95
Carta commutationis
1174 aprile 19, Milano, canonica di S. Ambrogio.
La canonica di S. Ambrogio, rappresentata da Satrapa preposito della chiesa di S. Ambrogio e della stessa canonica, con il consenso di Stefano, avvocato scelto per questo negozio, d� in permuta alla chiesa di S. Eufemia di Bariana, rappresentata da Saccus arciprete della detta chiesa, alla presenza e con il consenso di Bonsenior, avvocato scelto dalla seconda parte, un sedime entro la villa di Bariana; ricevendo dalla detta chiesa di S. Eufemia, rappresentata dal nominato Saccus, due pezze di terra situate nel territorio di Assiano.
Originale, ASA, Perg. sec. XII, n. 131 [A]. Copia semplice del sec. XVIII, G. C. Della Croce, Codex Diplomaticus Mediolanensis, I, 9, ff. 219r-220v. Regesto del sec. XVIII, Jura Capituli, f. 8rv. Regesto del sec. XVIII, N. Sormani, Diplomatica mediolanensis, H 101, f. 185r.
Sul verso, di mano contemporanea: Carta comutationis canonice Sancti Ambrosii. Seguono altre annotazioni tarde.
Cf. Ambrosioni, Testimonianze, p. 30 n. 39, p. 33 n. 45.
Pergamena di mm. 209/196 x 303/289, ha il margine inferiore irregolare per difetto naturale, e presenta alcune macchie giallastre che per� non impediscono minimamente la lettura.
Le prime due sottoscrizioni sembrano di una stessa mano, le altre sono autografe, l'inchiostro � unico.
(SN) In nomine Domini. Anno domince incarntionis millesimo centesimo septuageximo quarto, tertiodecimo kalendas magi, indictione septima.
Comutatio bone fidei noscitur esse contractus | ut in vicem emptionis obtineat firmitatem eodemque (a) nexu obliget contrahentes.
Placuit itaque et bona convenit voluntate inter dominum Satrapam prepositum ecclesie | et canonice Sancti Ambrosii ex parte ipsius (b) canonice, ibi astante et consentiente Stefano electo advocato in hoc negotio, nec non et inter dominum Saccum archipresbiterum ecclesie | Sancte Eufimie de Bariana, ex parte ipsius ecclesie, similiter ibi astante et consentiente Bonseniore electo advocato in hoc negotio, ut in Dei nomine debeant dare sicut a presenti dederunt | ipsi comutatores sibi invicem unus alteri ad partem ipsarum ecclesiarum ad habendum et tenendum in causam commutationis (c) usque in perpetuum. In primis dedit ipse prepositus, ex parte suprascripte canonice, | eidem archipresbitero, ad partem ecclesie (d) Sancte Eufimi� (e), in causam commutationis presenti die habendum, hoc est sedimen unum iuris suprascripte canonic� reiacens intus villam de Bariana; coheret ei ab | omnibus partibus predicte ecclesie Sancte Eufimi� (e), et est pertice due et si amplius inventum fuerit in presenti maneat comutatione in integrum. Unde ad invicem recepit ipse prepositus, ad | partem suprascripte canonice, a predicto archipresbitero commutatore suo similiter in causam permutationis presenti die habendum, hoc est petias duas terre iuris predicte ecclesie Sancte Eufi|mi� (e) reiacentes in territorio (f) loci de Asilino (g). Prima petia iacet ad locum ubi dicitur ad Lampertum; coheret ei a mane Rogerii de Surixina (1), a meridie Sancti Iohannis, ab aliis duabus partibus | Sancti Ambrosii. Secunda petia dicitur ad Longoriam; coheret ei a mane Ambrosii Buzii, a meridie Lanterii de Curte, a sero et monte illorum de Curte. Et sunt ipse due petie pertice qua|tuor et si amplius invente fuerint similiter in presenti (h) permaneant commutatione in integrum. Et ut ordo legis deposcit (2) ad hanc comutationem previdendam accesserunt | Bonseniore de Bariana et Albertus de Merlino qui estimatores fuerunt et dixerunt quod hec comutatio legibus fieri posset et quod unaqueque ecclesia utiliorem sibi rem acciperet | quam daret. Has autem (i) res superius dictas et comutatas cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suis in integrum, taliter sibi invicem ipsi comutatores una pars alteri | in comutationem tradiderunt, ut faciat unaqueque pars de eo quod in comutationem recepit ad partem suprascriptarum ecclesiarum iuris proprietarii nomine cum suis successoribus et cui de | derit quicquid voluerit sine alterutrius partis et earum successorum contradictione. Et spoponderunt sibi invicem ipsi commutatores una pars alteri una (j) cum suis succes|soribus predictas res superius dictas et comutatas ut supra legitur in integrum ab omni homine defensare secundum legem et usum (3), unde penam inter se posuerunt ipsi comutatores | ut si quis ex ipsis aut ex eorum successoribus se de hac commutatione removere presumpserit et non permanserit in his omnibus ut supra legitur, tunc componat illa pars que hoc non | observaverit parti fidem servanti id quod in comutationem ei dedit in duplum. Quia sic inter eos convenit. Unde due carte uno tenore rogate sunt scribi.
Actum in ca|nonica Sancti Ambrosii.
+ Ego Sacus archipresbiter plebis (k) de Bariano hanc commutationem confirmo et laudo.
+ Ego Petrus plesbiter (l) indignus plebis de Bariano hanc commutationem confirmo et laudo.
Ego Guilielmus subdiaconus plebis de Bariano hanc commutationem confirmo et laudo.
Signa + + manuum suprascriptorum Stefani et Bonsenioris advocatorum qui ad hanc cartam confirmandam manum posuerunt ut supra.
Signa + + manuum suprascriptorum Bonsenioris de Bariana et Alberti de Merlino qui estimatores fuerunt ut supra.
Signa + + + manuum Ottonis de Ispira, Arderici de Marinonis (4), Petri de Carcani, testium.
(S) Ego Ariprandus iudex, Corbus, interfui et rogatus subscripsi.
(SN) Ego Iohannes Coallia, notarius sacri palatii, scripsi.
(a) -q(ue) aggiunto in un secondo tempo, ma dalla stessa mano, nello spazio tra eodem e nexu.
(b) Tra ipsius e canonice, una e espunta.
(c) Cos� A, alternando qui e in seguito alle forme con una m, forme in cui la nota tironiana indicante con o com � accostata a mutatio o a mutator e ai loro derivati.
(d) A omette ecclesie.
(e) Cos� A.
(f) A territoio con omissione del segno abbreviativo.
(g) A Asilino corretto da M(er)lino; la a- � ricavata dalla prima asta della m, s prolungando la seconda asta della m a coprire nell'interlinea superiore il segno abbreviativo di -er-.
(h) presenti su rasura.
(i) autem nell'interlinea; un segno di richiamo indica il punto in cui la parola va inserita.
(j) Su -a un segno abbreviativo superfluo.
(k) Su -e- nell'interlinea una s erasa.
(l) A plesb(it)er corretto da pleb(is), di cui si � conservato il segno abbreviativo (lineetta obliqua intersecante l'asta della b, aggiungendo -er finale.
(1) Su Ruggero de Surixina, e sui da Soresina, v. Doc. 79, n. 2.
(2) Per la legge a cui si fa riferimento, v. Doc. 68, n. 4.
(3) v. Doc. 3, n. 2.
(4) Sulla famiglia dei Marinoni, v. qualche notizia in Giulini, Memorie, IV, p. 685.
Edizione a cura di
Annamaria Ambrosioni
Codifica a cura di
Gianmarco Cossandi