Lombardia Beni Culturali
52

Pagina (cartula) ordinationis

954 o 955 agosto 24, Brescia.

Bernardo del fu Bernardo, abitante in Brescia in localit� Calcaria, assegna ad Audeverto, prete della Chiesa Bresciana, abitante nell'anzidetta localit�, un oratorio edificato dal fu Bernardo suo padre e dedicato a S. Cecilia, insieme a una casa e a un orto contigui, pure in Calcaria, costituendolo custode e rettore dell'oratorio, con facolt� di nominare, in vita, un altro custode e rettore; qualora tali disposizioni venissero violate, il sacerdote di S. Cecilia ricorra al vescovo o ad altra autorit�. Bernardo riceve da Audeverto, a titolo di launechild, due guanti.

Originale, ASBs, ASC, Codice Diplomatico Bresciano, busta 4, perg. LIV [A]. Copia Odorici, busta 19.4. Regesto Astezati, pp. 1, 67 (alla data 954 agosto 24). Nel verso, di mano del sec. XII: Cartula de Sancta Cecilia, completata da un'altra mano coeva: et de terra in Quadre; altre annotazioni di epoca moderna, tra cui segnatura Astezati: E fil. 2 n. 19; segnature novecentesche a matita.

Edizione: PORRO LAMBERTENGHI, Codex Diplomaticus Langobardiae, n. 606, coll. 1036-37 (alla data 954 luglio 24).
Trascrizione: ODORICI, Storie Bresciane, IV, n. XXIV, pp. 85-7 (alla data 954 luglio 24).
Cf. F� D'OSTIANI, Storia tradizione e arte, p. 292; VIOLANTE, La chiesa bresciana, p. 1025; PANAZZA, L'arte dal secolo VII al secolo XI, p. 534 (nota 3); ID., Il volto storico di Brescia, p. 1065; LONATI, Catalogo illustrato delle chiese di Brescia, I, pp. 259, 265; II, p. 554.

La pergamena presenta alcune rosicature lungo tutto il margine laterale sinistro e la parte superiore di quello destro, oltre a qualche macchia di umidit� e una leggera consunzione nel quarto superiore.
Gli elementi cronologici non concordano: il quinto anno di regno di Berengario II e suo figlio Adalberto porta al 955, mentre l'indizione dodicesima rimanda all'anno precedente. La discrepanza non pu� che dipendere da un errore materiale; nell'impossibilit� di privilegiare l'uno o l'altro dato, si � preferito mantenere le due opzioni.

