Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

Acquisitio in Arciaco
Anno dominice incarnationis millesimo vigesimo tertio, Henricus vero imperator, anno imperii eius | decimo, nono kalendas iunii, inditione sexta. Constat nos Ribaldus et Wida iuga|les, Otto germ(anus) eiusdem Ribaldi, de loco Manzano, qui professi sumus nos ipsi Ribaldus | et Otto ger(mani) lege vivere Allamanorum, et ego ipsa Vuida professa sum ex natione me|a lege vivere Longobardorum, ipso namque Ribaldo iugale meo mihi consentiente et, | iuxta ea(n)dem legem in qua nata sum, una cum notitia de propinquioribus parentibus me|is, id sunt Rotepaldus, Oddo, Petrus, pater et filius, genitor et ger(manus) mei, in quorum presentia (a) | testium certam facio professionem quod nullam me pati violentiam a quopiam homine | neque a suprascripto Ribaldo viro meo, nisi mea bona et spontenea (b) voluntate, accepissemus | nos communiter sicuti et in presentia testium accepimus a te do(m)no Landulfo, episcopus episcopii Sancte | Crem(onensis) Ecclesiæ, pro misso tuo Teudaldo de loco Galeniano argenti d(e)nar(ios) bonos libras vi|ginti quinque, finitum pretium, pro petiis viginti septem de terris iuris nostris quam habere usi (c) | sumus in loco et fundo Arzago. Prima petia de terra in suprascripto Arzago et iacet ad locum ubi | dicitur Videto et est per mensuram iuxtam cum tegia et torculo superhabente perticas sex et tabule decem, | a mane Garibaldi, a meridie et a sera via. Secunda petia aratoria et aliquantulum de silva stella (d) | insimul tenente, dicitur Uncia, est perticas decem et tabule quattuordecim, a mane Petri, | a meridie via. Tertia petia, ibi prope, iugias duas et dimidia et tabule sex, a mane et a | monte via, a meridie Garibaldi. Quarta campo in ipso loco cum aliquantulum de prato insimul | tenente et est per mensuram iustam pertic(e) tredecim et tabule decem et octo, a mane et a meridie Garibal|di. Quinta petia vidata et aliquit de prato insimul tenente, ibi locum, est per mensuram | iustam pertic(e) due et tabule decem, a mane Petri, a sera Garibaldi. Sexta petia prativa, | ibi locum, est per mensuram iustam pertice quinque et tabule sex, a meridie silva de ipsis rebus, a sera | Garibaldi. Septima campo, ibi prope et iacet ad locum ubi dicitur Ronco et est per mensuram iux|tam pertice quinque, a mane Garibaldi, a meridie Ambrosius presbiter, a sera Sancte Marie. Octava | campo in loco ubi dicitur -----, est per mensuram iustam iugias due et perticas tres, a mane | via, a meridie Sancte Marie. Nona petia, ibi prope, est pertic(e) tres, a meridie Garibaldi, a sera | via. Decima petia ibi prope et iacet ad locum ubi dicitur Campomalo et est per mensuram iustam | pertice treddecim et dimidia. Undecima petia de terra ibi prope et iacet ad locum ubi | (p. 108) dicitur Glaria et est per mensuram iustam perticas septem, a mane Petri, a meridie Benedicti, a sera via, | a monte Sancte Marie. Duodecima petia iacet ad locum ubi dicitur Talxatica et est per mensuram iustam | pertice due, a mane via, a meridie et a monte Benedicti. Tertia decima petia et iacet ad locus ubi | dicitur Prato Azioni, est per mensuram iustam pertice due, a mane Lanfredi, a meridie Benedicti, a | sera Giselberti, a monte Iohanni. Quarta decima petia, ibi prope, est per mensuram iustam pertice due, | a mane Sancte Marie, a sera Garibaldi. Quinto decimo campo, in ipso loco, est per mensuram iu|stam pertice similiter due, a mane Alberti, a sera Martini. Sesto decimo campo iacet ad locus | ubi dicitur Glaria et est per mensuram iustam pertice tres et tabule quinque. Septimo decimo campo ibi | prope et est per mensuram iustam pertice iugiales due et tabule seddecim, a mane Ariberti, a meridie Sancte | Marie. Octavo decimo campo, ibi non longe, est pertice iugiales due et tabule tres, a | mane -----, a meridie Iohanni, a monte Sancte Marie. Nona decima petia vidata et campo in|simul tenente et est per mensuram iustam pertice quattuor et dimidia, a mane et a monte Garibal|di. Vigesima petia de terra ibi prope, quod est silva stellarea, eriborea et est per mensuram iu|stam iugia una et tabule decem et octo, a mane et a meridie Petri, a sera Garibaldi, Alexandri. Vi (e) | prima silvata, ibi prope et est per mensuram iustam pertice quindecim et tabule decem, a mane et a meridie | Garibaldi. Vigesima secunda silva, ibi prope et est pertice iugiales octo, da tres partes | Garibaldi. Visima (f) tertia silvata et iacet ad locum ubi dicitur Fontana