Lombardia Beni Culturali
146

Cartula iudicati

1145 novembre, Bergamo.

Giselberto, figlio del fu Giselberto Attonis, di legge longobarda, oblato templare, dona per la propria anima, quella del padre, della madre e di sua moglie, all'ospedale di Astino e all'ospedale di S. Alessandro tutte le case e le terre possedute in Sudorno, tanto in monte quanto in casteneto e in mola, e stabilisce che i suoi fratelli, Guglielmo e Turpe, tengano in perpetuo le anzidette proprietà, pagando ogni anno ai due ospedali un fitto di due moggi di miglio e due moggi di panico. Giselberto dona, infine, al monastero <del S. Sepolcro> di Astino il fitto annuo di dodici denari milanesi di vecchia moneta relativo alle terre possedute in Curno.

Copia autentica della fine del sec. XII, BCBg, Collezione di pergamene, perg. 2161 [B]. Regesto Guiducci, pp. 276, 316. Le autentiche di B sono le seguenti: (SN) Ego Guil(iel)m(us) de Canto(n)no sacri p(a)ll(at)ii not(arius) autenticum huius exe(m)pli vidi et legi et ad confirmandum s(ub)s(crip)si. | (SN) Ego Gir(ardus) de Lesna sacri pal(atii) not(arius) autenticum huius exempli vidi et legi et ad confirmandum s(ub)s(crip)si. | (SN) Ego Ioh(ann)es Regapanis d(omi)ni Henrici imperat(oris) not(arius) autenticum huius exempli vidi et legi et sic(ut) in eo continebat(ur) ita et in isto continet(ur) exemplo preter litteram vel | sillabam quod mutet sensum scripsi plus minusve. Nel verso, annotazione di mano del sec. XIII: Iudicatus Giselberti Attonis hospitalibus Sancti Alex(andri) et de Astino de modia .IIII. inter milium et panicum | de isto ficto fecimus co(m)mutationem de terra in Stabulo, completata da altra mano del sec. XIII: Item iudicav(it) monasterio d(e)n(arios) .XII. in Curno, un(de) ha|bemus fictum [[..]] .I. fru(menti) a filiis Mar(tini) Beatricis; di mano del sec. XV-XVI: Sudurno; segnature di epoca moderna, tra cui segnatura Guiducci: D 71.

Cf. SALA, Le famiglie Suardi e Colleoni, p. 285 (nota 11); MENANT, Nouveaux monastères, pp. 305 (nota 153), 314 (nota 193).

La pergamena, in buono stato di conservazione, presenta soltanto qualche macchia qua e là. Rigatura a secco, anche con le linee verticali delimitanti lo specchio della scrittura.
Il confronto con i dati relativi agli anni in cui è attestata l'attività dei notai autenticatori - di Guillielmus de Cantonno non ci sono al momento noti altri docc.; di Girardus de Lesna ci è noto soltanto un altro doc. del 1186; mentre la carriera dell'autenticatore scrittore Iohannes Regapanis si sviluppa perlomeno nel periodo compreso tra il 1197 e il 1203 - consente di collocare la redazione della copia all'incirca nel penultimo decennio del XII secolo.
Circa l'esistenza a Bergamo di una chiesa di S. Maria del Tempio, di cui si hanno attestazioni soltanto a partire a partire dalla seconda metà del sec. XIII, cf. CAPONE, Vestigia templari, pp. 40-1; BRAMATO, Storia dell'ordine dei Templari, II, pp. 138, 153.

(SN) In Christi nomine. Ab incarnat(ione) d(omi)ni nostri Iesu Christi mill(esim)o cent(esim)o quadragesimo quinto, mense octubr(is), ind(itione) octava. Dum cuiuslibet vita hominis huius | transitorii temporis fragili et caduco habitu vegetatur, necesse est ut deferendo vitia et carnalia desideria spiritualibus virtutibus adh(ib)e|at ac vitam et conservationem suam sub pura et sincera confessione informet et istudeat (a) et divini obsequii cultui se emancipare studeat suasque res et facultates in | beneplacito Dei ita disponat ut, veniente Christo, in supremo examine dignet(ur) cum in elettorum suorum sorte suscipere atque eterna beatitudinis (b) premia clementia | sue pietatis ei atribuere. Ideoque Giselbertus, filius item Giselberti Attonis, qui professus sum lege vivere Longobardorum, Ierosolimitano templo adserviendum Deo traditus | et oblatus, dono, trado et offero res meas terretorias cum casis quas habere et p(os)sidere visus sum in Sudurno, tam in monte quam in casteneto et in molea, uni|versalit(er), vel (c) ospitali de Astino et ospitali Sancti Alex(andri), ut a presenti die et ora deveniant in iure et potestate atque proprietate s(uprascrip)torum ospitalium s(uprascrip)te res sic(ut) superius | l(egitur), cum finibus et accessionibus suis, inintegrum, et faciant exinde supradicti ospitales de (d) s(uprascrip)tis rebus legalit(er), quiquid voluerint, sine contradict(ione) mea meorumve he(re)dum | vel fratrum pro remedio anime mee et patris et matris mee atque uxoris. Quia sic est mea bona voluntas.
Eo tam(en) ordine ut Guilielmus et Turpis, fratres mei, et eorum he(re)des habeant et teneant s(uprascrip)tas res ad r(et)dendum fictum supradictis ospitalibus modia quadtuor ad se|starium civitatis, qui nunc currit, duo de milio (e) et duo de panico usque in perpetuum; si vero supradicti germani, id est Guilielmus et Turpis, vel eorum he(re)des | voluerint s(uprascrip)tum fictum anuatim solvere supradictis ospitalibus in supradictis rebus nullam habeant reentionem (f) vel occassionem. Actum in civitate Pergami.
Signu(m) (g) + man(us) supradicti Giselberti qui hanc cartula iudicati fieri rogavit.
Signa + manuu(m)Gileelmi (h) Advocati, Seutaldi (i) Olrici atque Petri Ioh(ann)is de Rivola et Cap(re)noctis atque Bertram Co(n)nacii et Vidoti de Castello atque Bazonis | et Tadonis Scopardi testium. In present(ia) s(uprascrip)torum testium, iudicavit atque ordinavit supradictus Giselbertus monasterio de Astino duodecim d(e)n(a)r(ios) veteris monete Mediola|nensium fictum anuatim, usque in perpetuum, in rebus suis terretoriis quas habebat in loco Curno.
(SN) Ardericus iuridicus rogatus notar(ius) (j) tradidi, p(ost) traditam co(m)plevi et dedi.


(a) -tu- su rasura; -de- sembra espunto.
(b) La seconda t corr. su altra lettera.
(c) v(e)l nell'interlineo.
(d) d(e) nell'interlineo.
(e) Seguono tre lettere erase.
(f) Così B, si intenda retentionem.
(g) Sig- è reso con un grafismo, qui e nel caso seguente.
(h) Così B.
(i) Così B, si intenda forse seu Teutaldi.
(i) Non si esclude la lettura notat(us).

Edizione a cura di Gianmarco Cossandi
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi

Informazioni sul sito | Contatti