Registro n. 15 precedente | 897 di 1468 | successivo

897. Disposizioni di Filippo Maria Visconti circa le trasferte 1444 novembre 1 Milano

Filippo Maria Visconti dice di essere consapevole del diverso trattamento che hanno coloro che fanno le trasferte ducali. Alcuni, oltre alla trasferta, percepiscono l'intera provvisione, altri la metà e v'è chi ha solo il minimo del suo salario, da ciò il malcontento. Gli è pur noto che vi sono di quelli che per consuetudine pretendono un maggior numero di cavalli di quelli che comporta il loro grado, né mancano coloro che hanno una continua provvisione e solo a volte hanno delle trasferte, né manca chi tenga per sé il denaro avanzato: tutte cose di cattivo esempio e di danno allo stato per cui necessita un intervento per riportare tutto a equità e troncare lamentele in modo che, quando occorra cavalcare, vi sia la pronta disposizione a farlo. La decisione ducale è che per le cavalcate giornaliere nello stato ducale si diano sedici soldi a cavallo e per quelle fatte extra confine, soldi diciotto; agli assistenti della Camera ducale si dia l'intera provvisione e a tutti gli altri media retineatur. La disposizione ducale sancisce che coloro che per servizio vanno nel Genovese, Boloniese, Ferrarese e nel Piemonte e in località citeriori si dia un prestanza di soli quindici giorni; se debbono ivi sostare, si provvederà come esige la cosa. A coloro che cavalcano verso la Romandiola, la Toscana e le Marche si conceda un mese. Chi si porta dalle parti di Roma, nel regno di Napoli od Oltremonte, si diano due mesi. Si impone, inoltre, di denunciare il giorno del ritorno all'ufficiale delle trasferte e coloro che ritornano innanzi tempo rendano la quota superflua di anticipo e la versino al tesoriere generale ducale. Comanda ai Maestri delle entrate e a quanti presiedono alla amministrazione delle entrate, al Collaterale ducale generale, ai ragionieri della curia ducale e a quant'altri che, con onestà, equità e risolutezza, osservino e facciano osservare questa disposizione. Ad evitare errori sul numero di cavalli di cui ciascuno può servirsi,si fa un elenco dettagliato. A conferma il duca vuole che le presenti disposizioni siano redatte e registrate, nonché corroborate del sigillo ducale.

