Lombardia Beni Culturali
101

Breve <de terra>

11<7>4 maggio.

Elenco degli uomini che hanno giurato di consegnare le terre e i redditi che il monastero di S. Ambrogio possiede nel luogo e nel territorio di Cologno.


Copia semplice, ASMi, AD, pergg., cart. 313, n. 331 [B]. Nel verso, di mano coeva: [[...]] iurare in ipso lo[c]o Corogna Iohannes Alegri, Anselmus da la Porta, | Iohannes [[.............]]; seguono due annotazioni di mani del sec. XIII: Memoria de Colonia, e, più sotto: Imbreviatura de Colonia. Riferimenti agli Exemplaria Diplomatum e annotazioni del Bonomi: MCLXIV, in corrispondenza del presente documento; MCLXXIV in corrispondenza dell'inizio del doc. n. 102 che segue sulla medesima pergamena.

Edizione: SIRONI, Il districtus, pp. 76-80.

La pergamena - su cui segue il doc. n. 102 -, di forma irregolare, presenta lacerazioni e macchie soprattutto nella parte superiore, ove si segnala anche il parziale dilavamento dell'inchiostro.

Si propone di correggere l'anno 1164 in 1174 dal momento che nel documento viene citato l'abate santambrosiano Giovanni de Arzago, la cui elezione è sicuramente posteriore al 10 gennaio 1174 (cf. nota introduttiva al doc. n. 98 nonchè TAGLIABUE, Cronotassi degli abati, pp. 315-316); inoltre nel breve *de terra* che segue sulla stessa pergamena (doc. n. 102), con il quale il presente documento ha in comune l'escatocollo, la data riporta l'anno 1174 col quale peraltro concorda la settima indizione dichiarata in entrambi i documenti.

