Lombardia Beni Culturali

Breve convenientie, investiture, finis et refutationis

1151 agosto 2, Pavia.

Guiliciono, figlio di Guglielmo Albaricius e di Beatrice, nonché Artusio, suo germano, il quale agisce con il figlio Bernardo, rinunziano, l'una parte nei riguardi dell'altra, a chiedere consultum sul faderfio in denari delle loro rispettive mogli - ma Guilicione opera la medesima rinunzia sul faderfio della figlia Matelda, faderfio che Artusio le diede per il suo matrimonio - scambiandosi quale launechild una crosna. Nello stesso giorno Guilicione, fatti salvi i diritti dei propri genitori, dopo aver investito Artusio e Bernardo di tutti i beni e dei relativi diritti che il padre Guglielmo e Artusio hanno acquistato o possiedono a titolo di pegno, presso il Ticino, in Sartirana e nel suo territorio, rinunzia ai medesimi beni, riservando per sé, per Artusio e per Bernardo l'usufrutto fino al primo settembre e, successivamente, per altri tre anni. Inoltre le parti, mentre confermano sotto giuramento i predetti accordi, si impegnano reciprocamente a non arrecarsi in questo stesso triennio un danno che superi annualmente i venti soldi di denari pavesi e in particolare Guilicione promette che non accenderà nel medesimo periodo un mutuo annuo superiore ai venti soldi senza il consenso dei genitori e del fratello, a meno che non vi sia costretto da ragioni di forza maggiore. Artusio, infine, promette che farà effettuare il medesimo giuramento da parte del figlio Bernardo entro un mese da quando gli perverrà dalla controparte una richiesta in tal senso.

Originale, ASMi, FR p.a., cart. 6074 (cl. III, Sartirana) [A]. Regesto del sec. XVII, ivi, cart. 6117, Registro di scritture per Sartirana, c. 21r. Regesto ottocentesco, ASMi, Inventario dell'Arch. Dipl., vol. IV, fasc. 77. Altri regesti, ASCPv, Schede Marozzi, b. 433 (fam. Del Mangano), b. 461 (fam. Alberici). Nel verso, di mano del notaio: § Breve convenientię et refutationis quam (così) inter se fecerunt Guilicionus et Artusius atque Bernardus eius filius; altre annotazioni tarde.

La pergamena, in buono stato di conservazione, presenta una leggera rosicatura nella parte destra superiore e consunzione nell'angolo destro superiore. Nel foglio piegato in tre si osservano due fori di filza. Tracce di rigatura a secco.
La rinunzia a tutti i beni e diritti in Sartirana, operata da Guiliciono in favore del fratello Artusio e del nipote Bernardo (una rinunzia che va certamente legata a una definitiva sistemazione del patrimonio familiare degli Albaricii) trova conferma nei documenti posteriori, in particolare in un inventario databile tra il 1172 e il 1182 (Le carte, II, n. 144) e in due documenti del 1182 (Le carte, II, nn. 145 e 146). È appunto Bernardo che in quest'ultimo anno (il padre Artusio è ormai morto) aliena definitivamente i beni di Sartirana a intermediari che poi li permuteranno con beni del monastero di S. Pietro in Ciel d'Oro.