[ 289r] Dux Mediolani, et cetera, Papie Anglerieque comes ac Ianue dominus, non nescii summus nec nostram omnino preterit noticiam quam diversimode tractentur nostri in profectionibus quas a se nostris in serviciis fieri contingit. Quorum quidem aliqui, ultra andatam, provisionem integram, alii mediam, alii ne minimum quidem eius denarium percipiunt, nec andatam etiam per territorium nostrum equitantes ullam habere possunt, ex quo non indolere nequeunt et reclamare et, cum equitare debeant, exceptiones ac dilactiones non adducere. Scimus et alios esse, qui, ex inadvertenti quadam consuetudine, pro maiore quam conveniat et gradus etiam suus expostulat et causa pro quibus ac loca ad que emittuntur equorum numero et tempore andatam habent, et alios qui et provisionem continuam habent et andatam interdum, et quicquid sibi restat pecuniarum ex profectionibus et andatis ipsis postquam redierunt in propriam utilitatem convertunt, nullam de his redentes rationem. Que quidem omnia minus boni sunt exempli et in manifestam cedunt iacturam nostram, ut igitur certam ad hec limitacionem imponamus et ea redigamus ad equitatem quandam. que debet apud omnes commendabilis et desiderabilis esse, ut etiam illorum querimonias precidamus, et sibi potius nostris incumbentibus servitiis, et quandocumque sit opus equitandi promptitudinem prebeamus, quam se retrahendi deliberamus. Et presenti ordine nostro decernimus quod omnibus, de cetero, pro serviciis et rebus nostris, quicumque sint, equitaturis dentur in territorio nostro soldi sedecim in die pro uno quoque equo pro quibus habent andatam, extra autem ipsum nostrum territorium soldi xviii imperialium, respectu vero provixionis intendimus, sic quod Camere nostre assistentibus, iuxta consuetudinem, de ea, tam equitando quam commorando, respondeatur integranter ultra andatam, set aliis omnibus pro nobis equitantibus indifferenter media retineatur et media satisfiat, ita ut medium tale servetur quo contentandi potius prompte equitandi quam conquerendi, et contra temptandi causa sibi prebeatur, deliberamus etiam ac intendimus quod equitaturis huiusmodi ad partes Ianuenses, Bononienses, Ferrarienses et Pedemontium et citeriores, prestancia fiat dierum quindecim tantum nisi forsan haberent inibi perseverare, quo casu sibi fiat iuxta rei exigentiam. Equitaturis autem Romandiolam, Tusciam et Marchiam, fiat unius mensis, nisi [ 289v] forsan etiam ut supra. Silicet equitaturis ad Romanas partes et Regni Neapolitani et Ultramontanas fiat duorum mensium, nisi forsan etiam ut supra (a). Decernentes item ac volentes quod r(e)cessus ac reditus sui diem omni cum sinceritate et veritate significent officiali nostri super andatis, sique redierint ante consumptum tempus suscepte prestancie, eam pro rata restituant, et generali thexaurario nostro diminuerent immediate, quod, nisi fecerint, computetur et omnino retineatur in preteritis bulletis et rationibus suis. Denique vero mandantes Magistris intratarum nostrarum necnon aliis earum administrationi presidentibus, et qui per tempora preerunt, Collaterali nostro generali, racionatoribus Curie nostre et ceteris demum omnibus, ad quos spectat et spectare possit, quatenus hunc ordinem nostrum honestate et equitate plenum observent firmiter et faciant inviolabiliter observari.
Utque nullus interveniat error in numero equorum pro quibus nostrorum unusquisque debeat andatam habere, eum infra notari fecimus, videlicet:
Consiliarii:
dominus Franchinus de Castiliono,
dominus Blaxius Aseretus de Vicecomitibus,
dominus Guarnerius de Castiliono,
Conradinus ex Capitaneis de Vicomercato,
Aluysius et
Lanzalotus, fratres de Crotis,
Simoninus Giglianus,
dominus Franciscus Patarinus et
Mafeus de Muzano, Consilii secreti.
Consiliarii:
dominus Christoforus de Vellate,
dominus Nicolaus de Arcimboldis et
dominus Iohannes de Ferufinis, Consilii iusticie.
Ex his, dominis Franchino et Guarnerio dentur ex ordine equi decem, ceteris autem octo, nisi forte equitarent ad honorabiliora loca, utpote ad summum Pontificem et Imperatorem ad reges, ad Venetos et Florentinos, quo casu dentur dominis Franchino et Guarnerio duodecim, et reliquis decem similiter in minore silicet numero tractentur.
Secretarii:
Franciscus Barbavaria,
Thomas Tebaldus Bononiensis,
dominus Guinfortus Barzizius,
dominus Ferufinus,
Petrus Cota,
Marcolinus Barbavaria,
Iohannesmatheus Butigella et
Iacobus Bechetus.
His omnibus secretariis ex ordine dentur equi septem, nisi forte proficiscerentur ad honorabiliora loca, ut supra, quo casu dentur eis novem.
Sic etiam tractetur Iohannes Balbus, ducalis mense generalis Magister.
Iohanni de Fagnano, ad Consilium iusticie secretario, dentur ex ordine equi sex.
Candido Decembri de Viglevano,
Georgio de Anono,
Nicolosio poete,
Ludovico de Canciana et
Antonio de Rocha imperiali dentur semper ex ordine equi quinque.
[ 290r] Antonio da Canobio et
Donato de Aplano ad Cancellariam secretam
semper ex ordine dentur equi quatuor.
Nobiles Aule comiter equitantes,
Nicolaus Georgius,
Petrus de Pusterla,
Rolandus de Lampugnano,
Aluysius Bossius,
Scharamucia Balbus,
Luchinus Toschanus et
Iohannesantonius de Vicomercato.
His nobilibus et aliis consimilibus pariter et vicariis generalibus dentur ex ordine (e)qui iiii in ducali territorio, extra autem quinque, silicet si proficiscerentur ad honorabilia loca, ut supra, dentur sex.
Matheo de Conradis,
domino Pazino de Pusio, Magistri intratarum,
Baptiste de Poetis, ad officium intratarum existentibus nulla fiat per territorium ducale andata, si pro pertinentibus ad officium suum ibunt.
Silicet si equitarent pro aliis ducalibus serviciis tractetur Matheus more secretariorum, et aliis in territorio ducali predicto dentur equi quinque et sex extra.
Iacobino Bossio et
Ambroxio Borsano, Curie referendariis nulla sibi andata per ducale territorium fiat si pro spectantibus ad officium suum ibunt.
Verum si equitarent pro aliis ducalibus negotiis dentur equi tres.
Antonio de Olzate generali,
Conradolo Stanghe,
Guidoto Pagnano,
Antonio de Raude.
Iohanni de Vergiate collaterali nulla pariter andata per ducale territorium fiat, si pro spectantibus ad officium suum ibunt. Silicet si proficiscerentur aliis pro ducalibus negotiis, tam in territorio quam extra, dentur Antonio sex, Conradolo iiii et ceteris tres equi.
Familiares equitantes:
Gabriel Mirabilia,
Herman Romustetor, cognominatus Zonus,
Albricus ex comitibus Castri Seprii,
Filippus Amiconus,
Galeaz de Crema,
Dominicus Guazardus,
Iohannesgaleaz de Ligurni,
Ottinus de Marliano,
Ieronimus Senensis,
Abraam Arditius,
Iohannes de Carcano et
Christoforus Galma, his ex ordine semper dentur equi tres.
Geogio Aliprando,
Paulo de Terzago,
Antonio de Sarzana,
Francisco Squarzafico,
Leonardo de Petrasancta,
Iohanni Favegrosse et
Antonio de Tritio, dentur semper ex ordine equi duo.
Similiter dentur duo Lantellino de Puteobone.
Iohanni Boldizono,
Henrico de Lando,
Iacobo de Tritio Curie ducalis equitatoribus unus autem ex ordine semper detur;
Sandrino de Melcio,
Petro de Feraria,
Henrico de Zurich,
Leoni de Galbiate,
Iacobo de Cocio,
Roseto de Varixio,
[ 290v] Gibellino de Rippalta,
Rosseto de Madiis,
Anzelino de Allamania et
Christoforo de Genenzano.
In quorum testimonium presentes fieri iussimus et registrari nostrique sigilli munimine roborari. Data Mediolani, die primo mensis novembris MCCCCXLIIII.
Signata Guinifortus.


(a) Segue silicet equitaturis ad Romanas partes depennato.