[In nomine] domini Dei eterni et salvatoris nostri Iesu Christi. Berengarius et Adelberto filio eius gr(ati)a Dei reges, anni regni eorum quinto, nono kalendas septe(m)bris, |[inditjone] duodecima. Per [[...]]rteti cartula ordinatjonis seu traditjonis mee ordinare adque disponere videor aliquit de propriis rebus, quem hic subter |[legitur], pro animee vel parentum meorum remedium. Ego enim in Dei omnipotentis nomine Bernardo fil(ius) q(uon)d(am) ite(m)que Bernardi, de infra civitate Brixia, locus Cal|[caria][, ti]bi viro (a) Audeverto, presbitero (b) Sancte Brix(ia)n(e) Ecclesie, habitator infra s(upra)s(crip)ta civitate in predicto loc(us) Calcaria, (c) idest oratorium unum quot predict(us) genitur m[eus edificav]it (d) et consecratum est ad onorem Sancte Cecilie virginis, cum laubiola et caminata solariata, seu necessario tenentes se ab ips[um oratorium da] (e) partis s(era), seu eciam unum areale case et una pecia terra ortiva simul tenente se ab ipsum oratorium da partis man[e, et est] predictum areale cum predicta pecia terra ortiva per mensur(a) iusta tabulas duodecim; finis ab hec omnia: da m(ane) et ser(a) me ipso donatore, da |[meridie] simil(iter) me ipso et in parte egressu de ipsa ecclesia usque in via publica, et da partis mont(i)s rebus Sancti Clementis et rebus qui fuit q(uon)d(am)Simperti |[[......]]tis esse, quem hec omnia habere et possidere videor infra ut s(upra)s(scrip)ta civitate Brix(i)a in ia(m)dicto loc(us)Calcaria; et insuper omnibus rebus illis [m]eis quas |[habere et] possidere videor in suburbio Brix(i)a, locus que dicitur Quadre, et sunt hoc ipsis rebus in ia(m)dicto loco per mensur(a) legiptima ad ratjone facta |[perticas] quinque cum tabol(i)s duocenti. Primis omnium volo et statuo ut hab ac ora in antea sis tu predict(us) Audevert(us) presbiter custos et rector ip(siu)s oratorii |[[...] cum] predictis cassis et rebus que superius legitur, pro remedium anime me vel parentum meorum, ut Dominus pro tua oratjone aliquit minuere dignetur de peccatis |[meis tempor]is diebus vite tue, tantum residendi et usu(m)fruendi nomine, et facias de fruges vel censum (f) quicquit tua fuerit voluntas (g). Item vero statuo et per hanc pagi|[nam ordinatjonis] mee confirmo (h) ut habeas tu predict(us) Audevert(us) presbiter potestatem, te vivente, alium custodem et rectorem ordinar(e) in predicto oratorio, qui ibi Deo deservi|[at et] predictas res et cass(as) et fruges earum (i) habead tantum usufruendi nomine; sic exinde in antea volo ut habeat (j) potestetem un(us), dum vixerit, ordinare alium et |[[...] or]dinetur un(us) ab alio usque imperpetuum qui ibi Deo deserviant et predictis cassis et rebus habeant, sicut superius legitur, pro Dei amore et pro remedium anime me et par|[entum] meorum, quia sic est mea voluntas. Si vero umquam in te(m)pore aliquis surrexerint, qui hanc meam ordinatjon(em) inru(m)pere quesierit, tunc volo ut sacer|[dos, qui] pro te(m)pore fuerit in predicto oratorio, requirat prius ad episcopus huius civitatis et querat adiutorium ut eum adiuvet de ipsa molestia; si vero ipse (k) episcopus |[eum a]diuvare non potuerit, tunc recurrat ad qualemcumque potestatem huius regni potuerit qui eum pro Dei amore et anime sue remedium adiuvet |[atq]ue defendat. Unde pro maxima et ampliore firmitate ut ita omni te(m)pore sicut scriptum est firmum et stabilitum permanead (l), recepi ego s(upra)s(crip)t(us) Ber|[na]rdus ad te ia(m)dict(us) Audevert(us) presbiter meriti et causa launechild manicias duas. Acto Brixia. Feliciter.
[+] Sign(um) m(anus) ut supra Bernardi qui fieri rogavit ad omnia s(upra)s(crip)ta.
+ Moises notarius rogatus t(es)t(is) s(ub)s(cripsi).
+ Dodo rogat(us) t(es)t(is) s(ub)s(cripsi).
+ Laurentjus notarius rogat(us) t(es)t(is) s(ub)s(cripsi).
+ Leoprandus notarius rogat(us) (m) t(es)t(is) s(ub)s(cripsi).
+ Maginfrid rogatus t(es)t(is) s(ub)s(cripsi).
(SN) Desiderio notarius rogatus postradita co(m)pl(evi).


(a) Cos� A, si intenda probabilmente vero.
(b) p- corr. su b.
(c) Si sottintenda ordino adque dispono.
(d) Restituzione a senso proposta a suo tempo anche da Porro Lambertenghi.
(e) Restauro probabile.
(f) -s- corr. su altra lettera, come pare.
(g) -u- corr. su altra lettera, come pare.
(h) -r- corr. da altra lettera, come pare.
(i) -a- corr. da lettera principiata, come pare.
(j) -t corr. su lettera cassata mediante dilavamento volontario dell'inchiostro.
(k) -e nell'interlineo.
(l) La seconda a corr. su altra lettera, come pare.
(m) -o- corr. su lettera principiata, come pare.

Edizione a cura di Gianmarco Cossandi
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi

Informazioni sul sito | Contatti