In nomine Domini. .MCLX<X>IIII. (a), mense magii, indic(ione) .VII. . Bre[ve] de illis hominibus qui habent iuratu consignare | omnes res territorias et redditus, destrictum et honorem et condi[c]tiones et usancias que monasterium Sancti Ambro|xii habet in loco et territorio (b) Corognia. In primis Guercius de Piro, Beltram(us) de Fossato, Anselmus Richus, Iohannes de | Grotto, Ambrosius Podencii, Iohannes Turrianus, Petrus da la Porta, Musso Verro .
In primis manifestaverunt fictum de ipso loco. Guercius de Piro mod(ios) .III. et star[ia] .II. (c), et in alia parte pro busco sta(ria) .III. Sancto Damiano sta(ria)| .VIII. § Anselmus Richus et fratres sui Sancto Damiano sta(ria) .VII. pro busco, et cum Iohanne de Crotto sta(ria) .IIII. et quartel(ios) .II. et | ipse Iohannes de Crotto dat denarios .III. § Ambroxius Podencii pro busco sta(rium) .I. et mina. § Anselmus da la Porta sta(ria) .III. pro busco. | § Iohannes Allegri sta(ria) .IIII. § Iohannes Turrianus sta(ria) .IIII. § Beltram de Fossato sta(ria) .XIIII. § Petrus da la Porta Sancto Satiro | mod(ios) .IIII. § Bronnetus et Guercius Sancto Damiano sta(ria) .III.
Breve de carregiis que iurato manifestaverunt (d). Mansa Pedracii Crosta faciunt carregia .III. § Mansa Guidonis Canis et Beaque et Anrici, fratrum eius, carregia .III.. | § Arnaldus Canis carregium .I. § Mansum quod (e) est Crotti Flambosi et Petracii de Merate carregium .I. § Mansum Lafranci Caimi et Mancafaxe | de Concorezo et Alberici Macialis et Amizonis Colzavacca carregium .I.
Et prefati homines qui iuraverunt iurato manifestaverunt se audivisse quod Ambroxoni de ipso loco Corogna sunt pertini (f) predicti monasterii | Sancti Ambroxii quod dederunt de suo habere potestati, et ipse Guercius dixit se scire quod ipsum habere fuit datum.
[Et man]ifestaverunt quod omnes vilani ipsius loci qui habent boves dant per amexere per omne festum Dei natalis denarios .II. novos, et illi qui non habent |[bov]es dant tantum denarium .I. unde habere debent star(ia) .II. vini.
[A]c prefatus Guercius eodem iuramento manifestavit quod talis usantia et consuetudo est in ipso loco et presentibus vicinis ipsius loci (g), quod utraque | pars illorum debent solvere expensas do(m)ni abbatis prefati monasterii et nontiorum eius quorum causa venerit vel quorum causas egerit. | Et sic prefatus Guercius solvit solidos .XIII. et medium, videlicet expensas quas do(m)nus Iohannes de Arzago abbas predicti monasterii in ipso | loco fecerat con (f) aliis, quorum causas ipse do(m)nus abbas egerat.
Ac iurato manifestaverunt (h) terram, ut supra l(egitur). In primis massaricium Guercii de Piro. Primus campus dicitur ad Sanctum Martinum: a mane Sancti Iuri|ani, a meridie via, a sero Iohannis Scarrani, a monte Sancti Iuriani, pert(ice) .VI. et ta(bulle) .X.. § Secundus campus dicitur in Baracia de Sancto (i) Iuliano: a | mane et monte et sero de Canibus, a meridie Sancti Iuliani, pert(ice) .V. (j) et medium. § Tertius campus dicitur in Ronkallia: a mane Alberici Macialis, a meridie via, a sero Axgerii de Con|corezo, a monte Arnaldi Canis, pert(ice) .VII. et tab(ulle) .XVI.. § Quartus campus dicitur ad Ficum et habet cokas: a mane via, a meridie Rogerii de Marnate et a sero | et a monte Loterii Medici, pert(ice) .VII., tab(ulle).XVI.. § Quintus campus dicitur ad Morairolum: a mane et meridie via, a sero et a monte Beltrami Homedei et habet cokas, pert(ice) .XI. | et ta(bulle) .X.. § Sestus campus dicitur in Casale: a mane et meridie de Canibus, a sero Pedracii Crosta, a monte Croti Frambosci, pert(ice) .IIII. et ta(bulle) (k) et pedes .IIII.. |[§] Septimus campus dicitur in Vignido et habet cokam: a mane via, a meridie Sancti Iuliani, a sero Amizonis Colzavacca, a meridie Iohannis de Croto, pert(ice) .II. et med(ium). |[§] Octavus campus ibi prope: a mane via, a meridie Iohannis Crotto, a meridie (l) Sancti Iuliani, a monte Sancti Sebastiani, pert(ice) .III. minus tab(ulle) .II.. § Nonus campus dicitur |[i]n Taxera: a mane via, a meridie Guidi Canis, a sero Arderici Capa, a monte Sancti Iohannis, pert(ice) .V. et ta(bulle) .XIIII., et est de terra Sancti Damiani. § De|cimus campus, quod est campus et vinea insimul, dicitur in Taxera: a mane Sancti Iuliani, a meridie Sancti Damiani et in par(te) Alberici Maciali, a sero via et a monte (m)Uberti de Orto et de Podencii, pert(ice) .X. et tab(ulle) .IIII., et est item terra Sancti Damiani. § XI campus dicitur item in Taxera: a mane via, a meridie Sancti Iuliani, | a sero Sancti Iuliani, a monte de Podenciis, et est pert(ice) .VII. et med(ia), et est similiter de terra Sancti Damiani. § XII campus dicitur in Baraciora: a mane via, | a meridie Beaque Canis, a sero Sancti Iuliani, a monte Guidonis Canis, pert(ice) .III. minus tab(ullis) .IIII.. § XIII, quod est vinea et campus, dicitur ad Pratum: a mane Lafrancum de Caru|gate, a meridie Pedracii Crosta, a sero ipsius Pedracii, a monte Guidonis Cane, pert(ice) .VI. et tab(ulle) .XVI.. § XIIII est pratum et dicitur Pratum de Sancto | Grigorio: a mane et meridie via, a sero fossatum ville, a monte Arnaldi Canis, pert(ice) VI. et med(ia). § XV campus dicitur in Campile: a mane Uber|ti de Salianesse, a meridie accescio, a sero ipsius Uberti, a monte Mancafaxe de Conkorezo, pert(ice) .V..
Campus .I. in Casale: a mane Pedracii Crosta, a meridie via, a sero Arnaldi Canis, a monte Sancti Dionisii, pert(ice) .IIII., set Pedracius Crosta dicit | quod due pertice de ipso campo de Casale sunt tantum Sancti Ambroxii, et alie due sunt sue.
Campus .I. quem tenent Iohannes Turiani et Beltramus de Fossato dicitur ad Sanctum Iulianum, est ei: a mane Amizonis Calciavacca, | a meridie Sancti Iohannis, a sero via, a monte accescium et in parte Iohannis Canis, pert(ice) .LI. et ta(bulle) .VII. | Campus .I. quem tenet Iohannes de Grotto dicitur ad Crucem Petri Iudicis: a mane *** (n), a meridie ipsius Iohannis, a sero via, a monte Sancti | Gabrielis, pert(ice) .VI. minus tab(ullis) .IIII. | Campus .I. quem tenet Iohannes Allegri, et dicitur ad Carrobium Grandem: a mane Guidini Botacii, a meridie Sancti Iohannis, a sero Sancti Steffani, a monte | via, pert(ice) .XI.
Breve terre Sancti Damiani quam tenent Anselmus Allegri et fratres. Prima petia, que est vinea, dicitur in Taxera: a mane Sancti Iuliani, | a meridie Iohannis de Alliate, a sero Alberici Macialis, a monte Sancti Damiani, pert(ice) .III. et ta(bulle) .VIII. § Secundus campus dicitur in Spexa: a mane via, a | meridie et sero via, a monte Lafranci de Carugate et Alberici Macialis, et est pert(ice) .VIII. et tab(ulle) .VII. § Tertius campus ibi iusta, via inter medium: a mane Guidonis Cane, a meridie et sero via, et est pert(ice) .V..
Breve de terra Sancti Satiri quam tenent Petrus da la Porta. Primus campus dicitur in Gradasca, et sunt due petie insimul tenentes: | a mane terra de Cisisnusgio, a meridie ipsius Petri, a sero Zovenini de Corognia, a monte Petri ser Frogerii, pert(ice) .XIIII. et tab(ulle) .VIIII. | § Secundus campus item in Gradasca: a mane Anrici Canis et a meridie et a sero Alberici Macialis, a (o) monte Frogerii de Puzo, pert(ice) .V. § Tertius cam(pus)| ibi insimul tenente: a mane eiusdem Frogerii, a meridie suprascripti Alberici, a monte et a sero Sancti Iuliani, pert(ice) .III. minus tab(ullis) .III. § Quartus | campus item ibi: a mane suprascripti Alberici, a meridie via, a sero Iohannis Richi, a monte Sancti Iuliani, pert(ice) .VI. et tab(ulle) .VII. § Quintus campus | ibi, via inter medium: a mane et (p) meridie Pedracii Crosta, a sero et (q) monte via, pert(ice) .XII. et tab(ulle) medi(a) .X. § Sestus dicitur ad Ulmum: a mane | Rogerii de Marnate, a meridie via, a sero Petri da la Porta, a monte Amizonis Colzavacca, pert(ice) .XVI. et tab(ulle) .III. et medium. § Septimus campus | dicitur in Gradasca: a mane Iohannis de Grotto, a meridie de Canibus, a sero Sancti Dionisii, a monte Petri ser Frogerii, pert(ice) .III. et ta(bulle) .XVII. § Octavus dicitur in Va|lle de Ulmo: a mane Alberici Macialis, a meridie Petri ser Antelmi, a sero illorum da la Porta, a monte Alberici Macialis, pert(ice) .XII. § Nonus campus dicitur | in Brugerio: a mane Ada(m)mi de Sertora, a meridie Alberici Macialis, a sero ipsius Alberici, a monte via, pert(ice) .VI. (r) minus tab(ullis) .III. § Decimus ibi prope (s): a mane Cavagni Poliaris, a meridie via, a sero Petri Arnaldi, a monte Rogerii de Marnate, pert(ice) .V. § XI campus item ibi, et | habet cokam: a mane suprascripti Alberici, a meridie filiorum Marroni Portenarii, a sero *** (t), a monte via, pert(ice) .VI. et mediua. § XII campus | dicitur ad Ficum: a mane Iohannis, a meridie et sero via, a monte Petri Bulli, pert(ice) .V. et ta(bulle) .XII. (u) § XIII dicitur in Baracia de Sancto Mauritio: a mane Lote|rii Medici, a meridie Sancti Ambr(osii), a sero Rogerii Marcellini, a monte Anselmi da la Porta, pert(ice) .II. et ta(bulle) .IIII. § XIIII campus ibi | prope: a mane (w) Adami de Sertori, a meridie Loterii Medici, a sero et monte Sancti Iohannis, pert(ice) .III. § XV campus item ad Sanctum Mauritium: a mane et meridie | et sero Sancti Iohannis, a monte Sancti Dionisii *** (x), pert(ice) .II. et tab(ulle) .XV. § XVI campus dicitur in Braria, et est campus et vinea: a mane et monte via, a sero | Arderici Capa, a meridie Beltram Homodei et Iohannis de Crotto, et est pert(ice) .XXVI. minus tab(ullis) .II.