Ranga et est per mensuram | iustam iugias una et tabule seddecim, a mane Petri, a meridie Garibaldi, a sera et a monte via. | Vigesima quarta silvata, similiter ibi prope, iugies due, da tres partes via. Vige|sima quinta silvata et iacet ad locus ubi dicitur Bazaditio et est per mensuram iustam pertice decem, a | mane et a sera via. Vigesima sesta silvata, ibi prope et iacet ad locum ubi dicitur Rascama|ti et est per mensuram iustam pertice sex, a mane Garibaldi, a meridie via. Vigesima septi|ma silvata et iacet in Fontana Ranga et est iugies due, a tribus partibus via, a meridie | Sancte Marie, si que alie sunt ab omnia coherentes. Et si amplius de nostris iuris rebus in suprascriptis | locis inventum fuerit quam ut supra mensurarum per hanc car(tulam) et p(er) eodem pretio in tua --- dom|ni Landulfi episcopi vel cui tu dederis persistat potestatem proprietario iuri. Que autem | suprascriptis ---- et omnibus rebus iuris nostris superius dictis una cum accessione et ingressoras earum | seu cum superioribus et inferioribus earum rerum, qualiter superius legitur, inintegrum ab hac | die tibi --- domni Landulfi episcopi pro suprascripto pretio vendimus, tradimus et mancipamus, | nulli aliis vendites, donates, alienates, obnosiates vel tradites (g) nisi tibi. Insuper per | cultellum fistucum ----- (h) vuantonem et vuasonem terre q(ue) (i) ramum arboris seu an|dilac (j) et tibi exinde coram testes presenta (k) -- legitimam facimus (l) traditionem | et vestituram ------ inde foris expellimus, guarpivimus et absasito fecimus et | tibi ad tuam proprietatem habendum relinquimus, faciendo exinde a presenti die tu et heredibus tu|is aut cui tu dederis iure proprietario nomine quicquid volueritis sine omnia nostra et heredum | ac proeredumque nostrorum contraditione vel repetitione. Si quis vero, quod futurum esse non credi|mus, si nos ipsi iugalibus et germano quod absimus aut ullus de heredibus ac proeredibus | nostris seu quislibet oposita persona contra hanc car(tulam) vend(itionis) ire quandoque temptaverimus | aut eam per quodvis ingenium infragere quesierimus, tunc inferamus ad illam partem vel contra | quem exinde litem intulerimus multa, quod est pena, auro obtimo uncias tres argen|(p. 109)ti ponderas viginti. Et quod repetierimus et vindicare non valeamus, set presens hanc car(tulam) ven|ditionis dioturnis temporibus firma et stabilis permaneatque persistat inconvulsum cum sti|pulatione subnixa (m). Et ad nos q(ui) s(upra) Ribaldus et Vuida iugalibus q(ui) (n) Otto germano eidem Rib|aldi nostrisque heredibus tibi q(ui) s(upra) domni Landulfi episcopi aut cui tu dederis suprascriptes peties de terra | qualiter superius legitur inintegrum ab omni homine defendere. Quod si defendere non potuerimus aut | si vobis exinde aliquid per quodvis ingenium subtrahere quesierimus, tunc in duplum eadem vendita | ut supra legitur vobis restituamus sicut pro tempore fuerit meliorates (o) aut valuerint sub esti|matione in consimiles locas (p). Et bergamena cum atramentario de terra levavimus, paginam | Petri not(arii) ad scribendum tradamus in qua subter confirma testibus quos obtulimus roboran|dum. Actum in castro qui dicitur Monte Odano, feliciter. Signum ++ manibus suprascriptorum Ri|baldi et Vuide iugalibus q(ue) (i) Otto germano eidem Ribaldi qui hanc cart(tulam) fieri rogaverunt et | suprascripto pretio accepiss-- et ipse Ribaldus eidem conius sua consensit ut supra. Signum ma|nibus ++ suprascriptorum Rotepaldi et Odoni q(ui) (n) Petri germanis, pater et filius, qui eadem Vuida fili|e ger(mani) suorum interrogaverunt ut supra. Signum ++ manibus Landulfi q(ui) (n) Vuido et item | Otto, legem viventes Alamannorum testes. Signum ++ manibus Ausberti filii con|dam Sansommi et item Ausbertus et Otto et Iohannes, testes.
(S) Gauselmus notarius sacri palatii rogatus teste subscripsi. (SN) Ego q(ui) s(upra) Petrus notarius scripsi, | post tradita complevi et dedi.

(a) B presen; segue al principio della riga successiva rasura di -tibus
(b) Così B.
(c) Così B, probabilmente al posto di visi
(d) Così B per stellarea
(e) Così B per Vigesima
(f) Così B per Vigesima
(g) vendites - tradites: così B.
(h) Spazio lasciato bianco integrabile con notatum
(i) Così B per atque
(j) Così B.
(k) Così B.
(l) Segue espunto professionem
(m) Segno di abbreviazione superfluo su -a
(n) Così B per atque
(o) fuerit meliorates: così B.
(p) consimiles locas: così B.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni