto, posita foris muro novo, habeat monasterium Sancte Marie Foris Porte ad proprium; casa murata et tuvata que est curtis Sancti Thome habeat suprascripti Bernardus et ------ abiaticis meis, tamdiu quamdiu viserint potestatem dandi et vendendi, et si ab eis indatum remanserit, deveniat ad proprietatem ecclesia Beati Siri, ad laborem ecclesia; casa murata et raciolata cum fovea intra se prope Sancto Thoma, ubi ego intus habito, habeat suprascriptum monasterium Sancti Thome ad proprium; casam novam que est iusta casam filiorum Picenboni habeat filii Grandehonore filia mea, si relinquerit filios, ad proprium. Reliqua cuncta mea substantia fiad datum pro anima mea et suprascripti Scotti viri mei per manum de illis personis cui ordinavero, ut ipsi distribuant secundum Deum per ecclesiis et ospitalis et clericis, ubi melius (d) previderint, quia taliter in omnibus mea decrevit voluntas. Et nec m(ih)i (e) liceat ullo t(em)pore nolle quod volui, set quod a me semel factum vel quod scriptum est inviolabiliter conservare promitto cum stipulacione subnisxa. Hanc enim cartulam ordinacionis pagine Rainardo notario sacri palacii tradidi et scribere rogavi, in qua subter confirmans testibusque obtuli roborandam. Actum civitate Ticini. Feliciter. Unde due carte ordinacionis uno tenore scripti sunt.
Signum + manus suprascripte Sterlende qui hanc cartula ordinacionis fieri rogavit ut supra.
Signa ++ manuum Vuilielmi et Pagani anborum lege viventium Romana testium.
Signa ++++ manuum Lanfranci et Olliverii et Iohannis et Bernardi testium.
(SN) Ego Rainardus (g) notarius sacri palacii scriptor huius cartule ordinacionis post traditam co(m)plevi et dedi.



(a) B manifest
(b) h- aggiunto successivamente nel sopralineo.
(c) -uerit su rasura.
(d) B meus
(e) et (nota tironiana) nec m(ih)i su rasura.
(g) -i- aggiunto successivamente tra le due lettere contigue.

(1) Non č stata reperita.
(2) Non č stata reperita.

Edizione a cura di Barbieri, Cau, Baretta, Ansani
Codifica a cura di Michele Ansani

Informazioni sul sito | Contatti