Lombardia Beni Culturali
3

Ottonis <II> imperatoris diploma

983 giugno 18, Verona.

Ottone II, su richiesta di Pietro vescovo di Pavia, dona a Bariberto del fu Pietro, negociator, una parte delle mura della città di Como, di venticinque pertiche di lunghezza e dieci piedi di larghezza, con la loro rispettiva area e con tre torri site in prossimità della posterula che conduce al mercato.

Originale, ASCPv, Fondo Brambilla, b. 1, n. 2 [A]. Transumptum a stampa in 'Breve narrativa e sommario de privilegi concessi alla nobil famiglia de Vicedomini di Valtellina' del 1619 marzo 14 [R'], che è copia autentica dell'estratto di scritture deperdito con autentica del 14 marzo 1609 [R], APMRB, Sez. III, Famiglia Vicedomini, Serie 1, fasc. 1, c. 2r; copia autentica di R' del 1723 aprile 30, ASSo, Fondo manoscritti della Biblioteca civica Pio Rajna, D-I-III-1, c. 290r [R'']. Regesto di Rodolfo Maiocchi (1901-1906) in 'Regesto delle pergamene dei Fondi Brambilla e de Vicedominis', ASCPv, Inventari, 34, n. 2, c. 1v-2r [R''']. Per una presentazione di R, R' e R'', e relative autentiche si rimanda all'Introduzione.
Al verso solo annotazioni di epoca moderna.


Edizioni: MGH, Ottone II, n. 312 pp. 368-369; CERUTI, Leges municipales, coll. 368-369 = PORRO LAMBERTENGHI, col. 1433, n. 818; STUMPF-BRENTANO, Acta inedita, n. 236, pp. 332-333.
Regesti: BÖHMER, Regesta imperii, n. 913, p. 399; BESTA, Un diploma inedito, p. 816; ORSINI, I Vicedomini, p. 4; MILANI-TOSCANI, Regesto degli atti dei secoli X-XIII, n. 4, p. 2; PEZZOLA, Uno sguardo dal castello di Domofole, p. 127 (trascrizione di R'').
Cf.: BERNASCONI-MOIRAGHI, Le antiche mura di Como, pp. 339-340; VISMARA, La disciplina giuridica del castello medievale, pp. 34-35; FATTARELLI, La sepolta Olonio, pp. 211-213; RODI, Como: le mura, p. 73.

La pergamena, presenta sensibili lacerazioni in corrispondenza delle antiche piegature, soprattutto nella metà inferiore della membrana dove esse sono accompagnate anche da modesti strappi e da lievi macchie scure. Si rilevano inoltre alcuni piccoli fori, che però non compromettono la scrittura, in corrispondenza dei righi 14 e 15.
Sigillo cereo impresso deperdito.

(C) IN NOMINE SANCTAE ET INDIVIDUAE TRINITATIS. OTTO DIVINA FAVENTE CLEMENTIA IMPERATOR AUGUSTUS. SI IUSTIS NOSTRORUM FIDELIUM PETICIONI|bus adsensum prebuerimus, devotiores eos esse in obsequio nostri famulatus minime titubamus. Quocirca omnium sancte Dei Ecclesie fidelium nostrorumque presentium scilicet | ac futurorum comperiat industria, qualiter Petrus sanctae Ticinensis Ecclesiae presul noster dilectus fidelis adiens clementiam nostram deprecatus (a) est (b) nos quatinus Bariberto (c) negotiatori, | filio quondam Petri, quandam petiam de muro civitatis Cumane cum area sua usque ad perticas viginti et quinque per longum, per latus autem pedes decem, coniacentes ad eundem | murum de posterula q(uae) ducit euntes et redeuntes ad mercatum, cum tribus turribus - coerit eidem muro: ex una parte terra Vuidonis et Araldi fratrum, ex alia parte via publi|ca, ex tercia vero parte finis muri ipsius civitatis, ex quarte enim parte terra predicti Bariberti - nostra preceptali auctoritate concedere donare atque largiri | dignaremur. Cuius peticionibus adsentientes, prout iuste et legaliter possumus, predictam petiam muri cum turribus et sicut mensura et coherentia (d) discernuntur, | iamdicto Bariberto et suis heredibus concedimus, donamus atque largimur et a nostro iure et dominio in eius et heredum suorum ius et dominium omnino transfundimus | et delegamus, ut habeant, teneant firmiterque possideant habeantque potestatem tenendi, donandi, vendendi, commutandi, alienandi pro anima | iudicandi vel quicquid eorum animus decreverit faciendi, omnium hominum contradictione remota. Percipientes denique iubemus ut nullus dux, archiepiscopus, | episcopus, marchio, comes, vicecomes nullaque nostri imperii magna vel parva (e) persona pretaxatum Baribertum suosque heredes de predicta petia muri Cumane civitatis | disvestire, inquietare, molestare vel per aliqua placita fatigare sine legali iudicio audeat vel presumat. Si quis igitur | huius nostri precepti violator extiterit, quod minime fieri credimus (f), cognoscat se compositurum auri purissimi libras centum, medietatem Kamerae | nostrae et medietatem predicto Bariberto suisque heredibus. Quod ut verius credatur diligentiusque ab omnibus observetur, hanc paginam | propria manu roborantes sigilli nostri impressione inferius eam insigniri precepimus. |
Signum domni Ottonis secundi serenissimi imperatoris (M.) et invictissimi augusti. |
Adalbertus cancellarius advicem Petri episcopi et archicancellarii recognovi et subscripsi. |
Data .xiiii. Kalendas iulias anno Dominicæ incarnationis .dcccclxxxiii., indictione .xi., regni vero domni secundi Ottonis .xxvi., imperii quoque | eius .xvi. . Actum Veronae. Feliciter amen.

(a) Segno abbreviativo per -us corr. da altra lettera principiata.
(b) e- corr. da altra lettera principiata, -s- add. nell'interlineo.
(c) La prima b- corr. su lettera principiata.
(d) -a corr. su -e
(e) vel parva add. nell'interlineo con segno d'inserzione.
(f) c- corr. su q-

Edizione a cura di Rita Pezzola
Codifica a cura di Rita Pezzola

Informazioni sul sito | Contatti