Lombardia Beni Culturali
100

Cartula venditionis

1148 novembre 18, Pavia.

Gerardo del fu Lanfranco e Berta sua moglie, del fu Attone de Nigrino, nonché loro figlio Bartolomeo, tutti di legge romana, dichiarano di aver ricevuto da Enrico, priore del monastero di Morimondo, due lire di denari pavesi d'argento quale prezzo della vendita di un appezzamento di due iugeri, prato e frascarium, sito in Besate, ad Pontexellum, presso il fiume Ticino; i predetti venditori, inoltre, ricevono da Enrico priore, quale launachild, una crosna.

Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 687 [A]. Copia semplice, BONOMI, Morimundensis, pp. 250-3, n. 67 [B]. Regesto, Indiculus (sec. XIII ex.), p. 7. Altro regesto, Catalogo, IV, fasc. 73. Su striscia di pergamena cucita al margine destro, all'altezza della sedicesima riga, di mano del sec. XII: Ad Pontexellum. Nel verso di A, di mano coeva, forse del notaio: Cartula vendicionis quam fecit Girardus de Casola[te in] do(n)num H[enricum], pri[ore]m monasterii d[e Murimun]d[o]; di mano X, in parte ripassata da mano forse del sec. XIII: Girard(i), filius Lafranci, pratum .I. ad Pontexellum, | in territorio Besate; di mano del sec. XII-XIII, come pare: .XVIII.; di mano probabilmente del sec. XIV: .MCXLVIII., .XIIII. | kalend(as) decembris; segnatura nn (la medesima ripetuta dalla stessa mano compare nell' Indiculus cit.); altre annotazioni di epoca moderna, tra cui segnatura Bonomi: 67. MCXLVIII. Vendita.

Cf. BOGNETTI, Sulle origini, p. 224; CAVANNA, Fara, sala, arimannia, p. 132 (note 205 e 208); OCCHIPINTI, Il monastero, p. 536 (nota 24).

La pergamena presenta leggere macchie e abrasioni nonché alcune rosicature, una delle quali, nella parte inferiore, interessa largamente la scrittura. Rigatura a piombo.
Intorno al contenuto cf. doc. n. 52.
La tredicesima indizione, qui dichiarata, non coincide né con il computo settembrino (dodicesima) né con quello romano o pontificio (undicesima).

