Lombardia Beni Culturali
83

Cartula (pagina) venditionis

1069 [gennaio 1 - agosto 31], Brescia.

Orlinda moglie di Manfredo, abitante in Brescia presso la chiesa <di S. Zenone, in contrada> dell'Arco, di legge alemanna, dichiara di aver ricevuto da Pietro prete, [figlio del fu] Martino, di Iseo, otto lire di denari d'argento quale prezzo della vendita di un appezzamento di terra vitata sito all'esterno della città di Brescia, in Costa que dicitur Sancti Floriani.

Originale, ASBs, ASBs, ASC, Codice Diplomatico Bresciano, busta 5, perg. LXXVI [A]. Copia Odorici, busta 20.4. Regesto Astezati, pp. 22, 31, 70. Nel verso, di mano del sec. XII: Car(ta) de costa Sancti Floriani, ripassata da mano successiva; annotazioni di epoca moderna, tra cui segnatura Astezati: E fil. 4 n. 28 II.

Trascrizione: ODORICI, Storie Bresciane, V, n. LXXIV, pp. 68-9 (alla data 1069).
Cf. ODORICI, Storie Bresciane, III, p. 332, V, p. 178 (nota 1); BRUNATI, Vita e gesta di santi bresciani, I, p. 68 (nota 68); BROGIOLO, Brescia altomedievale, pp. 45 (nota 3), 85 (nota 7); LONATI, Catalogo illustrato delle chiese di Brescia, I, p. 365; ANDENNA, Foris muros civitatis, p. 237.

La membrana, tagliata in quattro pezzi incollati con strisce di pergamena applicate sul verso, presenta qualche foro provocato da rosicature; l'umidità ha inoltre prodotto, oltre a diffuse macchie, il danneggiamento del quadrante superiore destro con conseguente scolorimento dell'inchiostro. Foro di filza al centro. I forellini di cucitura, visibili nel margine inferiore, denunziano la congiunzione di questa ad un'altra pergamena.
Il restauro del dettato tiene conto della rimanente produzione del notaio (cf. qui il doc. n. 85), nonché del formulario dei documenti coevi.
Sulla base dell'indizione settembrina - normalmente impiegata dai notai bresciani a quest'epoca (cf. docc. nn. 70 e 77) - si può datare il documento tra gennaio e la fine di agosto.

(SN) In nomine domini Dei eterni. Anno ab incarnatjone domini nostri Iesu Christi mileximo sexageximo nono, mens(e)[[......], inditjone sep]|tima. Constat me Orlinda coniux Maginfredi, abitator infra civitate Brixia prope te(m)plum Archi, qui professa sum ex [natjone mea lege vivere]| Allamanorum, consenciente m(i)hi ia(m)dicto Maginfredo vir meus, accepisem sicuti et in presencia testium accepi ad te [Petro presbiter, filio quondam] (a) | Martini (b), de loco Isex, argentum denarios bonos libres (c) octo, finitum precium, sicut inter nobis convenit, pro pecia una de [terra vidata iuris m]ei | quam abere visa sum foris eadem civitate, in costa que dicitur Sancti (d) Floriani, est pecia ipsa de terra vidata per mensur(a) iusta tabul(as)[[......]; coerit ei: a mane]| Bonizo, a meridie et sera egresso, a monte Adelardo, si ibique alii s(un)t coerentes; que autem s(upra)s(crip)ta pecia [de terra vidata iuris mei superius]| dicta, una c(um) accessionibus et egressores earum seu c(um) superioribus et inferioribus suis qualiter superius mens[uram et coerencias legitur, inintegrum,]| ab ac die tibi qui supra Petrus presbiter pro s(upra)s(crip)to precio vendo, trado et mancipo, nulli alii vendita, donata, alienata, ob[noxiata vel tradita]| nixi tibi. Insuper ego qui supra Orlinda facio exinde legitimam traditjonem (e) et vestitura per cultellum, fistucum notatum, vuantonem et vua|sone(m) terr(e) seu ra(m)mu(m) arboris et me exinde foris expelli, vuapivi et absasito feci et tibi ad tuam proprietate(m) abendum et fac|endum exinde a presenti die tu et ehredibus (f) tuis aut cui vos dederitis vel abere statueritis, iur(e) proprietario nomi[ne, quiquid] volueri|tis, sine omni mea et eherdum ac proehredumque meorum contraditjone vel repititjone. Si quis vero, quod futurum esse non credo, si ego ipsa Orlin|da, quod absit, aut ullus de ehredibus (g) ac proehredibus meis seu quislibet oposita persona contra anc cartulam vinditjonis ire quandoque te(n)taverimus, aut | eam per covix ingenium infrangere (h) q(ue)xierimus, tunc inferamus ad illam partem contra quem exinde litem intulerimus multa que est pena auri optimi (i) | uncias tres et argentum ponderas sex, et quod repecierimus et vi[ndic]are non valeamus, set presens anc cartulam vinditjonis diuturnis te(m)po|ribus firma perman(e)ad adque persistat. Et ad me qui supra Orli[nda u]na cum meos ehredes tibi qui supra Petro presbiter tuisque ehredibus aut cui vos | dederitis vel abere statueritis s(upra)s(crip)ta(m) pecia de terra vidata q[ualiter sup]ra l(egitur), inintegrum, ab omni omminem defensare, quod si defendere non potu|erimus, aut si vobis exinde aliquid per covix (j) ingenium subtrager[e qu]exierimus, tunc in duplum eadem vendita, ut supra l(egitur), vobis resti|tuamus sicut pro te(m)pore fuerit meliorata aut valuerit sub esti[m]atjone in consimile loco. Et bergamela c(um) actrement[ario]| de terra elevuas (k) a me, pagina Adam not(arius) tradidit et scrib[ere] rogavi in qua subter confirmans testibus (l) que obtuli ro|borandam. Actum s(upra)s(crip)ta civitate Brixia. Feliciter.
Signum + man(us) s(upra)s(crip)ta Orlinda qui anc cartulam (m) vinditjonis fieri rogavi et s(upra)s(crip)to precio accepi ut (n) supra.
Signum + man(us) s(upra)s(crip)to Maginfredo qui eidem conius sua consensi ut supra.
Signum ++++ manibus Azoni et Alebrici seu Radoldi testes lege Alamanorum viventes.
Signum ++++ manibus Obizoni et Teutaldi seu Tadoni atque Ribaldi testes.
(SN) Ego qui supra Adam notarius qui Obizo vocatur scriptor uius cartula vinditjonis, post tradita co(m)plevi et dedi.


(a) Meno probabile l'integrazione Sancti
(b) -r- corr. su altra lettera, come pare.
(c) l- corr. su altra lettera.
(d) A sci, senza segno abbr.
(e) t- corr. da altra lettera, come pare.
(f) Così A.
(g) A edh(e)dib(us), con prima d depennata.
(h) i- corr. su s parzialmente erasa.
(i) optimi nell'interlineo.
(j) c- corr. su p.
(k) -s corr. su i, come pare.
(l) A tetibus.
(m) -r- corr. su a.
(n) -t corr. su u principiata, come pare.

Edizione a cura di Gianmarco Cossandi
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi

Informazioni sul sito | Contatti