(SN) Die iovis qui est secundus dies mensis augusti. In civitate Papia, in casa Guilielmi Albaricii. Presentia bonorum hominum quorum nomina subter leguntur, convenerunt inter se Guilicionus, filius suprascripti | Guilielmi, per consensum eiusdem genitoris sui, necnon et Artusius, filius eiusdem Guilielmi, et Bernardus, pater et filius, consenciente ei ipso genitore suo et subter confirmante, similiter consensu | eiusdem genitoris sui, eo modo quod abhinc in antea in aliquo t(em)pore ipse Guilicionus et sui heredes de paderfio denariorum (a) uxoris suę et de paderfio quod predictus Artusius dedit Mateldę filię suę ad | maritandum, in toto nec in parte nullum consultum requirere habent nec appellationem exinde facere adversus suprascriptos patrem et filium nec adversus eorum heredes. Similiter ipsi pater et filius | et illorum heredes de paderfio denariorum (b) genitricis (c) suprascripti Bernardi et coniugis eiusdem Bernardi in toto nec in parte nullum consultum (d) requirere habent nec appellationem exinde facere adversus ipsum | Guilicionum nec adversus suos heredes, et (e) ita ut ipsi omnes ab invicem unus adversus alterum eorumque heredes exinde omni t(em)pore taciti et contenti permanere habent. Penam vero inter se posu|erunt ut si quis ex ipsis vel eorum heredibus suprascriptam convenientiam ruperit, tunc conponat pars parti fidem servanti penam argenti denariorum bonorum (f) Papiensium libras ducentas, et post | penam solutam hoc breve in suo permaneat robore, et launechil exinde ab invicem inter (g) se acceperunt crosnam unam. Factum est hoc anno dominicę incarnationis millesimo | centesimo quinquageximo primo, suprascripto die, indic(tione) quarta decima.
Signa +++ manuum suprascriptorum Artusii et Bernardi, patris et filii, atque Guilicioni, qui hoc breve fieri rogaverunt et suprascriptum launechil acceperunt; et ipse Artusius eidem filio suo consensit | ut supra.
Signum + manus suprascripti Guilielmi qui eisdem filiis suis consensit ut supra.
Interfuerunt testes Allo de Mangano, Carlus de Sancto Ambrosio, Stultus Albaricius.
§ Eodem die. Per lignum et cartulam quę in sua tenebat manu predictus Guilicionus, iterum per consensum prenominati genitoris sui, investivit et refutavit atque finem fecit suprascriptis Artusio | et Bernardo, patri et filio, nominative de omnibus aquistis quę predictus Guilielmus genitor eorum et ipse Artusius per aliquem modum fecerunt super fluvium Ticini, in loco et fundo Sartirana | et in eius territorio eiusque adiacentiis et pertinentiis, et de omnibus rebus quas ipsi in eodem loco et fundo Sartirana et in eius territorio eiusque adiacentiis et pertinentiis habent et tenent | pro pignore a quacu(m)que persona (h), omnia cum omnibus honorinus, conditionibus, albergariis et ceteris rebus ipsis predictis aquistis et rebus pro pignore obligatis pertinentibus, inintegrum, salva tamen in ipsis aquistis et rebus pro | pignore (i) obligatis ratione et dominio suprascripti Guilielmi et Beatricis iugalium, genitoris et genitricis suprascriptorum Artusii et Guilicioni; et ita quod totus usufructus de ipsis | aquistis et rebus pro pignore obligatis usque ad kalendas septenb(ris) et deinde in antea usque ad annos tres expletos, veniat in comuni casę eorum ad usufruendum tam | ipsi Guiliciono quam ipsis Artusio et Bernardo, patri et filio, nisi quantum remanserit per parabolam suprascriptorum iugalium vel unius eor(um)dem (j), si alter decesserit. Eo modo fecit ipse | Guilicionus suprascriptam investituram et refutationem quod si ipse vel sui heredes dehinc in antea in aliquo t(em)pore de predictis aquistis et rebus pro pignore obligatis in toto vel i(n) parte | agere aut causari vel placitare seu contradicere per aliquem modum presu(m)serint adversus suprascriptos patrem et filium aut adversus (k) suos heredes vel cui ipsi dederint, et taciti | et contenti exinde omni t(em)pore non permanserint, vel si apparuerit ullum datum aut factum vel quodlibet scriptum quod ipsi exinde in alia parte fecisent et claru|erit et ipsum cum ratione eis non disbrigaverint, tunc obligavit se ipse Guilicionus, una cum suis (l) heredibus, conponere