(SN) Anno ab incarnacione domini nostri Iesu Christi milleximo centeximo quadrageximo octavo, quarto decimo kalendas dece(m)bris, | indic(tione) terçia (a) decima. Constat nos Girardum filium quondam Lanfranci, et Bertam, iugalem, filiam quondam Attonis de Nigrino, et Bertho|lomeum, filium ipsorum iugalium, qui professi sumus nos lege viv(er)e Romana, ipso namque Girardo nobis qui supra Berta et Bertholomeo consenciente et | subter confirmante, accepisse communiter sicuti et in presencia testium accepimus a te do(n)no Heinrico, monacho priore monasterio de | Murimundo, edificatum inter Mediolanum et Papiam, a parte ipsius monasterii, argenti denariorum bonorum Papihensium (b) libras duas, | finito precio, pro pecia una de prato et frascario cum harea sua, iuris nostri, quam habere visi sumus super fluvium Ticini (c), in loco et fundo | Besade, et iacet ad Pontexellum, et est per mensuram iustam iugee quattuor, et si amplius fuerit; coheret ei (d): de una parte terra Sancti Petri, de alia parte | communia de Fara, de tercia parte communia de Besade, sive ibi alie sint coherencie; quam autem s(upra)s(crip)tam peciam de prato et frascario | cum harea sua iuris nostri superius dictam, una cum acessionibus et ingressibus seu cum superioribus et inferioribus suis, qualiter superius l(egitur), inim(tegrum), ab hac | die t(ib)i cui supra do(n)no Heinrico priore, ad partem s(upra)s(crip)ti monasterii, pro s(upra)s(crip)to precio vendimus, tradimus, hemancipamus, nulli alii venditam, donatam, | alienatam, obnu(n)siatam vel traditam n(is)i t(ib)i, ad partem ipsius monasterii, et faciat (e) pars ipsius monasterii et cui pars ipsius monasterii dederit exinde | a presenti die quicquit voluerint, sine omni nostra et heredum nostrorum contradic(tione). Equidem spondemus atque promittimus nos qui supra iugales et filius, una cum nostris | heredibus, t(ib)i cui supra priori, ad partem ipsius monasterii (f), s(upra)s(crip)tam vendicionem, qualiter superius l(egitur), inim(tegrum), ab omni homine defensare; quod si defendere non potueri|mus, aut si vobis exinde aliquit per quodvix ingenium subtrahere quesierimus, tunc in duplum s(upra)s(crip)tam vendicionem, ut supra l(egitur), vobis restituamus | sicut pro t(em)pore fuerit meliorata aut valuerit per exstimacionem in consimili loco; et nec nobis liceat ullo t(em)pore nolle quod voluimus, set quod a nobis | semel factum vel quod scriptum est inviolabiliter conservare promittimus cum stipulacione subnixa; et nichil nobis ex ipso precio dare debes | dicimus. Actum civitate Ticini. Feliciter.
Signa + + + manuum s(upra)s(crip)torum iugalium et filii, qui s(upra)s(crip)tam cartulam fieri rogaver(unt), et s(upra)s(crip)tum precium acceperunt, ipso Girardo s(upra)s(crip)te uxori et filio suo | consenciente ut supra.
Signa + + manuum Bartholomei Stronati seu Alberti de Abbatissa testium lege Romana vivencium.
Signa + + + + manuum Petri Arduini, Ottoboni de Mediolano, Richardi filii Ardicioni Barracame testium.
(SN) Ego Vuala notarius sacri palacii, scriptor huius cartule vendicionis, post traditam co(m)plevi et dedi.
Sponder(unt) et obligaver(unt) se s(upra)s(crip)ti iugales et filius et eorum heredes, ipso Girardo uxori et filio suo consenciente, adversus s(upra)s(crip)tum do(n)num Heinricum, priorem s(upra)s(crip)ti mo|nasterii, eo m(od)o (g) quod (h) hodie in antea, si ipsi vel eorum heredes vel eorum submissa persona (i) de s(upra)s(crip)ta pecia de piato et frascario egerint | aut causaverint, vel si apparuerit ullum datum aut factum vel quodlibet scriptum quod in aliam partem fecissent et claruerit, vel si bliga aliqua exinde eis | apparuerit et in defensione eis non steterint cum racione, quod co(m)pon(er)e habent eis ipsam peciam de prato in duplum sicut pro t(em)pore fuerit meliorata aut | valuerit per exstimacionem in consimili loco, insuper penam denariorum bonorum Papiensium libras tres. Et launach(ild) inde acceperunt a s(upra)s(crip)to priore crosnam | unam.
Ibi loci, coram s(upra)s(crip)tis testibus, iuravit s(upra)s(crip)tus Bartholomeus manu sua [prop]ri[a ad sancta Dei hevv]angelia, per se et per parabolam s(upra)s(crip)ti Girardi genito|ris sui, adversus s(upra)s(crip)tum priorem, eo m(od)o nullam cartulam, null[um scriptum, nullam aliam securita]tem in aliam partem factam habent quod no|ceat s(upra)s(crip)to monasterio vel cui pars ipsius monasterii d[ederit; et ab hodie in antea] n[on] habent ag(er)e nec causare vel contradic(er)e | nec per se nec per eorum submissam personam adversus parte[m] ip[sius monasterii, vel] cui pars ipsius dederit; et si bliga aliqua | exinde eis apparuerit in defensione cum racione eis stare habent si eis requisitum fuerit. Sicut scriptum est superius verum | est, et adinplere habent se scientibus, si Deus illos adiuvet et illa sancta Dei hevvangelia.


(a) -çi- in legatura.
(b) Così A.
(c) A Tiçini, con -çi- in legatura.
(d) A om. coheret ei
(e) A facias
(f) -e- corr. da o
(g) Segue nulla(m) car(tu)la(m), nullu(m) scriptu(m), nulla(m) alia(m) securitate(m) in alia(m) parte(m) facta(m) h(abe)nt q(uod) noceat parti ipsi(us) monasterii, nec cui | pars ipsius monasterii d(e)d(er)it, et (nota tironiana) erroneamente anticipato e cassato mediante sottolineatura.
(h) q(uod) corr. su ab
(i) -n- corr. da lettera principiata.

Edizione a cura di Michele Ansani
Codifica a cura di Ada Grossi

Informazioni sul sito | Contatti