Lombardia Beni Culturali
104

Sententia

1175 luglio 15, Milano.

Mediolano giudice detto de Villa console di Milano, insieme a Gasparre Menclocio e Brocco detto Iudex e col consiglio di Giovanni giudice, suoi colleghi, sentenzia nella lite tra Landolfo detto Grassus, Obizo Advocatus, Roberto Berlandi, Duro Brollia, Orrico Anrochi, Finiberto Mastaroni, Stefano Brozio, Manzolo de Intusvinea e Ambrogio Aretta, consoli dei pascoli di porta Vercellina, da una parte, e Giovanni, abate del monastero di S. Ambrogio, rappresentato dai suoi messi Beltramo Iustus prete e Giovanni detto de Mareliano, monaci del suddetto monastero, dall'altra, assolvendo l'abate dal dover liberare un appezzamento di prato sito presso la chiesa di S. Siro che i consoli dei pascoli di porta Vercellina ritengono essere pascolo pubblico, se il suddetto abate giurerà che il fu Giovanni, <un tempo> abate <di S. Ambrogio> non ha già liberato l'anzidetto appezzamento mediante un suo giuramento, o che lo stesso appezzamento non è un pascolo ovvero che il giudice Oberto de Orto non si è pronunciato in merito al suddetto appezzamento di terra; il giorno successivo l'abate, mediante un suo avvocato, giura che il giudice Oberto de Orto ha dato una sentenza in merito al suddetto appezzamento di terra.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 312, n. 176 [A]. Regesto: Giorgi in Registro, p. 666 e in Rubrica, c. 25v. Nel verso, di mano coeva: Sententia de prato Sancti Syri. Riferimenti agli Exemplaria diplomatum del Giorgi; annotazione del Bonomi: MCLXXVI; di mano del sec. XX annotazioni archivistiche in lapis.

Edizione: MANARESI, Gli atti del comune di Milano, n. 97. Regesto: GIULINI, VII, p. 137; RIBOLDI, p. 262.

La pergamena presenta rosicature di piccole dimensioni nella parte superiore del margine sinistro e lungo le pieghe, nonché macchie giallognole e tracce di rigatura a secco.

Il giorno del mese e della settimana concordano ipotizzando che sia stato impiegato il sistema ante kalendas, già adottato dallo stesso Ruggero Bonafide in altri documenti (cf., ad es., docc. nn. 92, 97).
In merito alla questione oggetto della sentenza cf. il doc. n. 60.
Per alcune indicazioni circa Oberto de Orto e Ruggero Bonafide cf. note introduttive rispettivamente ai docc. nn. 60 e 92.