illis querimoniam inde natam in duplum, et insuper | penam argenti denariorum bonorum Papiensium libras ducentas; et launechil exinde accepit crosnam unam. Insuper quoque iuraverunt suprascripti Guilicionus et Artusius, eorum | propriis manibus, ad sancta Dei evvangelia ab invicem unus adversus alterum eo modo: in primis iuravit ipse Guilicionus quod dehinc in antea de suprascriptis aquistis et rebus pro pignore | obligatis in toto nec in parte non habet agere nec causari nec placitare neque contradicere adversus suprascriptos patrem et filium nec adversus eorum heredes neque cui ipsi | dederint per se ipsum neque per aliquam suam submissam personam; et de suprascripto (m) paderfio uxoris suę et de paderfio quod ipse Artusius dedit Mateldę predictę filię suę | ad maritandum ipse Guilicionus in toto nec i(n) parte nullum consultum (n) requirere habet nec appellationem exinde facere adversus suprascriptos patrem et filium nec adversus | eorum heredes per se ipsum neque per aliquam suam submissam personam, et usque ad kalendas septenb(ris) et deinde in antea usque ad annos tres expletos ipse Guilicionus non habet | denarios per annum mutuo accipere ultra viginti sol(idos) denariorum Papiensium sine parabola suprascriptorum genitoris et genitricis sui atque Artusii, nisi (o) ipse | fuerit coactus necessitate quam evitare non possit; et si ipsi omnes vel aliquis eorum parabolam ei dederint, secundum quod dederint ipse adtendere et obser|vare habet, et infra hunc predictum terminum ipse Guilicionus per annum adversus suprascriptos genitorem suum et genitricem suam et Artusium atque Bernardum, patrem et | filium, in fraude non erit ultra viginti sol(idos) denariorum Papiensium. Et iuravit ipse Artusius quod abhinc in antea de suprascripto (p) paderfio genitricis suprascripti Bernardi filii sui | et coniugis eiusdem Bernardi in toto nec in parte nullum consultum (q) requirere habet nec appellationem exinde facere adversus suprascriptum Guilicionum nec adversus suos heredes per se | ipsum neque per aliquam suam submissam personam, et quod usque ad kalendas septenb(ris) et deinde in antea usque ad annos tres expletos per annum adversus suprascriptos genitorem suum et genitricem | suam et Guilicionum ipse Artusius in fraude non erit ultra viginti sol(idos) denariorum Papiensium. Hęc omnia suprascripta ita adtendere et observare habent ipsi Guilicionus | et Artusius bona fide et sine fraude, illis scientibus, si Deus illos adiuvet et illa sancta Dei evvangelia. Insuper etiam convenit ipse Artusius eidem Guiliciono | iermano suo, similiter consensu eiusdem genitoris sui, quod si ipse Guilicionus vel sui heredes in aliquo t(em)pore ipsi Artusio requisierint ut predictus Bernardus filius eius | faciat eis securitatem per sacramentum ut ipse de suprascripto (r) paderfio genitricis suę et coniugis suę per aliquem modum nullum consultum (s) requirat nec appellationem | exinde faciat adversus eos, tunc ipse Artusius ad unum mensem proximum postquam ei requisitum fuerit faciet ipsum Bernardum filium suum facere eis exinde | securitatem per sacramentum, ut supra legitur, sub pena argenti denariorum bonorum Papiensium librarum centum. Unde duo breves uno tenore scripti sunt.
Interfuerunt suprascripti testes.
(SN) Ego Mignonus notarius sacri palacii interfui et hoc breve scripsi.



(a) denarioru(m) nell'interlineo, con segno di inserzione.
(b) denarior(um) nell'interlineo, con segno di inserzione.
(c) ge- corr. da m
(d) -sul- su rasura, come pare.
(e) -t nel sopralineo.
(f) b(o)nor(um) nell'interlineo.
(g) Nel sopralineo, in corrispondenza di in-, segno abbr. (trattino obliquo) superfluo.
(h) a q(u)acu(m)q(ue) p(er)sona nell'interlineo, con segno di inserzione.
(i) A p(ro)ignore con rasura del segno abbr.
(j) -de(m) nel sopralineo.
(k) A adv(er)sussus
(l) suis su rasura.
(m) suprascripto nell'interlineo.
(n) -sul- su rasura.
(o) n- su rasura.
(p) suprascripto nell'interlineo.
(q) -sul- su rasura.
(r) suprascripto nell'interlineo.
(s) -ul- su rasura.

Edizione a cura di Barbieri, Cau, Baretta, Ansani
Codifica a cura di Michele Ansani

Informazioni sul sito | Contatti