(a) B .MCLXIIII., per le ragioni della correzione proposta cf. nota introduttiva.
(b) B t(er)rito
(c) et star[ia] .II. nell'interlineo.
(d) que iurato manifestaverunt nell'interlineo.
(e) Segue fuit depennato.
(f) Così B.
(g) -i corr. da -o
(h) manifestaverunt nell'interlineo.
(i) Segue Damiano depennato.
(j) .V. (numero romano) corr. su .II. (numero romano) solo parzialmente eraso.
(k) Segue .IIII. (numero romano) depennato.
(l) Così B: erronea ripetizione da correggere con a sero, altrimenti mancante.
(m) a monte nell'interlineo.
(n) Lo spazio bianco è pari a sedici lettere.
(o) a corr. su lettera erasa.
(p) et (nota tironiana) su altra lettera parzialmente erasa.
(q) et (nota tironiana) da i non annullata.
(r) .VI. (numero romano) corr. da .II. (numero romano) parzialmente erasi.
(s) Segue et habet cokam, depennato con un tratto orizzontale nel sottolineo, erronea anticipazione di quanto si leggerà nella descrizione del successivo campo.
(t) Segue uno spazio bianco pari a circa quindici lettere.
(u) Segue .I. (numero romano) parzialmente eraso.
(w) B om. a mane
(x) Sancti Dionisii fu probabilmente inserito dal notaio in un secondo momento, a colmare parte dello spazio lasciato appositamente bianco.

Edizione a cura di Marta L. Mangini
Codifica a cura di Marta L. Mangini

Informazioni sul sito | Contatti