(SN) Die iovis, sexto decimo die mensis iulii, in consularia Mediol(ani). Sententiam protulit Mediolanus iudex qui d(icitu)r de Villa, consul Mediol(ani), et cum eo Casparrus Menclocius et Broccus qui d(icitu)r Iudex, socii eius, conscilio insuper Iohannis | iudicis, socii eorum, de discordia que erat inter Landulfum qui d(icitu)r Grassus et Obizonem Advocatum et Robertum Berlandi et Durum Brolliam et Orricum Anrochi et Finibertum Mastaroni et Stefanum Brozium et Manzo|[l]um de Intusvinea et Ambrosium Arettam, consules electi a comunantia porte Vercelline pro disbrigandis et recuperandis pascuis ipsius porte et, ex altera parte, do(m)num Iohannem, abbatem monasterii Sancti Ambrosii, ubi eius san|ctum requiescit corpus, nomine ipsius monasterii, per suos missos do(m)num Beltram Iustum presbiterum et do(m)num Iohannem qui d(icitu)r de Marliano, monachos ipsius monasterii. Lis talis erat: postulabant ipsi consules de pascuis quatinus abbas dimit|teret eis petiam unam prati reiacentem iuxta ecclesiam Sancti Syli - cui coheret: a mane flumen Vepre et in aliquo est molendinum Sancti Ambrosii cum aliquanto prato (a) quod ipsi confitebantur, a meridie detinent illi qui dicuntur de Valle, rivulo xoratoris interme|dio, et in aliquo est terra que dicebatur fuisse Gribaldi, que nunc est Mirani Scarii, a sero Sancti Ambrosii, a monte via et vadum ipsius Vepre et in aliquo sedimen ipsius monasterii in quo est prefata ecclesia Sancti Syli -, dicentes publicum pascuum esse porte Ver|celline; ad quod probandum ostendebant quoddam breviarium non secundum publicam formam factum, cui fidem datam esse in consimili causa aiebant per sententiam a Guertio iudice quondam consule inter alias personas latam, cuius sententie notitiam | scriptam ostendebant; et insuper dicebant quondam Iohannem, ipsius monasterii abbatem, ex precepto consulum Mediolanensium iurasse de dimittendo, quod sciret esse pascuum, et suprascriptam petiam dimisisse, unde ostendebant exemplum cuius|dam notitie, cuius autenticum dicebant esse falsatum; amplius dicebant quosdam antiquos homines ipsius porte de manifestandis pascuis secundum quod scirent vel audissent iurasse, et inter cetera pascua istam petiam manife|stasse, unde ostendebant aliud breviariu[m] et secundum [eius]manifestationem sepe disbrigatam, et aliquanto tempore possessam allegabant; ad quod quosdam testes minus idoneos produxerunt. Econtra abbas ipsam petiam terre, licet aliquo | tempore disbrigatam fuisse et de possessione se non exisse fateretur, dimittere recusabat, inquiens prefatam petiam terre publicum nec pascuum esse, nec breviarium, nec abbatis iuramentum, nec iusiurandum a vicinis porte prestitum, | nec disbrigationem ab eis factam sibi obesse, quia breviarium privata scriptura et propria annotatio est, ideoque eis fides danda non est; nec etiam propter sententiam Guertii, presertim cum in ea sententia dumtaxat de finibus pascui ageretur; sacra|mentum abbatis de derelinquendo pascuo [contra]eos facere dicebat, cum ipse abbas istam petiam non dimiserit, quod ex eo apparet quia infra unum annum et dimidium a consulibus de pascuis qui tunc temporis erant conventus tanquam possessor fu|it et usque ad hec tempora tam successores sui quam ipse possedit; sacramentum quoque vicinorum factum infitiabatur, cum etsi factum esset, non fuit legiptimum utpote nec a iudice nec a parte delatum, set sibi a se ipsis prestitum et | precipue quia non iuraverunt rem sic esse; disbrigationem similiter eis non prodesse (b), tum quia sua auctoritate tantum arbores incidendo fecerunt, tum quia monachi ipsius monasterii numquam de possessione exierunt, imo statim erbam secuerunt et perceperunt: ad sui quoque defensionem abbas has allegationes afferebat, longissimam scilicet possessionem, supra qua idoneos testes produxit et plurima publica instrumenta proprietatis et unum sententie in quo vi|debatur contineri quondam Obertum iudicem qui dicebatur de Orto, tunc consulem, absolvisse predictum quondam Iohannem abbatem de hac re a petitione Obizonis de Parabiaco et Guidonis de Merlo et Guiberti Porcellane et Gualterii de Pasquariolo (c) | et Petri Bonedomine, qui erant elicti consules de pascuis porte Vercelline (1). Quam sententiam adversa pars sibi non obesse dicebat, tum quia supranominati, scilicet Obizo de Parabiaco et socii eius, tunc consules non esse aiebant, tum quia dum|taxat super certa parte huius petie terre latam fuisse asseverabant. Abbas vero ad probandum quod (d) consules essent, plures sententias inter alias personas et ipsos consules latas ostendebat. His et aliis auditis et diligenter inquisitis, | visa quoque ab ipsis consulibus discordia, predictus Mediolanus de Villa suprascriptum abbatem a petitione suprascriptorum consulum porte Vercelline absolvit, si iuraverit predictum quondam Iohannem abbatem suo iuramento suprascriptam petiam terre non dimisisse, | aut pascuum non esse, vel suprascriptum Obertum iudicem de Orto de ista petia terre pronuntiasse, data abbati optione quod horum trium iurare vellet; altera die, per suum advocatum, iuravit de hac petia terre sententiam a predicto Oberto da|tam esse. Et sic finita est causa. Anno dominice incarnationis millesimo centesimo septuagesimo quinto, suprascripto die, indictione octava.
Interfuerunt Albertus de Carate, Petrus de Marliano, Heriprandus iudex, Guido Capellus, Otto Plattus, Squarciavilla de Oldanis, Agazottus Rabbus, Albertottus de Bolate, Rogerius de Laude, Iohannes Pedreciani, Manescottus de Quinqueviis, Currionus | Cornarius, Guarnerius Grassus, Pastor Crivellus, Gregorinus Greganus, Landulfus Cariosus, Berardus Vincemara, Petrus Anrochi; de servitoribus Fortis Papiensis, Iohannes de Sancto Calocero, Lanfrancus Cornagia, Buffalardus, | Trussavacca, Budellus, Buciardus de Moneta.
(S) Ego Mediolanus iudex ut supra protuli et s(ub)s(crips)i.
(S) Ego Iohannes causidicus interfui ut supra et s(ub)s(crips)i.
(S) Ego Ardericus de Bonate iudex s(ub)s(crips)i.
(SN) Ego Rogerius Bonafides iudex ac missus domni secundi Chunradi regis scripsi et interfui.

(a) prato nell'interlineo con segno di inserzione.
(b) -d- corr. da b
(c) La seconda -a- corr. da -i-
(d) quod nell'interlineo con segno di inserzione.

(1) Cf. doc. n. 60.

Edizione a cura di Marta L. Mangini
Codifica a cura di Marta L. Mangini

Informazioni sul sito | Contatti